Năm 2009, dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ và chính quyền thành phố Thủ Đức, Đền tưởng niệm Bến Nọc được khánh thành. Công trình là lời tri ân sâu sắc gửi tới Chủ tịch Hồ Chí Minh, các thế hệ anh hùng, liệt sĩ đã hy sinh vì độc lập dân tộc và thống nhất đất nước.

Ẩn mình nơi quận 9, TP. Hồ Chí Minh, Đền Tưởng niệm Bến Nọc không chỉ là một công trình tưởng niệm mà còn là biểu tượng thiêng liêng ghi dấu tinh thần bất khuất của dân tộc. Nơi đây tưởng nhớ hơn 700 đồng bào, chiến sĩ cách mạng đã ngã xuống dưới họng súng của thực dân Pháp trong những năm 1946–1947.

Đền Tưởng niệm Bến Nọc: Dấu ấn bi tráng một thời máu lửa 2

Đền Tưởng niệm Bến Nọc là nơi lưu giữ nhiều tài liệu và hình ảnh đẫm máu còn lưu giữ, tố cáo tội ác kinh hoàng của thực dân Pháp trong những năm 1946-1947. Ảnh: huttons

Đền tọa lạc tại số 12/86C Lê Văn Việt, Phường Tân Phú, Thủ Đức, cách trung tâm thành phố Hồ Chí Minh khoảng 20km. Đây là một điểm dừng chân đặc biệt cho khách du lịch Sài Gòn muốn tìm hiểu về lịch sử đấu tranh oanh liệt của vùng đất này.

Phương tiện cá nhân: Từ trung tâm TP.HCM, chỉ khoảng 30 phút lái xe qua các tuyến đường XL Hà Nội, Võ Nguyên Giáp, quốc lộ 52, bạn đã có thể đến Đền Tưởng niệm Bến Nọc. Xe máy hay ô tô riêng đều là những lựa chọn lý tưởng, đặc biệt khi đi theo nhóm đông.

Xe buýt: Nếu đi bằng phương tiện công cộng, MIA.vn khuyên bạn có thể chọn tuyến xe buýt 56 (Bến xe Chợ Lớn – Đại học Giao thông Vận tải) hoặc tuyến 6 (Bến xe Chợ Lớn – Đại học Nông Lâm), sau đó kết hợp thêm các phương tiện cá nhân để đến đền.

Nhắc về Bến Nọc, không thể quên bót Dây Thép, trung tâm tra tấn khét tiếng thời ấy. Khởi đầu chỉ là một trạm thu phát thông tin do thực dân Pháp lập nên, bót Dây Thép nhanh chóng biến thành trung tâm đàn áp cách mạng. Tại đây, quân Pháp giam giữ, tra tấn dã man những ai bị nghi ngờ ủng hộ kháng chiến.

Dưới tay tên quan hai Pháp Pirolet, những cực hình dã man như thời trung cổ trút xuống đồng bào ta:

- Chặt đầu bằng đao.

- Xuyên tay bằng kẽm gai.

- Dùi sắt nung đỏ đâm thẳng bắp chân.

- Dội nước xà phòng vào họng.

- Bắn giết bừa bãi không phân biệt già trẻ.

Tội ác diễn ra liên tiếp từ cuối 1945 đến hết năm 1947, gieo biết bao đau thương, đặc biệt với người dân xã Tăng Nhơn Phú và vùng Bưng Sáu Xã. Ngày nay, dấu tích bót Dây Thép còn lưu lại qua những hầm biệt giam chật hẹp, những trạm canh gác cũ kỹ. Mỗi viên gạch, mỗi mét tường đều thấm đẫm bi thương và tinh thần quật cường của dân tộc.

Đền Tưởng niệm Bến Nọc: Dấu ấn bi tráng một thời máu lửa 3

Chỉ vỏn vẹn hai năm, hơn 700 đồng bào, cán bộ, chiến sĩ cách mạng đã bỏ mạng dưới tay giặc Pháp tại bót dây thép. Ảnh: ttvhtpthuduc

Tháng 4-1946, tên quan hai Pirolet được cử về bót Dây Thép, dẫn dắt lính lê dương đàn áp phong trào yêu nước. Dân chúng vùng Tăng Nhơn Phú chìm trong máu và nước mắt. Những ai bị tình nghi lập tức bị bắt, chịu tra tấn và bị bắn chết tại cầu Bến Nọc, xác trôi lềnh bềnh dưới dòng suối Cái.

Khi nhà giam không còn chỗ chứa, binh lính Pháp trói cổ tù nhân thành từng nhóm, để kẻ chỉ điểm nhận mặt. Ai bị nhận diện sẽ lập tức bị chém đầu trước bót, tạo nên những cảnh tượng man rợ không thể nào quên.

Bất chấp khủng bố, nhân dân Tăng Nhơn Phú kiên cường thực hiện chiến lược tiêu thổ. Nhà cửa, đình chùa bị tháo dỡ, đường sá bị phá, giao thông bị chặn. Hành động quyết liệt ấy đổi bằng máu, với những vụ thảm sát tập thể đầy tang thương.

Thực dân Pháp tuyên bố máu sẽ đền máu: một sĩ quan bị giết, 20 thường dân sẽ phải chết; một lính Pháp thiệt mạng, 10 mạng dân thường sẽ bị lấy. Phá một tấm ván cầu cũng phải trả giá bằng ba sinh mạng vô tội.

Đền Tưởng niệm Bến Nọc: Dấu ấn bi tráng một thời máu lửa 4

Bia căm thù ngay trong khuôn viên Đền tưởng niệm Bến Nọc. Ảnh: ttvhtpthuduc

Giữa cuộc kháng chiến khốc liệt chống thực dân Pháp, người dân Nam Bộ, đặc biệt là Sài Gòn - Gia Định (nay là TP. Hồ Chí Minh), đã phải gánh chịu những mất mát không thể kể hết. Một trong những vết thương sâu sắc nhất là thảm sát tại cầu Bến Nọc, nơi hơn 700 chiến sĩ, đồng bào cách mạng bị thực dân Pháp sát hại dã man trong các năm 1946-1947. Xác họ bị ném xuống dòng nước, mang theo bao giấc mơ dang dở.

Đền Tưởng niệm Bến Nọc: Dấu ấn bi tráng một thời máu lửa 5

Tượng đài các bà mẹ bên xác con ghi dấu ấn những năm tháng không bao giờ quên. Ảnh: ttvhtpthuduc

Cổng chính của Đền Tưởng niệm Bến Nọc được dựng theo lối cổng làng truyền thống, mái ngói âm dương nhuốm màu thời gian. Bên trong, bia căm thù khắc sâu những tội ác thực dân cùng chiến tích oai hùng: trận phục kích đánh chìm hai ghe Pháp, tiêu diệt 15 tên lính xâm lược. Đấy là lời đáp trả đanh thép từ dân quân du kích Tăng Nhơn Phú.

Đền chính được xây dựng giản dị mà trang trọng, lấy hình mẫu từ kiến trúc đền truyền thống Việt Nam. Bàn thờ Tổ quốc chiếm vị trí trung tâm, phía trên là dòng chữ vàng "Tổ quốc ghi công", ngay chính diện đặt tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh. Hai bên là bàn thờ tưởng nhớ những bậc tiền nhân, các anh hùng liệt sĩ, kèm đôi câu đối chan chứa máu lệ:

"Muối mặn sát lòng dân bè lũ ngoại xâm tính thôn đất nước/

Sương giá lạnh hồn oan bảy trăm thi thể vùi chung mộ phần."

Ngoài Đền Tưởng niệm Bến Nọc, những bức phù điêu chạm trổ cảnh tượng tang thương ở cầu Bến Nọc khiến lòng người se thắt. Hiện vật nơi đây còn lưu giữ những công cụ tra tấn tàn bạo từng được thực dân Pháp sử dụng, nhắc nhở về một thời máu lửa. Theo kinh nghiệm du lịch bạn nên lựa chọn tham quan có hướng dẫn viên để được lắng nghe trọn vẹn những thông tin lịch sử hào hùng tại đền.

Đền Tưởng niệm Bến Nọc: Dấu ấn bi tráng một thời máu lửa 6

Hướng dẫn viên thuyết minh trong đền. Ảnh: FB Trường Mầm Non 8 Quận 3

Tại đền, nhiều tài liệu và hình ảnh đẫm máu còn lưu giữ, tố cáo tội ác kinh hoàng của thực dân Pháp trong những năm 1946-1947. Ngay trước chính điện, bức tượng các bà mẹ ôm xác con được dựng nên, khiến bất cứ ai chiêm ngưỡng cũng không khỏi nghẹn ngào, lặng người trước nỗi đau không thể xóa nhòa.

Ông Phan Xuân Thi, nguyên Trưởng ban đại diện Hội Người cao tuổi quận 9, từng kể lại: chỉ trong chưa đầy hai năm, đất Thủ Đức đã chìm trong tang tóc. Những bà mẹ mất con, những người vợ mất chồng, nỗi đau chất chồng do sự tàn bạo của binh lính Pháp từ bót Dây Thép trút xuống. Những thủ đoạn chặt đầu, mổ bụng, thiêu sống… được thực hiện dã man, rồi xác nạn nhân bị vứt xuống suối Cái, ngay chân cầu Bến Nọc. Tượng đài nơi đây như ngọn lửa thắp sáng lòng yêu nước, khắc ghi một thời oanh liệt nhưng bi thương.

Cổng tam quan: Cửa ngõ thiêng liêng

Ngay từ cổng chính, Đền Tưởng niệm Bến Nọc đã gây ấn tượng mạnh mẽ với tam quan uy nghi. Kiến trúc gợi nhớ cổng làng xưa, mái ngói âm dương cổ kính phủ màu thời gian, khắc sâu sự trang trọng trong lòng người ghé thăm.

Tượng đài Mẹ ôm xác con: Biểu tượng nỗi đau

Bên cổng, bức tượng các bà mẹ ôm xác con lặng lẽ kể một câu chuyện không lời về nỗi đau chiến tranh. Đó là lời tri ân đậm sâu dành cho những người mẹ Việt Nam, những người đã đánh đổi tất cả cho tự do đất nước.

Đền Tưởng niệm Bến Nọc: Dấu ấn bi tráng một thời máu lửa 7

Cổng tam quan bên ngoài đậm dấu ấn kiến trúc Việt Nam. Ảnh: xanhsm

Giữa không gian thanh tịnh và kiến trúc Việt thuần túy, Đền Tưởng niệm Bến Nọc không chỉ là nơi thắp hương tưởng nhớ những anh hùng liệt sĩ, mà còn là điểm tựa tinh thần cho thế hệ hôm nay. Người dân, khách thập phương lặng lẽ dâng hương, thành kính cúi đầu trước anh linh những người đã ngã xuống cho hòa bình.

Đền Tưởng niệm Bến Nọc: Dấu ấn bi tráng một thời máu lửa 8

Đoàn quan khánh viến thăm và dâng hương tại Đền Bến Nọc. Ảnh: hcma2

Nơi đây, lịch sử không chỉ được kể lại, mà còn sống động trong từng làn khói hương, từng nhịp bước chân. Đền Tưởng niệm Bến Nọc nhắc nhở ta về cái giá của độc lập, về những người mẹ Việt Nam anh hùng đã dâng hiến cả cuộc đời cho Tổ quốc. Hy vọng bài viết của MIA.vn đã giúp bạn có được thêm nhiều thông tin hữu ích để sẵn sàng cho hành trang xách balo đến khám phá công trình tưởng niệm đặc biệt này.