Chiêm ngưỡng di sản Văn Miếu Quốc Tử Giám - Hồn thiêng dân tộc

1Tổng quan về Văn Miếu Quốc Tử Giám

1.1 Vị trí

- Địa chỉ: Số 58 Quốc Tử Giám, quận Đống Đa, Hà Nội

- Giờ mở cửa: 8:00 - 16:30

- Giá vé tham khảo: 20.000 VNĐ/người lớn và 10.000 VNĐ/trẻ em, áp dụng cho cả người nước ngoài và người Việt Nam.  

Văn Miếu tọa lạc ở quận Đống Đa, Hà Nội. Nơi này nằm giữa 4 tuyến phố chính bao gồm: Quốc Tử Giám, Văn Miếu, Nguyễn Thái Học và Tôn Đức Thắng. Đây là điểm đến chắc chắn phải ghé thăm khi có dịp khám phá Hà Nội nghìn năm văn hiến. 

1.2 Văn Miếu Quốc Tử Giám có ý nghĩa gì?

Văn Miếu  Quốc Tử Giám không đơn thuần chỉ là trường đại học đầu tiên của nước  Việt mà còn là biểu tượng của truyền thống hiếu học, là một ngọn đuốc luôn rực cháy trong hành trình thắp sáng tri thức. Đến đây, bạn sẽ cảm nhận được những động lực to lớn từ những cái tên khắc trên bảng vàng từ thở ông cha ta. Từ đó như được tiếp thêm nguồn năng lượng trong hành trình khám phá Hà Nội để tìm kiếm tri thức của nhân loại.

82 tấm bia tiến sĩ tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám được UNESCO công nhận là Di sản tư liệu và ghi vào danh mục Ký ức thế giới toàn cầu. Điều đó cho thấy Văn Miếu - Quốc Tử Giám không chỉ là di sản quý giá, hồn thiêng của dân tộc ta, mà đã trở thành tài sản, di sản văn hóa của nhân loại.

Ngày nay, Quốc Tử Giám còn là nơi tổ chức các hoạt động khen tặng những học sinh ưu tú, tổ chức các hội thơ và là điểm tham quan thu hút đông đảo du khách. Vào dịp tết cổ truyền, nơi đây trở thành điểm hẹn “xin chữ” của tất cả mọi người với mong ước cầu mong một năm mới an lành, đủ đầy. 

1.3 Lịch sử hình thành của Văn Miếu Quốc Tử Giám

Văn Miếu được xây dựng vào những năm 1070 dưới thời vua Lý Thánh Tông. Nơi đây thờ Khổng Tử, Chu Công và Tứ phối. Vào những năm 1076, vua Lý Nhân Tông cho lập thêm một công trình bên cạnh mang tên Quốc Tử Giám – Trường đại học dành riêng cho con cái của vua chúa và các gia đình quan lại, quý tộc. 

Cho đến thời vua Trần Thái Tông, Quốc Tử Giám được đổi tên thành Quốc học viện. Nơi đây thu nhận con cái thường dân ưu tú và có sức học xuất sắc. Sang đến thời hậu Lê, vào đời vua Lê Thánh Tông thì nơi này lại bắt đầu cho dựng bia của những người thi đỗ tiến sĩ.

Xem thêm: Khám phá phố cổ Hà Nội - Nét đặc trưng của thành phố Thủ Đô

2Kiến trúc độc đáo của di tích Văn Miếu Quốc Tử Giám

Quần thể di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám hiện tại có diện tích rộng hơn 54.300m2. Nơi này bao gồm rất nhiều công trình kiến trúc lớn nhỏ khác nhau. Khuôn viên được bao bọc bởi những bức tường gạch. Trải qua rất nhiều lần tu sửa, quần thể di tích này còn lại các công trình như: Đại Trung môn, Hồ Văn, Văn Miếu môn, Khuê Văn Các, bia tiến sĩ, Đại Thành môn, nhà Thái Học, giếng Thiên Quang.

Phía Đông và Tây là nhà giảng dạy với 2 dãy đều có tổng cộng 14 gian. Phòng học của học sinh tam xá đều có tất cả ba dãy, mỗi dãy gồm 25 gian, mỗi gian chỉ chứa 2 người. Kiến trúc Văn Miếu mà bạn thấy hiện nay đều là kiến trúc thời đầu nhà Nguyễn. Quần thể kiến trúc của Văn Miếu được xây dựng theo bố cục đối xứng theo từng lớp, từng khu dựa trên trục Bắc Nam. 

Phía chính diện của Văn Miếu có một hồ nước lớn gọi là hồ Văn Chương. Giữa hồ có gò Kim Châu, trước đây có thêm lầu để ngắm cảnh. Cổng chính có tứ trụ, hai bên tả hữu có phần bia “Hạ Mã”, xung quanh khu vực được xây tường rào cao bao quanh. 

3Đến Văn Miếu Quốc Tử Giám tham quan những gì?

Cổng chính của Văn Miếu được xây dựng theo kiểu Tam quan, ở bên trên có dòng  chữ “Văn Miếu Môn” theo font chữ Hán cổ xưa. Văn Miếu được quanh bởi bức tường gạch. Phía bên trong có những bức tường ngăn nơi đây ra thành 5 khu tách biệt, mỗi khu vực đều có tường để ngăn cách và cổng qua lại.

3.1 Khu thứ nhất

Nơi này bắt đầu từ cổng chính đến cổng Đại Trung Môn. 

3.2 Khu thứ hai

Được tính từ Đại Trung Môn vào Khuê Văn Các. Khuê Văn Các là công trình kiến trúc có tỷ lệ hài hòa rất đẹp mắt nhưng không mấy đồ sộ. Kiến trúc của nơi này bao gồm 4 trụ gạch vuông ở bên dưới đỡ tầng gác phía trên, được thiết kế với kết cấu gỗ rất đẹp.

Tầng trên có 4 cái cửa hình tròn, hàng lan can đỡ mái bằng gỗ rất mộc mạc và đơn giản. Mái ngói được lớp theo kiểu chồng hai lớp tạo thành công trình 8 mái độc đáo. Phần Gác là một lầu vuông có tám mái, bốn bên tường là 4 cửa sổ hình mặt trời đang tỏa tia sáng. Bên phải và bên trái của Khuê Văn các là Súc Văn Môn và  Bi Văn Môn dẫn vào khu nhà bia Tiến sĩ.

3.3 Khu thứ ba trong Văn Miếu Quốc Tử Giám

Gồm hồ nước hình vuông có tên là Thiên Quang Tỉnh. Hai bên hồ là hai khu nhà bia của tiến sĩ. Mỗi tấm bia được đều khắc tên các vị thi đỗ Trạng nguyên, Tiến sĩ, Bảng nhãn, Thám hoa, Hoàng giáp và được làm bằng đá. Bia được đặt ở trên lưng của rùa đá. 

 Trong số 1304 vị Tiến sĩ được lưu danh trên bia Tiến sĩ ở Văn Miếu – Quốc Tử Giám, có rất nhiều các vị danh nhân nổi tiếng như: Lê Quý Đôn (1726-1784), Lương Thế Vinh (1441-1496), Ngô Sĩ Liên (1417-1474),  Ngô Thì Nhậm (1746-1803), Nguyễn Trực (…) … Các vị đều có nhiều đóng góp tích cực cho sự phát triển của đất nước và dân tộc. 

3.4 Khu thứ tư

Đây là khu vực trung tâm và là kiến trúc chủ đạo của Văn Miếu. Nơi này bao gồm hai công trình có bố cục song song và nối tiếp nhau. Đó là tòa nhà Bái đường ở phía bên ngoài và tòa Thượng cung ở phía bên trong. 

3.5 Khu thứ năm

Nơi đây đã bị tàn phá rất nặng trong giai đoạn kháng chiến chống Pháp. Khu nhà mới được xây dựng và phục chế lại vào những năm 1999. Khu thứ năm này còn có Tiền đường và Hậu Đường - là nơi thờ phụng các vị vua: Lý Nhân Tông, Lý Thánh Tông, Lê Thánh Tông và tư nghiệp Quốc Tử Giám Chu Văn An.

4Một số lưu ý khi đến tham quan Văn Miếu Quốc Tử Giám

- Tuyệt đối chấp hành các quy định của ban quản lý di tích. Luôn tôn trọng các hiện vật, không xâm hại đến cảnh quan. Không xoa đầu rùa, ngồi lên bia Tiến sĩ, viết, vẽ, đứng lên các công trình di tích. 

- Khi đến tham quan Văn Miếu nên chú ý đến trang phục. Không mặc quần quá ngắn, váy ngắn và các trang phục không lịch sự. Phải gọn gàng, sạch sẽ và chú ý tác phong. Không được hút thuốc, đi giày dép, đội mũ nón vào khu vực nhà trưng bày và điện thờ,...

- Không có hành vi nói tục, gây mất trật tự và thiếu văn hóa. Thực hiện đúng quy định nơi thờ tự: không thắp quá nhiều hương, phải dâng lễ và thắp hương đúng nơi quy định, luôn có thái độ đúng mực. 

- Nghiêm cấm các hành động trục lợi từ việc lợi dụng quyền tự do tín ngưỡng, tuyên truyền mê tín, dị đoan, lừa đảo, cờ bạc,...

- Luôn giữ gìn vệ sinh và cảnh quan xung quanh. Không trèo tường, giẫm lên cỏ cây, trèo cây, hái hoa, bẻ cành, câu cá, vứt rác bừa bãi và bơi lội,..

- Nghiêm cấm mang các loại vũ khí, chất dễ cháy nổ vào bên trong khu di tích.

- Dừng, đậu, đỗ xe ở đúng nơi quy định. Tự quản lý vật dụng và tư trang cá nhân tránh xảy ra mất mát vào những dịp đông người. 

- Các hoạt động quay, dựng phim ở Văn Miếu chỉ được thực hiện khi có sự đồng ý của ban quản lý và lãnh đạo của khu di tích.  

Trải qua nhiều thời kỳ lịch sử và chứng kiến những thăng trầm của vùng đất thủ đô, một số công trình kiến trúc ở nơi đây đã bị hư hỏng và phá hủy. Tuy nhiên, Văn Miếu Quốc Tử Giám vẫn được coi là biểu tượng văn hóa,  của tinh hoa giáo dục và là nét đẹp của người Việt. Hi vọng với những thông tin mà MIA.vn vừa chia sẻ sẽ giúp bạn có thêm nhiều hiểu biết và kiến thức về di tích đầy ý nghĩa này.