Trăm năm son sắc cùng Làng bột Sa Đéc giữ vững hồn quê

Vùng đất miền Tây Nam Bộ là nơi có những dấu ấn văn hóa giản dị và khác biệt. Nơi đây có những làng nghề bình dị, yên bình mang đậm sắc màu văn hóa sông nước. Một trong những làng nghề mang sắc màu ấy chính là Làng bột Sa Đéc bên dòng Sa Giang thuộc tỉnh Đồng Tháp. Vậy làng bột này có gì đặc biệt mà nổi tiếng và hấp dẫn đến thế, hãy cùng Cẩm nang du lịch MIA.vn tìm hiểu bạn nhé!

1 Làng bột Sa Đéc - Điểm hẹn văn hóa ẩm thực bên bờ Sa Giang

1.1 Giới thiệu sơ nét về Làng bột Sa Đéc

Với địa thế được thiên nhiên ưu đãi với hai dòng sông trĩu nặng phù sa chảy qua, Sa Đéc lúc nào cũng mang trong mình vẻ đẹp trù phú và rực rỡ với nhiều sản vật cũng như bức tranh văn hóa ấn tượng. Len trong những vùng đất bình yên của thành phố Sa Đéc, có một làng nghề được ra đời với tuổi đời trên 100 năm, ghi dấu biết bao giá trị văn hóa cho địa phương này. Đó chính là Làng bột Sa Đéc.

Xóm bột đầu tiên ra đời trên một mảnh đất thuộc xã Tân Phú Đông. Dần dần, làng bột được mở rộng quy mô ra các địa phương như xã Tân Quy Đông, Tân Khánh Đông, Tân Quy Tây và phường 2 thuộc địa phận Thành phố Sa Đéc, tỉnh Đồng Tháp.

Làng bột Sa Đéc là một làng nghề truyền thống với quy mô sản xuất lớn. Hiện nay, làng nghề này có đến gần 350 hộ tham gia sản xuất bột, quy tụ hơn 2000 lao động và nghệ nhân lành nghề để cho ra đời những loại bột chất lượng.

Các lao động chủ yếu tập trung ở địa phận phường 2, xã Tân Quy Tây và cái nôi Tân Phú Đông. Có những hộ gia đình đã có kinh nghiệm 3,4 đời làm bột. Mỗi năm, làng bột Sa Đéc cung cấp cho thị trường khoảng 30.000 tấn bột gạo chất lượng.

1.2 Lịch sử hình thành Làng bột Sa Đéc

Không ai biết Làng bột Sa Đéc ra đời tự bao giờ, chỉ biết rằng nơi đây đã có tuổi đời trên trăm năm trong nghề làm bột. Từ thuở xa xưa, vùng đất Sa Đéc đã có sẵn nguồn nguyên liệu lúa gạo dồi dồi. Vào những lúc nông nhân, người nông dân Sa Đéc đã sáng tạo ra cách làm bột để cung cấp nguyên liệu làm bánh phong phú cho các bữa ăn.

Trước đây, các hộ làm bột thường sử dụng phương pháp thủ công và xay bột bằng cối đá. Việc làm bột cũng trở nên mất thời gian khá nhiều và chất lượng bột cũng chưa được đảm bảo. Trải qua quá trình nghiên cứu và phát triển, bột Sa Đéc bắt đầu được sản xuất theo phương pháp cơ giới hóa nhằm nâng cao năng suất và chất lượng. Vì yếu tố đó, bột Sa Đéc có giá thành tốt hơn và được người tiêu dùng biết đến rộng rãi hơn.

2 Bột Sa Đéc có gì đặc biệt?

Dòng sông Tiền trĩu nặng phù sa khi chảy vào thành phố Sa Đéc tạo thành dòng Sa Giang yên bình. Đặc trưng của con sông này là nước sông có độ pH trung tính và không bị chua do phèn, cũng không bị lợ khi nhiễm mặn. Chính nhờ đặc tính đó, dòng sông Sa Giang ngọt lành khi kết hợp cùng hạt gạo của đồng bằng Sông Cửu Long đã tạo nên sản phẩm bột Sa Đéc trắng mịn, dẻo thơm và tạo nên những chiếc bánh cũng như sợi hủ tiếu trứ danh.

3 Tìm hiểu hành trình hóa thân từ hạt gạo đến mảnh bột nức tiếng miền Tây

Hành trình tạo ra sản phẩm bột Sa Đéc không hề dễ dàng mà trải qua nhiều giai đoạn công phu với kinh nghiệm được chắt lọc qua nhiều đời. Hãy cùng Cẩm nang du lịch MIA.vn nhìn lại cách làm nên những mảnh bột Sa Đéc chính hiệu thơm lừng bạn nhé!

Công đoạn đầu tiên để làm bột là phải vo gạo. Gạo sau khi được vo phải đảm bảo sạch các tạp chất và không còn bụi bẩn bám quanh. Sau đó, gạo sẽ được mang qua máy nghiền để giã nhuyễn và tạo ra bột gạo lỏng màu trắng sữa đẹp mắt, mịn màng.

Bột gạo lỏng sau đó tiếp tục được đưa ra cối ly tâm để tách nước và làm khô, sau đó sẽ cho ra những mảng bột trắng ngần. Bột tiếp tục được đưa vào cối để đánh tơi cho thật mịn màng, rồi cuối cùng được cho vào thùng trắng để lọc.

Để bột Sa Đéc trở nên khác biệt cùng những loại bột khác thì phải kể đến công đoạn cuối cùng vô cùng quan trọng. Nước sông Sa Giang sau khi được bơm lên và lắng phèn sẽ được hòa cùng bột và đánh tơi trong thùng lắng lọc. Sau đó, người làm bột cho thêm vào bể một xô nước nhờn, được xay và lược ra từ lá cây hoa dâm bụt hoặc sử dụng chất trợ lắng carrageenan được chiết xuất từ tảo biển. Đây đều là những loại phụ gia đảm bảo an toàn tuyệt đối trong việc sản xuất thực phẩm. Phụ gia này giúp tỷ lệ bột thu hồi được cao hơn, trắng mịn và không tồn dư các kim loại nặng.

Sau thời gian ngâm bột khoảng chừng vài tiếng, hỗn hợp này bắt đầu biến đổi từ từ. Các tạp chất và phụ phẩm lúc này đã dần lắng chìm xuống đáy bể và phần bột thuần khiết bắt đầu được nổi lên trên. Và cũng tùy theo cách làm của mỗi lò ở công đoạn này mà chất lượng bột thành phẩm sẽ khác nhau.

Bột tươi sau khi thu được sẽ mang đi cung cấp cho các lò hủ tiếu để làm nguyên liệu nấu ra những món ăn ngọn. Đây cũng là nguyên liệu tạo nên món ăn hủ tiếu Sa Đéc nổi tiếng khắp cả nước.

Ngoài ra, Làng bột Sa Đéc còn tạo ra bột khô để có thể đóng gói và mang đi các nhà máy cũng như xí nghiệm làm bánh, làm nui hay các loại sợi. Quy trình làm bột khô trở nên kỳ công và mất nhiều thời gian hơn vì phải phơi bột. Việc phơi bột cũng đòi hỏi người nhân công phải có kinh nghiệm và trải qua nhiều vất vả vì phụ thuộc khá nhiều về mặt thời tiết.

Người dân Làng bột Sa Đéc ví von việc phơi bột như “chăm con mọn”. Sở dĩ có sự so sánh đó là do công đoạn này đòi hỏi tính tỉ mỉ, cẩn thận và đôi khi sẽ khá vất vả dù là đối với những người thợ làm bột lành nghề.

Bột tươi sau khi được hoàn thiện trong bồn chứa sẽ được để qua đêm. Sau đó, bột được bẻ thành từng miếng nhỏ rồi đưa ra giàn phơi dưới trời nắng để thật khô. Thời tiết thuận lợi để phơi bột phải là những ngày nắng thật gắt. Nếu điều kiện thời tiết không thuận lợi, việc phơi bột sẽ trở nên lâu hơn và người phơi còn phải canh mưa. Bột khi phơi không được nhiễm nước mưa. Nếu bị ướt, bột sẽ trở nên mốc và không bán được. Bột sau khi phơi sẽ được xay ra cho mịn và trở thành nguyên liệu cho những món ăn thơm ngon, hấp dẫn tại miền Tây.

4 Làng làm bột nhưng lại kiếm sống nhờ nghề nuôi heo

Nghe tưởng chừng như xa lại, thế nhưng ít ai biết được rằng, dân trong Làng bột Sa Đéc lại kiếm thêm nguồn thu nhập bằng việc nuôi heo. Việc thu bán bột không phải là nguồn thu nhập chính của người dân nơi đây vì không mang lại lợi nhuận lớn.

Tuy nhiên, nguồn phế phẩm tạo ra từ quá trình lắng bột chính là dưỡng chất cực kỳ quan trọng trong việc nuôi heo. Vì lẽ đó, heo từ Làng bột Sa Đéc luôn được đánh giá là chắc thịt, khỏe mạnh và được thương lái mua với giá cao hơn, tạo nên phương kế sinh nhai cho người dân địa phương này.

Làng bột Sa Đéc là một trong những làng nghề truyền thống lưu giữ được nhiều giá trị văn hóa đáng nhớ của địa phương. Đây là địa điểm sẽ mang đến bạn những trải nghiệm trọn vẹn về ẩm thực, đời sống cũng như những giá trị văn hóa thấm đượm tình quê miền Tây sông nước. Nếu có dịp về với Sa Đéc, mời bạn về với làng bột cùng khu ẩm thực để tận hưởng không gian văn hóa đậm đà hồn quê của nơi đây nhé!