1 Làng Cựu ở đâu?
Rời trung tâm Hà Nội khoảng 30km về hướng Phủ Lý, Hà Nam, bạn sẽ đến với không gian yên bình của vùng quê ngoại thành Hà Nội. Nơi đây mang bầu không khí tĩnh lặng, trầm mặc đặc trưng. Dọc hai bên đường, những cánh đồng lúa xanh mướt trải dài, điểm xuyết là vườn cây ăn trái xanh tốt. Đi qua những con đường bê tông nhỏ rợp bóng cây, bạn sẽ đến một ngôi làng cổ hơn 500 năm tuổi - làng Cựu.
Làng Cựu là một ngôi làng có lịch sử lâu đời và trải qua nhiều biến động. Ảnh: laodong
Làng Cựu nằm nép mình bên dòng sông Nhuệ hiền hòa, mang trên mình dấu ấn thời gian và một lịch sử đầy tự hào. Nơi đây còn được gọi là "làng Tây của Hà Nội" bởi sự tồn tại của những ngôi biệt thự độc đáo, giao thoa giữa kiến trúc Việt - Pháp, được xây dựng từ thời Pháp thuộc. Những công trình cổ kính, trầm mặc này như những chứng nhân của một thời kỳ vàng son, đưa ta trở về hình ảnh thịnh vượng của làng trong những năm đầu thế kỷ XX. Không chỉ nổi tiếng với nét kiến trúc độc đáo, làng Cựu còn là cái nôi của nghề may truyền thống. Người dân nơi đây từng được ca ngợi là những "thợ may đệ nhất Hà Thành," góp phần khẳng định tên tuổi của làng Cựu trong thời kỳ Pháp thuộc.
2 Cách đi đến làng Cựu Vân Từ Phú Xuyên
Làng Cựu cách trung tâm Hà Nội khoảng 40km, là điểm đến lý tưởng cho những ai muốn trải nghiệm một chuyến du lịch trong ngày. Dưới đây cẩm nang du lịch MIA.vn sẽ gợi ý hai phương tiện phổ biến nhất để bạn đến làng Cựu từ Hà Nội:
- Xe máy: Từ Hà Nội, bạn đi thẳng theo Quốc lộ 1A, đến khi gặp biển chỉ dẫn báo cách Cầu Giẽ khoảng 3km thì rẽ phải vào xã Vân Từ. Từ Quốc lộ 1A, làng Cựu chỉ cách khoảng 2.5km. Khi tới nơi, bạn có thể gửi xe tại cổng đình làng, nơi có bảo vệ trông coi an toàn.
- Xe buýt: Tại bến xe Giáp Bát, bạn bắt tuyến xe buýt số 06A đi Cầu Giẽ. Xuống tại Phố Guột nằm trên Quốc lộ 1A, sau đó tiếp tục di chuyển vào làng Cựu bằng xe ôm.
3 Khám phá vẻ đẹp làng Cựu
3.1 Những căn biệt thự cổ kính với kiến trúc giao thoa Pháp - Việt
Bước qua cổng làng Cựu, một không gian yên tĩnh và cổ kính hiện ra, trái ngược hoàn toàn với sự tấp nập, xô bồ của phố phường Hà Nội. Những con ngõ nhỏ dẫn lối qua các bức tường cũ kỹ, bong tróc, để lộ lớp gạch bên trong như minh chứng cho dấu ấn thời gian lắng đọng. Không gian này không chỉ mang lại cảm giác thanh bình mà còn phảng phất một nỗi buồn man mác, gợi nhắc về một thời kỳ vàng son đã xa.
Làng Cựu từng được biết đến với 49 ngôi biệt thự mang phong cách kiến trúc độc đáo, giao thoa giữa nét Việt cổ và sự tinh tế của kiến trúc Pháp. Những biệt thự này được xây dựng từ năm 1920 đến 1945, là nơi ở của những thợ may tài hoa, nổi danh là "đệ nhất Hà Thành" thời bấy giờ.
Tại đây có rất nhiều ngôi biệt thự cổ từ thời Pháp thuộc. Ảnh: laodong
Sự thịnh vượng của làng Cựu gắn liền với nghề may, một nghề đã thay đổi hoàn toàn diện mạo của làng từ những năm đầu thế kỷ XX. Theo MIA.vn tìm hiểu, năm 1921, làng Cựu vốn là một làng thuần nông nghèo khó, từng chịu nhiều lần mất mùa, đói kém và cả hỏa hoạn tàn phá. Trong hoàn cảnh đó, hai anh em Phúc Mỹ và Phúc Hưng đã rời làng lên Hà Nội học nghề may. Với sự khéo léo, họ nhanh chóng thành công trong nghề may vest và đầm cho giới thượng lưu và các nhân vật quan trọng. Khi đã khấm khá, họ trở về làng xây dựng các biệt thự xa hoa, đồng thời giúp đỡ người dân trong làng học nghề. Từ đó, làng Cựu trở thành cái nôi của những thợ may nổi tiếng và được mệnh danh là "làng Tây của Hà Nội".
Những căn biệt thự này được xây dựng với kiến trúc rất độc đáo, đan xen giữa văn hóa truyền thống và đường nét kiến trúc đặc trưng của Pháp. Ảnh: vietnamplus
Kiến trúc các biệt thự ở đây là sự hòa quyện giữa phong cách châu Âu và nét Á Đông truyền thống. Những ngôi nhà ba gian với cột gỗ lim, sân vườn rợp bóng cau, giàn trầu xanh mát mang đậm dấu ấn làng quê Việt. Đồng thời, các chi tiết kiến trúc Pháp như cột vòm cong kiểu Gothic, cửa sổ sắt chạm khắc hoa văn, hay mái nhà hình vòng cung lại tạo nên vẻ sang trọng, độc đáo. Các họa tiết trang trí tinh xảo kết hợp giữa hình ảnh rồng, hoa sen, nghê đặc trưng Á Đông với hoa văn phương Tây tạo nên sự giao thoa hài hòa giữa hai nền văn hóa.
Hầu hết biệt thự đều đã bị bỏ hoang, trở nên đổ nát và rêu phong. Ảnh: vietnamplus
Qua bao biến cố lịch sử, những biệt thự từng nguy nga lộng lẫy giờ đây không còn giữ được vẻ huy hoàng như xưa. Hơn một nửa trong số 49 căn nhà đã xuống cấp nghiêm trọng, bị bỏ hoang hoặc chỉ còn lác đác người sinh sống. Các mảng tường loang lổ, rêu xanh phủ kín, những cánh cửa khóa chặt gợi lên vẻ tiêu điều, hoang phế. Sự tàn phá của thời gian đã khiến các biệt thự dần trở thành ký ức về một thời kỳ thịnh vượng. Đi dạo giữa không gian trầm mặc này, bạn có thể cảm nhận sâu sắc những thăng trầm lịch sử mà làng Cựu đã trải qua, cùng nỗi niềm tiếc nuối về một quá khứ rực rỡ giờ chỉ còn trong hoài niệm.
Những căn nhà này đã đi qua thời hưng vượng nhất, giờ đây chỉ còn là ký ức về một thời đã qua. Ảnh: vietnamplus
3.2 Dấu ấn không gian làng quê Bắc Bộ ở làng Cựu
Chính sự giao thoa độc đáo giữa kiến trúc Âu và Á đã tạo nên một không gian khác biệt cho làng Cựu, khiến nơi đây mang đậm nét riêng so với các ngôi làng cổ khác ở Hà Nội như Đường Lâm hay Cự Đà. Dạo quanh làng Cựu, bạn sẽ thấy rất rõ không khí làng quê Bắc Bộ qua hình ảnh cây đa, giếng nước và mái đình – những biểu tượng truyền thống quen thuộc. Mặc dù theo thời gian, nhiều ngôi nhà hiện đại đã mọc lên, nhưng làng Cựu vẫn giữ được nét đặc trưng cổ kính, đậm chất hoài niệm.
Cổng làng Cựu là một minh chứng rõ rệt cho vẻ đẹp kiến trúc truyền thống. Với lối thiết kế kiểu quyển thư, cổng làng được xây dựng cầu kỳ, sơn màu vàng cổ kính, mái lợp ngói và có vọng gác phía trên. Cổng còn được tô điểm bằng đôi kỳ lân và tượng chó giữ làng – những chi tiết đặc trưng của các làng quê Bắc Bộ. Đây không chỉ là nơi chào đón khách mà còn là điểm nhấn quan trọng, lưu giữ dấu ấn văn hóa và lịch sử của làng.
Nhịp sống tại làng Cựu rất bình dị, đậm chất một làng quê Bắc Bộ. Ảnh: vietnamplus
Đình làng Cựu cũng là một phần không thể thiếu trong bức tranh làng quê yên bình này. Với cây đa cổ thụ tỏa bóng mát, sân đình là nơi diễn ra các hoạt động sinh hoạt cộng đồng. Dưới bóng cây, những người lớn tuổi ngồi nghỉ ngơi, trẻ con nô đùa, tiếng cười râm ran vang vọng. Hình ảnh ấy mang lại cảm giác gần gũi, gợi nhớ về ký ức làng quê thanh bình.
Làng Cựu từng có hai giếng nước – một ở giữa làng và một ngoài đồng. Theo dòng thời gian, giếng ngoài đồng đã không còn, nhưng giếng giữa làng vẫn đứng vững, như nhân chứng cho những biến chuyển của làng. Miệng giếng rộng lớn, bên trong có cầu thang dẫn xuống đáy, là nơi từng diễn ra những buổi họp chợ nhộn nhịp. Bà con trong làng thường tụ tập quanh giếng để trò chuyện, trao đổi rau củ, tạo nên không khí sinh hoạt đời thường ấm áp. Cạnh giếng là cây bàng già, mỗi mùa thay lá lại rải đầy sân đình, mang theo một vẻ đẹp bình dị nhưng đầy chất thơ.
Những con ngõ nhỏ quanh co, rêu phong phủ đầy. Ảnh: vietnamplus
Ngày nay, đời sống của người dân làng Cựu vẫn diễn ra một cách yên ả và thong thả. Hầu hết người dân chủ yếu làm nông, trong khi nghề may – từng mang lại sự phồn thịnh cho làng – giờ chỉ còn lại lác đác một vài gia đình theo đuổi. Họ chủ yếu nhận may vest hoặc gia công quần áo, nhưng thu nhập không còn như xưa.
Người dân đôn hậu và gần gũi, luôn rất niềm nở đón tiếp khách du lịch. Ảnh: vietnamplus
Làng Cựu dù không còn giữ được vẻ thịnh vượng ngày trước nhưng vẫn mang đậm nét trầm mặc và hoài niệm, là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa, lịch sử quý báu của một thời vàng son đã qua. Nếu có dịp du lịch Hà Nội thì bạn đừng bỏ qua điểm đến hấp dẫn này nhé.
