Đền Ông Hoàng Mười: Di sản tâm linh giữa non nước Nghệ An

1 Đôi nét về đền Ông Hoàng Mười

Đền Ông Hoàng Mười là một trong những địa điểm tâm linh nổi tiếng bậc nhất xứ Nghệ, tọa lạc tại xã Hưng Thịnh, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An.

Ngôi đền này thờ Ông Hoàng Mười - một vị thánh trong Tứ Phủ Thánh Hoàng được người dân tin là rất linh thiêng. Ông được biết đến là ban tài, ban lộc và phù hộ độ trì cho con đường công danh, học hành.

Ngôi đền có lịch sử 400 năm với kiến trúc cổ kính, mang đậm nét truyền thống với các chi tiết chạm khắc tinh xảo, không gian thanh tịnh, hài hòa với cảnh sắc thiên nhiên. Hàng năm, đặc biệt vào dịp lễ hội tháng 10 âm lịch, hàng vạn người địa phương và khách du lịch Nghệ An đổ về để dâng hương, cầu may và tham gia các hoạt động văn hóa dân gian đặc sắc. Không chỉ là điểm đến tâm linh, Đền Ông Hoàng Mười còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa và tín ngưỡng đặc trưng của người dân Bắc Trung Bộ.

2 Sự tích và nguồn gốc đền Ông Hoàng Mười

Đền Ông Hoàng Mười gắn liền với nhiều truyền thuyết dân gian linh thiêng ở xứ Nghệ. Theo tín ngưỡng Tứ Phủ, Ông Hoàng Mười là người con thứ mười của Vua Cha Bát Hải Động Đình, được phái giáng trần để giúp dân, trị nước. Tên gọi "Hoàng Mười" hàm chứa sự trân trọng dành cho một bậc tài đức song toàn, hội tụ cả văn lẫn võ. Đặc biệt, con số mười còn được người xưa xem là biểu tượng của sự viên mãn, hoàn hảo.

Có nhiều dị bản về nguồn gốc của ngài. Trong đó phổ biến nhất cho rằng ông là hiện thân của Nguyễn Xí, vị danh tướng nhà Lê nổi tiếng trung nghĩa, từng trấn giữ vùng Nghệ Tĩnh và có công lớn giúp dân khai khẩn, trị thủy. Tương truyền, sau khi mất trên sông Lam, thi thể của ông được người dân vớt lên. Lúc này, bầu trời xuất hiện mây ngũ sắc và ngựa hồng hiện ra rước ông về trời. Cảm kích trước công đức ấy, người dân đã lập đền thờ và tôn ông là Ông Hoàng Mười, vị thánh chuyên phù hộ công danh, học hành và tài lộc. Ngoài ra, một số truyền thuyết khác còn liên hệ ông với Lê Khôi hoặc Uy Minh Vương Lý Nhật Quang - những nhân vật lịch sử từng có ảnh hưởng lớn ở đất Nghệ.

Về việc xây dựng nơi thờ tự, đền Ông Hoàng Mười được hình thành từ thời Hậu Lê, vào thế kỷ XVII tại làng Xuân Am, xã Hưng Thịnh. Sau nhiều biến động lịch sử, ngôi đền từng bị phá hủy. Đến năm 1995, đền mới được phục dựng lại theo kiến trúc truyền thống với đầy đủ các hạng mục như tam quan, tắc môn, đài trung thiên, lầu cô và lầu cậu.

Dù trải qua nhiều lần trùng tu và tôn tạo, đền vẫn giữ được những đường nét kiến trúc cổ đặc sắc, phản ánh sự tài hoa và sáng tạo của nghệ nhân xứ Nghệ. Hiện nay, đền đang lưu giữ nhiều tài liệu, hiện vật quý hiếm như 21 sắc phong, bản thần tích viết bằng chữ Hán cùng hệ thống tượng pháp mang giá trị lớn về mặt lịch sử và thẩm mỹ.

3 Những hoạt động không thể bỏ lỡ khi tham quan đền Ông Hoàng Mười

Khi ghé thăm đền Ông Hoàng Mười, bạn sẽ cảm nhận được sự linh thiêng trong không gian cổ kính và có dịp trải nghiệm nhiều hoạt động văn hóa tâm linh đặc sắc gắn liền với đời sống tín ngưỡng của người dân xứ Nghệ. Cùng Cẩm nang du lịch khám phá ngay sau đây!

3.1 Tham gia nghi lễ tâm linh

Du khách có thể đến đền dâng hương, lễ cúng vào bất kỳ ngày nào trong tuần. Đền mở cửa từ 5h30 đến 22h00 mỗi ngày, phục vụ liên tục cho người dân địa phương cũng như khách hành hương từ khắp nơi về chiêm bái. Không gian đền vào buổi sớm rất thanh tịnh, thích hợp để tịnh tâm cầu nguyện.

Đặc biệt, vào ngày mùng 1 và ngày rằm âm lịch hàng tháng, không khí nơi đây trở nên sôi động hơn bao giờ hết. Mọi người thường đến đây rất đông để cầu tài lộc, bình an, công danh, tạo nên một không gian lễ bái trang nghiêm mà ấm áp. Những ngày này, khói hương tại đền nghi ngút, lời khấn vang vọng, tạo nên trải nghiệm văn hóa tâm linh đầy thiêng liêng.

3.2 Tham dự lễ hội chính vào dịp 9-10/10 âm lịch

Lễ hội lớn nhất trong năm tại đền Ông Hoàng Mười diễn ra vào hai ngày 9 và 10 tháng 10 âm lịch, được tổ chức nhằm tưởng niệm ngày hóa của ngài. Phần lễ được thực hiện rất trang trọng, bắt đầu bằng lễ khai quang và lễ rước sắc phong từ đình làng vào đền. Tiếp theo là lễ yết cáo với sự hiện diện của các bô lão và các đội tế lễ. Cuối cùng là lễ tạ, mang ý nghĩa khép lại chu trình cúng tế đầy thành kính.

Lễ hội mang không khí vui tươi, hấp dẫn với nhiều hoạt động văn hóa thể thao như kéo co, cờ người, đập niêu, múa lân, đua thuyền, thả đèn hoa đăng trên sông Cồn Mộc.

3.3 Hòa mình vào nghi thức hầu đồng truyền thống

Trong khuôn khổ lễ hội tháng 10 âm lịch, MIA.vn gợi ý bạn không thể bỏ qua nghi thức hầu đồng. Đây là điểm nhấn không thể thiếu, đặc biệt với những người theo tín ngưỡng Tứ Phủ. Nghi lễ được thực hiện bởi các thanh đồng, cô đồng, với những màn trình diễn mang màu sắc huyền bí, âm nhạc truyền thống kết hợp với lời văn chầu uyển chuyển.

Nghi thức này không chỉ mang tính tâm linh mà còn giàu giá trị nghệ thuật, giúp người xem hiểu sâu hơn về bản sắc văn hóa đạo Mẫu Việt Nam. Người dân tin rằng trong khoảnh khắc “nhập đồng”, ngài sẽ ban phát lộc tài và phù hộ cho người có tâm thành kính.

3.4 Khám phá kiến trúc và hiện vật trong đền

Đền Ông Hoàng Mười được phục dựng vào năm 1995. Ngôi đền nằm trong khuôn viên rộng khoảng 1 ha, gồm nhiều khu vực tiêu biểu như tam quan, tắc môn, đài trung thiên, lầu cô, lầu cậu. Bên trong đền có ba tòa điện thờ chính là Hạ điện, Trung điện và Thượng điện.

Các công trình được thiết kế theo phong cách kiến trúc thời Nguyễn, sử dụng nhiều chất liệu gỗ quý, chạm khắc tinh xảo các hình tượng long, lân, quy, phụng. Bên trong đền còn lưu giữ nhiều hiện vật cổ quý giá, nổi bật là 21 sắc phong được ban từ các triều đại phong kiến, bản thần tích chữ Hán ghi lại tiểu sử ông Hoàng Mười và hệ thống tượng pháp thể hiện trình độ điêu khắc và mỹ thuật đặc sắc của người xưa. Đây là kho tư liệu sống động phục vụ nghiên cứu văn hóa và lịch sử dân tộc.

3.5 Tản bộ vãn cảnh và thưởng ngoạn non nước

Không gian quanh đền Ông Hoàng Mười rất nên thơ, với mặt trước nhìn ra sông Lam xanh biếc, phía sau là sông Cồn Mộc uốn lượn như dải lụa mềm ôm lấy đền. Đặc biệt, xa hơn là núi Dũng Quyết và Phượng Hoàng Trung Đô hiện lên sừng sững, trầm mặc.

Du khách đến đây có thể tản bộ dọc theo bờ kè, ngắm nhìn dòng nước trôi, lắng nghe tiếng chuông gió và tận hưởng bầu không khí thanh bình hiếm có. Đây là lúc để tâm trí tĩnh lặng, rũ bỏ mệt mỏi đời thường và kết nối với thiên nhiên.

3.6 Tham quan các di tích kết nối xung quanh

Hành trình đến đền Ông Hoàng Mười có thể kết hợp với nhiều điểm du lịch tâm linh và văn hóa lân cận. Bao gồm:

- Biển Cửa Lò với không khí biển mặn mòi

- Khu di tích Kim Liên quê hương Bác Hồ giàu giá trị lịch sử

- Đảo chè Thanh Chương thơ mộng

- Chùa Hương Tích ở Hà Tĩnh, nơi được mệnh danh là “Hoan Châu đệ nhất danh lam”

Đây là những điểm đến lý tưởng cho chuyến hành trình của bạn trong ngày, vừa vãn cảnh vừa mở rộng hiểu biết về lịch sử và văn hóa vùng Bắc Trung Bộ.

Hy vọng qua bài viết này, bạn đã có thêm những hiểu biết thú vị về đền Ông Hoàng Mười, được xem là điểm đến tâm linh độc đáo giữa lòng xứ Nghệ. Nếu có dịp ghé thăm nơi đây, bạn đừng quên chuẩn bị một chiếc balo gọn nhẹ để thuận tiện di chuyển, mang theo lễ vật và lưu giữ trọn vẹn những khoảnh khắc thiêng liêng của mảnh đất miền Trung.