Khám phá Chùa Thiên Mụ linh thiêng và cổ kính nhất cố đô Huế

1Tổng quan về Chùa Thiên Mụ

- Địa chỉ: Tọa lạc trên đồi Hà Khê, bên dòng sông Hương thơ mộng, trữ tình thuộc địa phận phường Kim Long, thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên – Huế.

- Giờ mở cửa: 08h00 – 18h00

Chùa Thiên Mụ Huế là biểu tượng gắn liền với đất Cố đô bao đời nay, có tuổi thọ hơn 400 năm tuổi, cũng là một trong những địa danh được nhắc đến nhiều nhất trong hành trình khám phá thành phố này. Đây không chỉ là nơi yên tĩnh, là điểm điểm đến linh thiêng cho các tín đồ Phật tử từ khắp mọi miền mà còn lưu truyền một lời nguyền tình yêu. Vì vậy đối với những ai chưa ghé thăm thì ngôi chùa thực chất là một ẩn số rất đáng để khám phá, tìm hiểu.

Đến du lịch chùa Thiên Mụ, bất cứ ai cũng phải ngỡ ngàng trước khung cảnh thiên nhiên nên thơ, trữ tình nơi đây. Nhìn từ trên cao, cả ngọn đồi tựa như một con rùa khổng lồ đang gánh trên lưng tòa bảo tháp vậy. Xung quanh tòa tháp là những hàng cây cổ thụ xanh mát, ao sen mang đến cho du khách một cảm giác bình yên đến khó tả.

1.1 Vài nét lịch sử của Chùa Thiên Mụ

Chùa Thiên Mụ còn được gọi là chùa Linh Mụ, được chúa Nguyễn Hoàng cho xây dựng vào năm 1601, cũng là ngôi chùa được xây dựng sớm nhất ở Huế. Theo nhiều tài liệu ghi lại rằng thời chúa Nguyễn Hoàng vào Trấn thủ xứ Thuận Hóa đã đích thân đi xem xét địa thế để chuẩn bị cho việc xây dựng cơ đồ, sự nghiệp của dòng họ Nguyễn. Trong một lần cưỡi ngựa dọc sông Hương, ông bắt gặp một ngọn đồi nhỏ tên là Hà Khê. Nhận thấy nó giống như một con rồng đang quay đầu nên năm 1601, chúa đã cho xây trên đồi một ngôi chùa hướng ra mặt sông và đặt tên là Thiên Mụ.

Năm 1862, vì rất mong mỏi có con nối dõi tông đường nên vua Tự Đức đã đổi tên thành Linh Mụ vì sợ Thiên (nghĩa là trời) phạm đến trời. Mãi cho đến năm 1869, vị vua thứ 4 của triều Nguyễn này mới cho dùng lại tên Thiên Mụ như trước. Tuy nhiên ngày nay, người ta vẫn gọi với cả hai cái tên mỗi lần nhắc đến ngôi chùa cổ này.

Chùa Thiên Mụ đến nay thì đã trải qua rất nhiều đợt tu sửa, một trong những cuộc trùng tu nổi bật nhất đó chính là vào thời chúa Nguyễn Phúc Chu (1691 – 1725). Vào thời này, chúa Nguyễn Phúc Chu đã tiến hành đúc lên một chiếc chuông nặng hơn hai tấn, đặc trưng trên chiếc chuông có khắc lên một bài minh. Khoảng năm 1714 ông tiếp tục trùng tu các công trình khác như điện Thiên Vương, nhà Thuyết Pháp, lầu Tàng Kinh,…

Đặc biệt hơn thì ông còn cho người sang bên Trung Quốc mua về hơn 1.000 bộ kinh Phật. Tất cả những gì ông làm đều với mục đích ca ngợi triết lý của nhà Phật, toàn bộ kinh pháp đều được cất tại lầu Tàng Kinh. Ngoài ra còn có cả bộ kinh ghi rất chi tiết về Hòa thượng Thạch Liêm, một người có công lớn trong việc giúp nhà Nguyễn chấn hưng được Phật giáo ở Đàng trong.

1.2 Những câu chuyện bí ẩn quanh Chùa Thiên Mụ

Từ xa xưa có lời kể rằng vào thời chúa Nguyễn đang cai trị ở Đàng Trong vẫn còn tư tưởng lễ giáo phong kiến ”cha mẹ đặt đâu con ngồi đó” vô cùng nặng nề. Lúc bấy giờ có một đôi trai gái yêu nhau mặn nồng, vì ảnh hưởng phong tục đó nên hai người không được phép đến với nhau. Bởi lẽ cô gái là một tiểu thư, con nhà quan, còn chàng trai thì lại mồ côi nhà nghèo. Quá đau khổ và buồn cho tình yêu của 2 người nên đôi nam nữ này đã cùng nhau ra bến thuyền Mụ để tự vẫn. Tuy nhiên chỉ duy nhất chàng trai đã chết dưới lòng sông Hương còn cô gái lại được dân làng cứu sống. Trải qua nhiều năm cô gái cũng đã dần quên ký ức và được gả vào một gia đình giàu có. Chàng trai nằm dưới lòng sông chờ người yêu mà mãi không thấy sinh lòng uất ức nên đã nhập hồn vào ngôi chùa thiên Mụ. Lời nguyền bắt đầu đầu được truyền từ đời này sang đời khác, bất cứ đôi trai gái nào đang yêu nhau mà đến chùa Thiên Mụ là sẽ bị đỗ vỡ và chia tay.

Thế nhưng sư thầy tại Chùa Thiên Mụ đã khẳng định lời nguyền tình yêu này là không có thật. Sở dĩ dân gian lưu truyền câu chuyện lời nguyền này là để răn đe các cặp đôi yêu nhau không được lợi dụng cây cối trong chùa làm vật che đậy những hành động không đoan chính tại chốn linh thiêng, để giữ lại sự thanh tịnh trang nghiêm cho ngôi chùa. Nếu các bạn yêu nhau thật lòng, biết giữ trang nghiêm cho cửa Phật thì chắc chắn có thể chứng minh rằng lời nguyền chỉ là tin đồn.

Xem thêm:

Điện Thái Hòa – Hoàng Thành Huế nơi chứng kiến 13 đời vua triều Nguyễn đăng quang

2Cách di chuyển đến Chùa Thiên Mụ

Ngôi chùa nằm cách trung tâm thành phố Huế chỉ khoảng 5km vì vậy bạn có thể du lịch chùa Thiên Mụ một cách dễ dàng bằng nhiều loại phương tiện khác nhau như xích lô, taxi hoặc thuê xe máy. Nếu bạn tự di chuyển bằng xe máy thì có thể đi theo cung đường sau:

Từ trung tâm thành phố Huế, bạn đi theo đường Đặng Thái Tân, rẽ trái vào đường Yết Kiêu, đi thêm một đoạn thì rẽ phải vào đường Lê Duẩn, rẽ phải tại vòng xuyến vào đường Kim Long, sau đó đi khoảng 2km sẽ đến chùa Thiên Mụ.

3Thời điểm đẹp nhất đi viếng Chùa Thiên Mụ

Các bạn có thể đến tham quan chùa Thiên Mụ vào bất cứ thời điểm nào trong năm, tuy nhiên nếu chọn thời điểm đẹp nhất có lẽ là khoảng thời gian đầu năm, từ tháng 1 đến tháng 3. Đây là lúc thời tiết vô cùng mát mẻ, bầu không khí dễ chịu, rất thích hợp để tham quan vãn cảnh chùa.

4Những công trình trong Chùa Thiên Mụ

4.1 Điện Đại Hùng

Nằm ở ngay chính điện chùa Thiên Mụ Huế, Điện Đại Hùng là nơi thờ cúng Phật Di Lặc, Vị thần mang niềm vui vô tư vô lo. Bức tượng khắc họa Phật Di Lặc với dáng vẻ hiền hòa, đôi tai to tinh thông, chiếc bụng lớn chứa sự bao dung và một nụ cười nhân hậu. Điện được xây dựng hoàn toàn bằng xi măng đặc. Bên cạnh được sơn lại màu gỗ, cho ta cảm giác gần gũi, thân quen.

Không chỉ trưng bày Phật Di Lặc, Điện Đại Hùng còn là nơi lưu giữ bức đại tự, có niên đại từ năm 1974 và một chiếc chuông hình nhật nguyệt bằng đồng vô cùng tinh tế. Đi sâu vào bên trong là đền thờ, ở trung tâm là tượng Tam Thế Phật, còn bên trái là Văn Phú Bồ Tát và bên phải là Phố Hiến. Đặc biệt, khoảng đất phía sâu Điện Đại Hùng là nơi chôn cất của Pháp sư Thích Đôn Hậu, Trụ trì của chùa.

4.2 Tháp Phước Duyên – Biểu tượng Chùa Thiên Mụ

Tháp Phước Duyên là điểm check-in không thể bỏ qua khi du lịch chùa Thiên Mụ Huế. Công trình này được xây dựng ngay sau khu vực cổng chào. Tuy nằm phía trước, nhưng tháp Phước Duyên được ví như “linh hồn” của chùa. Kiến trúc này cùng với các công trình khác tạo thành một tổ hợp gắn kết, mang nét độc đáo, khác lạ nhưng vẫn đậm chất Huế.

Tháp Phước Duyên được xây dựng năm 1844 bởi vua Thiệu Trị. Lúc đầu lấy tên là Từ Nhân Tháp. Sau đó đổi thành tên như hiện tại. Lúc bấy giờ, để hoàn thành tháp, các nguyên liệu từ đất sét, đá thanh và gốm bát tràng đều phải chuyển từ đang ngoài vào.

Phần thân tháp được xây bằng gạch mộc, phần bó vỉa xây từ đá thanh. Tất cả hợp lại tạo thành khối tháp hình bát giác, càng lên cao càng nhỏ, với tất cả 7 tầng, mỗi tầng 2m. Nhìn chung, thiết kế của mỗi tầng là hoàn toàn giống nhau và được sơn màu hồng. Trải qua nhiều năm, nó đã mang dấu của thời gian, tô đậm thêm giá trị đặc sắc của kiến trúc Cố Đô.

4.3 Khu mộ tháp cố hòa thượng Thích Đôn Hậu

Hòa Thượng Thích Đôn Hậu là trụ trì nổi tiếng trong chùa. Ông đã cống hiến cả cuộc đời của mình cho công cuộc phát triển Phật Giáo Việt Nam. Ngoài ra, ông còn được người dân kính trọng bởi vô số những hoạt động công ích, giúp người của mình. Khi viên tịch, người dân và cai quản chùa đã chôn cất Hòa thượng dưới tháp nằm ở cuối khuôn viên để tỏ lòng biết ơn vị sư tôn kính.

4.4 Cổng Tam Quan

Đây là lối ra vào chính của chùa, tọa lạc phía sau Tháp Phước Duyên. Cổng có 3 lối đi, tượng trưng cho 3 giới: Nhân - Quỷ - Thần. Cổng được thiết kế với 2 tầng và 8 mái. Ở tầng 2 của cổng giữa có thờ Phật. Trên đỉnh mái được trạm trổ nhiều họa tiết hoa văn vô cùng độc đáo. Phía 2 bên lối đi được trấn giữ bằng tượng Hộ Pháp.

Xem thêm: Tham quan điện Hòn Chén xứ Huế - Biểu tượng tâm linh, văn hóa xứ Huế

4.5 Khuôn viên chùa Thiên Mụ – Giao hòa giữa thiên nhiên và kiến trúc

Khuôn viên chùa Thiên Mụ rộng rãi, được quy hoạch hài hòa giữa cây cỏ, hồ nước và công trình kiến trúc cổ. Không gian chùa được chia thành hai khu vực chính, mỗi khu đều mang giá trị riêng, vừa để tham quan vừa phục vụ đời sống tâm linh.

Khu vực phía trước cửa Nghi Môn: Được biết đến như là nơi đón khách và tạo ấn tượng đầu tiên. Tại đây, bến thuyền với 24 bậc tam cấp sẽ dẫn bạn lên cổng tam quan bốn trụ biểu, tiếp đó là đình Hương Nguyện nơi trưng bày chiếc xe Austin của cố Hòa thượng Thích Quảng Đức. Phía sau đình có tháp Phước Duyên cao 21m vươn lên trời. Hai bên đình là lầu bia tứ giác, lùi vào trong là hai lầu lục giác: một treo chuông, một lưu giữ bia đá quý giá từ thời Nguyễn.

Khu vực phía trong cửa Nghi Môn: Đây là trái tim của chùa Thiên Mụ, tập trung các công trình tâm linh như Điện Đại Hùng: có chính điện trang nghiêm, điện Địa Tạng, điện Quan Âm, nhà Trai, nhà Khách, cùng khu vườn hoa và vườn thông tĩnh mịch. Không gian ở đó tạo nên sự yên bình, giúp du khách và phật tử tĩnh tâm, chiêm bái trong không khí cổ kính và thiền vị.

Toàn cảnh chùa hiện lên như một bức tranh hài hòa giữa màu xanh mướt của cây cối và những mái chùa cổ kính, khiến bất cứ ai ghé thăm cũng cảm nhận được sự thanh tịnh đặc biệt.

5 Những cổ vật quý giá – Linh hồn của chùa Thiên Mụ

5.1 Quả chuông Đại Hồng Chung

Một trong những báu vật nổi tiếng nhất tại chùa Thiên Mụ là quả Đại Hồng Chung, được đúc vào năm 1710 dưới thời chúa Nguyễn Phúc Chu. Với chiều cao 2,5m và trọng lượng hơn 2 tấn, chuông không chỉ là di vật lịch sử mà còn là linh hồn của chùa, vang vọng khắp vùng sông Hương. Bài minh khắc trên thân chuông do chính chúa soạn, là minh chứng về nghệ thuật đúc đồng tinh xảo và tư tưởng tín ngưỡng của thời đại.

5.2 Bia "Ngự kiến Thiên Mụ Tự"

Tấm bia đá cao 2,6m, rộng 1,25m được dựng vào năm 1715, cũng dưới thời chúa Nguyễn Phúc Chu là hiện vật điển hình cho nghệ thuật điêu khắc đá thế kỷ XVIII. Bia khắc bài minh tinh xảo, lưu dấu ấn triều Nguyễn với Đại Việt Quốc Nguyễn Chúa vĩnh trấn chi bảo, thể hiện cả giá trị văn hóa lẫn quyền lực chính trị thời bấy giờ. Khi tham quan chùa Thiên Mụ du khách đừng bỏ qua bia đá này.

6 Kinh nghiệm tham quan chùa Thiên Mụ

6.1 Ý nghĩa khi đi chùa Thiên Mụ

Chùa Thiên Mụ là nơi du khách cầu bình an, sức khỏe, tài lộc và công danh thuận lợi. Một số người còn đến cầu duyên, bởi truyền thuyết về tình duyên dang dở vẫn được lưu truyền. Dù lý do tham quan là gì, điểm chung là chùa mang đến sự tĩnh tại, giúp con người tìm lại cân bằng và an yên giữa nhịp sống hiện đại.

6.2 Một số lưu ý khi tham quan

Giờ mở cửa: Chùa Thiên Mụ đón khách từ sáng đến 18h hàng ngày. Nên sắp xếp thời gian hợp lý để tham quan, tránh nắng gắt vào mùa hè.

Trang phục: Lựa chọn trang phục kín đáo, giữ trật tự, hạn chế cười nói lớn tiếng để không làm phiền các sư thầy.

Thời gian tham quan: Khuôn viên chùa không quá rộng, trung bình 45 phút đến 1 giờ là đủ để khám phá các điểm nổi bật.

Khám phá ẩm thực: Trước cổng chùa có tào phớ mát lạnh, bạn có thể thưởng thức trước khi ngắm hoàng hôn.

Kết hợp tham quan: Du khách có thể kết hợp với Đại Nội, Điện Hòn Chén, Lăng Minh Mạng hay chùa Huyền Không Sơn Thượng để tiết kiệm thời gian và có trải nghiệm trọn vẹn.

7 Khám phá các điểm du lịch lân cận Chùa Thiên Mụ Huế

7.1 Đại Nội Huế – Trái tim quyền lực triều Nguyễn

Chỉ cách Chùa Thiên Mụ khoảng 5,5km, Đại Nội Huế là trung tâm quyền lực của triều Nguyễn, được xây dựng từ đầu thế kỷ XIX. Quần thể này bao gồm Hoàng Thành và Tử Cấm Thành, nơi diễn ra các nghi lễ cung đình quan trọng. Du khách sẽ ấn tượng với kiến trúc trầm mặc, cổ kính, những bức tường thành dày đặc và cổng ngõ uy nghiêm, đem lại cảm giác vừa trang trọng vừa linh thiêng. Khám phá Đại Nội là dịp để hiểu rõ về văn hóa cung đình và nghệ thuật kiến trúc thời Nguyễn.

7.2 Lăng Tự Đức – Kiến trúc hòa hợp thiên nhiên

Cách Chùa Thiên Mụ khoảng 8,6km, Lăng Tự Đức hay Khiêm Lăng là nơi an nghỉ của vị vua nổi tiếng về văn thơ. Lăng được xây dựng từ năm 1864, hài hòa với cảnh quan xung quanh, có hồ nước, cây xanh và những công trình gỗ tinh tế. Không gian yên bình, thơ mộng nơi đây phản ánh tâm hồn nghệ sĩ và triết lý sống thanh nhã của vua Tự Đức, mang đến trải nghiệm vừa ngắm cảnh, vừa chiêm nghiệm lịch sử.

7.3 Lăng Khải Định – Sự giao thoa kiến trúc phương Đông và phương Tây

Tọa lạc cách chùa khoảng 15km, Lăng Khải Định là một công trình độc đáo với sự kết hợp kiến trúc cổ truyền và ảnh hưởng phương Tây. Nội thất của lăng được trang trí công phu với những bức phù điêu khảm sành sứ, thủy tinh lấp lánh. Mỗi chi tiết đều phản ánh sự xa hoa và quyền lực của vua Khải Định, khiến nơi đây trở thành điểm tham quan hấp dẫn với những ai yêu thích sự tinh xảo và nghệ thuật triều Nguyễn.

7.4 Lăng Minh Mạng – Biểu tượng triết lý Nho giáo trong kiến trúc

Cách Chùa Thiên Mụ khoảng 13,2km, Lăng Minh Mạng hay Hiếu Lăng tọa lạc trên núi Cẩm Khê được xây dựng từ năm 1840. Quần thể gồm hơn 40 hạng mục lớn nhỏ được bố trí theo đối xứng triết lý Nho giáo, thể hiện tầm nhìn và tư tưởng về một triều đại thịnh vượng của vua Minh Mạng. Không gian rộng rãi, hài hòa giữa núi non và hồ nước mang lại cảm giác trang nghiêm, linh thiêng và thanh tịnh cho du khách.

7.5 Trường Quốc Học Huế – Biểu tượng giáo dục và văn hóa

Cách Chùa Thiên Mụ gần 5km, Trường Quốc Học Huế được thành lập năm 1896, là một trong những ngôi trường lâu đời nhất Việt Nam. Kiến trúc Pháp cổ đặc trưng, khuôn viên rợp bóng cây xanh và sân vườn rộng mở tạo nên không gian học tập và tham quan thú vị. Đây là nơi đào tạo nhiều nhân vật kiệt xuất của đất nước, đồng thời là biểu tượng văn hóa – lịch sử của Huế, đáng để ghé thăm khi kết hợp hành trình khám phá chùa.

8 FAQ về Chùa Thiên Mụ

8.1 Chùa Thiên Mụ ở đâu và có ý nghĩa gì trong văn hóa Huế?

Chùa Thiên Mụ tọa lạc trên đồi Hà Khê, tả ngạn sông Hương, cách trung tâm thành phố Huế khoảng 5km. Đây là ngôi chùa cổ nhất xứ Huế, gắn liền với truyền thuyết về bà lão áo đỏ và được xem là biểu tượng tâm linh của vùng đất cố đô.

8.2 Chùa Thiên Mụ được xây dựng từ khi nào và do ai sáng lập?

Ngôi chùa được chúa Nguyễn Hoàng cho dựng vào năm 1601 sau khi nghe lời sấm truyền “sẽ có chân chúa đến lập chùa để tụ linh khí cho nước Nam hùng mạnh”. Kể từ đó, Thiên Mụ trở thành điểm khởi đầu cho hành trình dựng nghiệp của các chúa Nguyễn.

8.3 Khi tham quan Chùa Thiên Mụ, du khách cần lưu ý điều gì?

Du khách nên ăn mặc lịch sự, giữ yên tĩnh khi hành lễ, không xả rác và tuyệt đối không chạm tay vào các hiện vật cổ. Ngoài ra, không nên dùng flycam hoặc leo trèo lên công trình kiến trúc để đảm bảo an toàn và tôn trọng không gian linh thiêng.

Chùa Thiên Mụ không chỉ là một công trình kiến trúc cổ mà còn là nơi lưu giữ những cổ vật quý giá, phản ánh văn hóa, nghệ thuật và lịch sử triều Nguyễn. Từ khuôn viên rộng rãi, tháp Phước Duyên uy nghi đến những cổ vật như Đại Hồng Chung và bia Ngự kiến, chùa mang đến trải nghiệm vừa thị giác, vừa tâm linh cho du khách. Trước khi khám phá chùa Thiên Mụ bạn nhớ hãy chuẩn bị hành trang thật chu đáo. Một chiếc vali MIA.vn chắc chắn, gọn nhẹ và tiện lợi sẽ giúp bạn dễ dàng di chuyển, lưu giữ đồ dùng cá nhân và các kỷ vật nhỏ trong chuyến tham quan.