Chùa Mía, cổ tự đặc sắc nhất nhì xứ Đoài với kiến trúc truyền thống

1Địa chỉ của chùa Mía, cổ tự linh thiêng của xứ Đoài

Địa chỉ: xã Đường Lâm, thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội

Giờ mở cửa: tất cả các ngày trong tuần, sáng từ 07:00 đến 17:00

Giá vé vào cổng (cập nhật tháng 7.2023): miễn phí

Từ lâu, xứ Đoài Sơn Tây sở hữu bề dày lịch sử lâu đời, là vùng đất địa linh nhân kiệt, gắn liền với các bậc anh hùng hào kiệt như Ngô Quyền, Phùng Hưng, Lý Bí. Nhắc đến vùng đất này, mọi người thường nghĩ ngay đến hồ Đông Mô, thành cổ Sơn Tây, làng Việt cổ đá ong. Tuy nhiên, sẽ là một thiếu sót nếu không nhắc đến làng cổ Đường Lâm, nơi tọa lạc của chùa Mía nổi tiếng linh thiêng và gắn liền với giai thoại liên quan đến bà chúa Mía.

Chùa Mía, tên chữ là Sùng nghiêm Tự, là một trong số ít những ngôi cổ tự của xứ Đoài vẫn giữ được kiến trúc truyền thống nguyên bản đến tận ngày nay. Đặc biệt, ngôi chùa này còn là nơi trưng bày, gìn giữ và bảo tồn lượng lớn các tượng Phật có giá trị về mặt nghệ thuật, đồng thời là nơi lưu giữ nhiều nhất trên khắp cả nước.

Trong hành trình du lịch chùa Mía, bạn sẽ được chìm đắm trong không gian thanh tịnh, tĩnh mịch và nhuốm màu tâm linh huyền bí của ngôi cổ tự đẹp nhất nhì xứ Đoài. Chính vẻ đẹp kỳ bí, rêu phong và những giai thoại gắn liền với sự linh thiêng của bà chúa Mía đã biến ngôi cổ tự trở thành một trong những điểm tham quan tôn giáo nổi tiếng, hàng năm thu hút lượng lớn người đến chiêm bái, vãn cảnh.

2 Phương tiện di chuyển đến chùa Mía

Cách trung tâm thủ đô Hà Nội khoảng chừng 45km về hướng Tây, vì thế, bạn sẽ trải qua hành trình di chuyển từ 1 tiếng rưỡi đến 2 tiếng để đến được ngôi cổ tự linh thiêng này.

Xe máy, ô tô và xe bus là ba phương tiện phổ biến bạn có thể lựa chọn khi di chuyển đến chùa Mía Sơn Tây. Nếu đi bằng xe bus, bạn có thể đón tuyến số 70 (trạm Bến xe Kim Mã), tuyến 71 (trạm Bến xe Mỹ Đình) tuyến số 77 (trạm Bến xe Hà Đông), tuyến số 32 hoặc 92(trạm Bệnh viên Xanh Pôn). Khi đến trạm Bến xe Sơn Tây, bạn có thể đi taxi hoặc xe ôm thêm một quãng đường áng chừng 600 mét để đến được Làng cổ Đường Lâm và vãn cảnh chùa Mía.

Nếu đi bằng xe máy hoặc ô tô cá nhân, bạn có thể lựa chọn một trong ba lộ trình MIA.vn gợi ý ngay bên dưới nhé:

- Lộ trình 1 : Nguyễn Trãi (QL6) - Khuất Duy Tiến - ĐCT08 (Đại lộ Thăng Long) - ĐCT419 (Thị trấn Quốc Oai) - Đường 80 - ĐCT419 - Lạc Trị (QL32) - Thị trấn Phúc Thọ - Làng cổ Đường Lâm. Thời gian dự kiến: 1h5’

- Lộ trình 2: Nguyễn Trãi (QL6) - Khuất Duy Tiến - ĐCT08 - Tiến Xuân - Bình Yên - QL21A - Làng cổ Đường Lâm. Thời gian dự kiến: 1h19’

- Lộ trình 3: Nguyễn Trãi (QL6) - Khuất Duy Tiến - ĐCT08 - cầu Yên Bài - Xuân Khanh (Thị xã Sơn Tây) - Làng cổ Đường Lâm

3 Lịch sử xây dựng chùa Mía

Do trước đây, vùng đất chùa xây dựng có tên là Cam Giá, tên tiếng Nôm là Mía, vì thế, ngoài tên chữ Sùng Nghiêm Tự, người dân còn thường gọi với cái tên chùa Mía.

Theo văn bia cổ đại tại chùa, thì ngôi cổ tự được xây dựng vào năm 1621, cách đây hơn 4 thế kỷ. Vào những ngày đầu tiên, chùa Mía chỉ là một ngôi miếu nhỏ, và đã bị hư hoại nhiều do thời gian và thăng trầm lịch sử.

Đến năm 1632, bà Ngô Thị Ngọc Diệu, phi tần của chúa Trịnh Tráng, người làng Nam Tổng Nguyễn, đã kêu gọi nhân dân các làng Đông Sàng, Mông Phụ, Cam Thịnh góp công để tu bổ chùa Mía. Chùa được đổi tên thành chùa Mía, vì các làng thuộc tổng Mía, đồng thời là quê hương của bà Cung phi để tôn vinh công đức bà bỏ ra xây dựng quê hương.

Người dân còn tạc một bức tượng bà Ngô Thị Ngọc Diệu, đặt trong chùa và xây dựng riêng một đền phủ để thờ cúng. Dần dà, bà chúa Mía trở thành vị Thánh Mẫu được người dân quanh vùng kính nể và tôn thờ.

Ngày nay, dù trải qua nhiều biến cố, thăng trầm, và theo dòng thời gian phát triển, chùa Mía vẫn còn giữ nguyên vẹn kiến trúc truyền thống xưa cũ, trở thành địa điểm vang danh khắp xứ Đoài, thu hút người dân lui tới chiêm ngưỡng, bái phỏng.

4Kiến trúc của chùa Mía, tái hiện chân thật nét đẹp truyền thống

4.1 Chùa Mía xây theo hình dáng gì, chia thành mấy khu

Chùa Mía được xây dựng theo dáng hình chữ Mục trên ngọn đồi đá ong giữa làng Đông Sàng, và chia thành ba khoảnh tách bạch. Những công trình tại chùa Mía bao gồm các hạng mục đặc trưng của kiến trúc chùa chiền truyền thống, bao gồm: phía ngoài cùng là gác chuông, sau đó là sân vườn, phía góc phải là cây đa trăm tuổi tỏa bóng mát. Qua cổng tam quan là dãy nhà thụ trai, nơi ở của các nhà sư, và khu nhà chính, bao gồm: Bái đường, chùa hạ, chùa trong và thượng điện.

4.2 Các công trình tại chùa Mía có gì đặc biệt?

Từ cổng tam quan đi vào sân chùa, bạn sẽ nhìn thấy tòa tháp Cửu Phẩm Liên Hoa đứng uy nghiêm ở góc bên phải. Đây là tòa tháp mới được xây dựng, cao 13 mét, bao gồm 9 tầng và là nơi gìn giữ Xá Lợi Đức Phật. Tháp có dáng dấp như ngọn bút thiên, và được tin là vật trấn mạch, đem lại sự bình yên cho Làng cổ Đường Lâm.

Cổng tam quan của chùa Mía được xây dựng theo kiến trúc “trường hoa chắn mái”, với phần nối giữa hai cột trụ được tạo hình cuốn thư, với ở giữa dòng chữ khắc nổi “Sùng Nghiêm Tự”. Hai bên là hình rồng uốn lượn tinh xảo, càng tô điểm cho ngôi chùa Mía thêm phần uy nghiêm Ngoài ra, không thể không kể đến cây đa cổ thụ hàng trăm năm tuổi quanh năm tỏa bóng mát với bộ rễ tua rua khổng lồ bám sâu vào lòng đất.

Nối liền giữa cổng tam quan và khu nội điện tại chùa Mía là khoảnh sân vườn rộng rãi. Sân được lót gạch nung sạch sẽ, tạo cảm giác thoáng đãng với hàng cây rợp bóng mát. Khu vực nội điện bao gồm các công trình tiền đường, đại hùng, bảo điện và thượng điện được sắp xếp theo kiến trúc “nội công ngoại quốc”. Nối liền các khu vực này là dãy hành lang được hình chữ Mục, tạo cảm giác nối tiếp nhau.

Khu vực tiền đường tại chùa Mía có thiết kế 7 gian 2 chìa, phía bên trái là tấm bia rùa lớn khắc niên đại xây dựng chùa, tức vào năm Đức Long thứ 6 (1632) triều Lê. Đây đồng thời tấm bia lớn và lâu đời nhất trong khu vực chùa Mía. Tiền đường có thiết kế cao ráo, là nơi người dân và Phật tử dùng để bày biện lễ vật, chỉnh đốn tư thế trước khi tiến vào khu vực Chánh điện.

Chánh điện là nơi thờ Tam Bảo tại chùa Mía. Ngoài ra, nơi đây còn đặt thêm một Bàn thờ Mẫu Liễu Hạnh để người dân bái phỏng. Ngoài ra, tại chùa Mía còn bao gồm khu vực bái đường song song với tiền đường, có dáng hình chữ Nhị, và giữa hai gian là khoảng sân đón ánh sáng.

Khu vực nhà Thiêu hương tại chùa Mía có thiết kế 3 gian 4 cột, được xem là cầu nối giữa Bái đường và Thượng điện. Trong khi đó, khu vực Thượng điện là nơi đặt tòa kim cương của Tam Thế Phật, và còn có các động đắp bằng đất, bên trong đặt nhiều tượng.

Dãy Hành lang La Hán tại chùa Mía cũng nhận được sự chú ý của đông đảo Phật tử với những bức tượng Thập Bát La Hán đủ hình dáng, biểu cảm. Ngoài ra, đây còn là nơi đặt bàn thờ Đức chúa ông, Đức thánh hiền tại gian cuối.

5 Khám phá hệ thống tượng Phật tại chùa Mía

Tượng Phật tại chùa Mía không chỉ nổi tiếng về số lượng, đồng thời còn phong phú cả về hình dáng lẫn biểu cảm. Tại chùa Mía hiện nay có 6 tượng bằng đồng, 107 tượng đúc từ đất nung và 174 tạc từ các loại gỗ. Có thể nói, 287 bức tượng Phật tại chùa Mía là 287 gương mặt, dáng vẻ và sắc thái hoàn toàn khác nhau, đồng thời được bài trí thành cụm hợp lý, tiện bề tham quan.

Bức tượng đẹp nhất tại chùa Mía phải kể đến tượng Tuyết Sơn, Bá Đại Hòa Thượng, bà Chúa Mía hay tượng Quan Âm Nam Hải. Đặc biệt, quá nửa số tượng lưu giữ tại chùa Mía hiện nay được tạc từ gỗ mít, sơn son thếp vàng bên ngoài lộng lẫy. Trong khi đó, tượng bà Chúa Mít thì được tạc hoàn toàn từ gỗ mít, đặt trong khám gỗ, sát cạnh Tam bảo điện.

Tam bảo điện là nơi đặt trang nghiêm ba tượng Phật Bảo, Pháp Bảo và Tăng Bảo. Phía trên cùng là hàng Tam Thế Phật Đức Phật Thích Ca Mâu Ni đại diện cho quá khứ, Đức Phật A Di Đà thể hiện hiện tại và Đức Di Lặc tượng trưng cho tương lai.

Nổi bật nhất tại hàng Tam bảo phải kể đến tượng Phật A Di Đà được đúc hoàn toàn từ đồng nguyên chất. Tượng được tạc theo thế thiền trên tòa sen rất đẹp cùng điểm nhấn là tóc Phật xoắn tựa xoắn ốc, và bên phải là Địa Tạng, trái là Đức Mục Liên, đệ tử của Ngài.

Trong khi đó, bức tượng đặc biệt tại chùa Mít là pho Hoa Bá Đại Hoàng Thượng, tức Đức Di Lặc. Tượng tạc thế ngồi bành dáng thư thái, đường bệ, với đôi tai to chảy dài sát vai, nụ cười thể hiện sự viên mãn như đồng thời vẫn toát lên dáng vẻ uy nghiêm.

style="text-align: justify;">Ngoài ra, không thể không kể đến tượng Phạm Thiên và Đế Thích đang đánh cờ, tượng Bồ Tát Nam Hải Quan Thế Âm, tượng Hộ pháp, Tứ Bồ Tát, v.v. Tất cả các pho tượng trưng bày tại chùa Mít đều sinh động, chân thật từ dáng vẻ, cử chỉ đến ánh mắt và gắn liền với giai thoại, lời thuyết giáo riêng.

6 Các điểm tham quan gần chùa Mía

Giếng cổ Đường Lâm: Đây là công trình được xây dựng hoàn toàn từ đá ong và vữa, có niên đại lâu đời quanh khu vực làng cổ. Ngày nay, giếng đã được trùng tu, và quanh năm đầy ắp dòng nước trong veo

Đền thờ Phùng Hưng: Đây là đền thờ ông Phùng Hưng lớn nhất trên khắp cả nước. Công trình toát lên vẻ đẹp cổ kính với hoa văn cung đình, đồng thời trưng bày những linh vật có giá trị về mặt ý nghĩa

Đền thờ Ngô Quyền: Đền thờ ông nằm yên bình giữa đồng nội xanh rì, vì vậy sở hữu không khí mát mẻ, trong lành quanh năm. Từ đền ông, bạn có thể nhìn thấy khung cảnh Đường Lâm từ trên cao rất đẹp

Đình làng Mông Phụ: Đình toát lên vẻ đẹp của kiến trúc Việt cổ với những ngôi nhà sàn, kết hợp hài hòa giữa thiết kế và địa thế, tạo cảm giác ấn tượng ngay từ cái nhìn đầu tiên

7 Những điều cần lưu ý khi tham quan chùa Mía

- Lựa chọn trang phục lịch sự, phù hợp với chốn thờ tự

- Mang giày thể thao hoặc các loại giày dép thoải mái để đem lại sự thoải mái khi di chuyển tham quan các địa danh trong khu vực Làng cổ Đường Lâm

- Không tự ý hái hoa, ngắt nụ, hoặc chạm vào các tượng Phật trong chùa

- Không xả rác bừa bãi làm mất. Thẩm mỹ cảnh quan

- Không nói to, la hét, đùa giỡn hoặc nói những điều không phù hợp với chốn chùa chiền

Là một trong số ít những ngôi chùa lâu đời vẫn giữ được kiến trúc truyền thống, chùa Mít là điểm tham quan nổi tiếng mà bạn không nên bỏ qua nếu có cơ hội về với Hà Nội. Với những bức tượng Phật đầy tính nghệ thuật, chắc chắn hành trình khám phá nghệ thuật của bạn sẽ trở nên thú vị hơn rất nhiều nếu có dịp đến đây.