Mâm ngũ quả miền Bắc: Ý nghĩa và cách bày biên chuẩn nhất

1 Ý nghĩa của mâm ngũ quả miền Bắc

Việc chuẩn bị và trình bày mâm ngũ quả ngày Tết miền Bắc đòi hỏi sự tinh tế, không chỉ để làm đẹp bàn thờ mà còn thể hiện giá trị phong thủy và quan niệm ngũ hành. Mâm ngũ quả miền Bắc thường được chọn lựa dựa trên biểu tượng “ngũ phúc lâm môn,” đại diện cho Phú (giàu có), Quý (cao quý), Thọ (trường thọ), Khang (an khang) và Ninh (bình an). Một mâm ngũ quả đẹp không chỉ mang hy vọng về một năm mới an lành, thịnh vượng mà còn gửi gắm ước nguyện cho sức khỏe, tài lộc và hạnh phúc.

Từ lâu, người miền Bắc rất coi trọng việc bày mâm ngũ quả theo thuyết ngũ hành tương sinh, đại diện cho Kim, Mộc, Thủy, Hỏa và Thổ trong văn hóa phương Đông. Vì vậy, các loại trái cây được lựa chọn thường phối hợp đủ năm màu sắc: trắng (Kim), xanh (Mộc), đen (Thủy), đỏ (Hỏa) và vàng (Thổ). Đây không chỉ là một phong tục truyền thống mà còn phản ánh sự tinh tế và ý nghĩa sâu xa trong đời sống tâm linh của người Việt.

Xem thêm: Mâm ngũ quả ngày Tết 2025: Ý nghĩa, cách sắp xếp chuẩn 3 miền

2 Ý nghĩa của các loại quả trong mâm ngũ quả miền Bắc

Mâm ngũ quả miền Bắc gồm 5 loại trái cây khác nhau, được các gia đình chuẩn bị để dâng lên ban thờ gia tiên vào ngày Tết. Mỗi loại quả đều mang ý nghĩa riêng, thể hiện mong ước về một năm mới an lành, thịnh vượng và hạnh phúc.

Các loại quả thường xuất hiện trong mâm ngũ quả miền Bắc có thể kể đến như:

- Nải chuối xanh: Tượng trưng cho hành Mộc theo phong thủy, nải chuối với nhiều quả thể hiện sự sum vầy, đầm ấm. Với hình dáng như bàn tay nâng đỡ, nải chuối mang ý nghĩa che chở, bao bọc. Khi bày mâm ngũ quả, nải chuối thường được đặt ở dưới cùng để nâng đỡ các loại quả khác.

- Bưởi và Phật thủ: Hai loại quả này có màu vàng tượng trưng cho hành Thổ. Trái bưởi căng tròn biểu trưng cho sự viên mãn, đủ đầy. Bày bưởi trên mâm ngũ quả là gửi gắm mong ước về sức khỏe, sự viên mãn và mọi điều thuận lợi. Phật thủ với hình dáng như bàn tay Phật, quả phật thủ thể hiện sự che chở, mang lại may mắn và tài lộc, rất thích hợp cho dịp Tết.

- Quả ớt: Có màu đỏ tượng trưng cho hành Hỏa và sự may mắn ngày Tết.

- Lê và đào: Với vị ngọt thanh, quả lê mang ý nghĩa mọi việc hanh thông, suôn sẻ, tượng trưng cho hành Kim.

- Nho đen: Tượng trưng cho hành Thủy.

- Lựu: Nhiều hạt, tượng trưng cho gia đình đông vui, con cháu đầy đàn.

- Cam, quýt, quất: Các loại quả này biểu trưng cho sự thành công và thăng tiến trong sự nghiệp.

3 Cách bày mâm ngũ quả miền Bắc

Mâm ngũ quả ngày Tết miền Bắc đẹp nhất sẽ được bày biện theo nguyên tắc tỉ mỉ và hài hòa. Nải chuối xanh thường được đặt ở trung tâm để làm giá đỡ và biểu tượng cho sự che chở, đầm ấm. Bưởi và phật thủ nằm ở giữa, đại diện cho tài lộc, thịnh vượng và sự tôn kính với tổ tiên. Các loại quả nhỏ hơn được sắp xếp xen kẽ, giúp mâm ngũ quả đầy đặn và cân đối, tượng trưng cho sự sung túc và đủ đầy.

Thông thường, mâm ngũ quả miền Bắc được bày trên đĩa tròn, tượng trưng cho sự trọn vẹn, phồn thịnh. Sự hài hòa về màu sắc và hình dáng của các loại quả còn thể hiện sự đủ đầy của ngũ hành, với mong ước năm mới an khang, hạnh phúc.

Ngày nay, cách bày mâm ngũ quả miền Bắc đã linh hoạt hơn và không còn bị ràng buộc bởi số lượng “ngũ”. Với sự đa dạng của hoa quả, mâm ngũ quả có thể bổ sung thêm nhiều loại như chùm nho, táo xanh, ớt đỏ hay hồng xiêm, làm cho mâm trái cây trở nên phong phú, sinh động và nhiều màu sắc hơn.

4 Sự khác biệt giữa mâm ngũ quả miền Bắc, miền Trung và miền Nam

Theo MIA.vn tìm hiểu, người miền Bắc từ xưa đã rất chú trọng, tỉ mỉ trong việc chọn lựa và bày trí mâm ngũ quả.

Trái lại, người miền Trung thường bày mâm ngũ quả theo tinh thần "có gì cúng nấy", bởi điều kiện thời tiết khắc nghiệt tại đây làm hạn chế sự phong phú của các loại trái cây. Với họ, quan trọng nhất là sự thành tâm khi thờ cúng tổ tiên, nên không quá khắt khe hay cứng nhắc trong cách chọn và bày biện. Các loại trái cây như chuối, thanh long, xoài, cam, quýt, sung… hoặc bất kỳ loại quả nào mang ý nghĩa tốt đẹp đều có thể được dùng để trưng bày.

Trong khi đó, người miền Nam bày mâm ngũ quả theo quan niệm “cầu vừa đủ xài”, với các loại trái cây phổ biến như mãng cầu, sung, dừa, đu đủ và xoài, thể hiện mong muốn một năm mới sung túc, như ý. Điểm đặc biệt là trái cam và quýt – vốn được người miền Bắc xem như biểu tượng may mắn – lại bị người miền Nam tránh vì câu nói "quýt làm cam chịu". Tương tự, chuối cũng không được bày vì mang ý nghĩa làm ăn không phát đạt, còn trái lê bị xem là tượng trưng cho sự đổ bể, lê lết và thất bại.

Dù ở miền Bắc, miền Trung hay miền Nam, mâm ngũ quả đều mang ý nghĩa tốt đẹp, gợi lên không khí Tết đầm ấm, hân hoan.

Hy vọng rằng qua bài viết này từ MIA Go, bạn sẽ có thêm nhiều thông tin về cách bày mâm ngũ quả miền Bắc đúng chuẩn cũng như ý nghĩa sâu xa của mâm ngũ quả. MIA.vn chúc bạn một năm mới bình an và hạnh phúc bên những người thân yêu.