Nhà thờ Giáo xứ Đa Minh - Ba Chuông với kiến trúc Á Đông đặc sắc

1 Tổng quan về Nhà thờ Giáo xứ Đa Minh - Ba Chuông

Địa chỉ: 190 Lê Văn Sỹ, phường 10, quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh

Nhà thờ Giáo xứ Đa Minh - Ba Chuông, với tên gọi chính thức là Giáo xứ Thánh Đaminh. Tên gọi chính thức của giáo xứ được đặt theo tên của Thánh Đaminh, Đấng sáng lập Dòng của các tu sĩ phục vụ tại đây, và lễ bổn mạng của giáo xứ được tổ chức vào ngày 08.08 hằng năm.

Ngôi Thánh đường nổi tiếng với vẻ đẹp kiến trúc độc đáo và không gian yên tĩnh, thanh bình. Kiến trúc của nhà thờ là sự pha trộn tinh tế giữa phong cách Á Đông truyền thống và nét hiện đại, tạo nên một sự hài hòa đặc biệt. Chính sự kết hợp này đã làm cho Nhà thờ Đa Minh Ba Chuông trở thành một điểm hành hương và tham quan lý tưởng, nơi con người có thể tìm thấy sự bình yên và chiêm ngưỡng một tác phẩm nghệ thuật độc đáo giữa lòng Sài Gòn náo nhiệt.

2 Lịch sử xây dựng của Nhà thờ Giáo xứ Đa Minh - Ba Chuông

2.1 Lịch sử xây dựng Giáo xứ Đa Minh Ba Chuông

Lịch sử của Nhà thờ Đa Minh Ba Chuông gắn liền với hành trình truyền giáo của Dòng Đa Minh tại Việt Nam và đã trải qua nhiều cột mốc quan trọng. Dòng Đa Minh đã có mặt tại Việt Nam từ rất sớm, với dấu chân đầu tiên của cha Gaspard Santa Cruz tại Hà Tiên vào năm 1550. Từ năm 1676, Dòng Đa Minh đã có mặt và phục vụ Giáo hội địa phương liên tục theo lời mời của các Giám mục Thừa sai Paris tại Việt Nam. Vùng truyền giáo chủ yếu của Dòng Đa Minh là địa phận Đông Đàng Ngoài.

Các tu sĩ Dòng Đa Minh Việt Nam đã đến khu vực Ba Chuông từ năm 1957. Ngày 24.06.1967, Đức Tổng Giám mục Phaolô Nguyễn Văn Bình đã ký quyết định chính thức thành lập giáo xứ mới với danh xưng Thánh Đaminh.

Về mặt kiến trúc, nhà thờ ban đầu, tức "Đền Thánh" được khánh thành năm 1962, có kiến trúc khá độc đáo với nhiều nét cong uyển chuyển mềm mại, do kiến trúc sư Võ Văn Tần thiết kế. Đến năm 1999, ý kiến xây dựng lại thánh đường được khởi xướng. Công trình bắt đầu thi công vào năm 2003 và hoàn thành vào ngày 28 tháng 8 năm 2005, mang đến diện mạo như hiện nay cho thánh đường.

Trong suốt lịch sử, nhà thờ đã trải qua nhiều biến cố, bao gồm cả thời kỳ chiến tranh Sài Gòn bị tàn phá, khiến các hoạt động tín ngưỡng bị gián đoạn. Tuy nhiên, sau khi đất nước thống nhất, nhà thờ đã mở cửa trở lại và tiếp tục phát triển, trở thành một biểu tượng tín ngưỡng bền vững của cộng đồng.

2.2 Ý nghĩa tên gọi "Ba Chuông"

Cái tên "Ba Chuông" mà dân gian quen gọi xuất phát từ một đặc điểm kiến trúc vô cùng ấn tượng của nhà thờ: tháp chuông ba khía màu đỏ sẫm, cao 14 mét, được xây tách biệt về phía cổng nhà thờ. Dáng tháp chuông thon thả, phía trên nở ra như một bông huệ, khoe ba quả chuông đồng. Phía trên cùng là quả địa cầu cách điệu, đôi khi được thắp điện sáng ngời.

Chính vì đặc điểm nổi bật này mà nhà thờ được dân gian đặt cho một tên gọi mới là “Nhà thờ Ba Chuông”. Đây một danh xưng phổ biến và quen thuộc đến mức nhiều cuốn Agenda còn giới thiệu với khách du lịch về nhà thờ “Three Bells” như một địa chỉ tham quan.

3 Kiến trúc độc đáo của Nhà thờ Đa Minh Ba Chuông

Nhà thờ Đa Minh Ba Chuông nổi bật với kiến trúc độc đáo, pha trộn giữa phong cách truyền thống Á Đông và một chút hiện đại của phương Tây. Từ bên ngoài, nhà thờ có hình thánh giá với hành lang rộng rãi và hàng hiên hình gợn sóng. Đặc biệt, nhà thờ mang một màu xanh đặc trưng do sự gắn kết của những tảng đá xanh láng bóng.

3.1 Ngoại thất của Nhà thờ Giáo xứ Đa Minh - Ba Chuông

Từ ngoại thất, nhà thờ nổi bật với Cổng Tam quan khiến chúng ta liên tưởng đến ngôi đình làng Việt Nam. Mô hình Cổng Tam quan được thiết kế tạo sự gần gũi với tâm thức người Việt. Bên cạnh nét văn hóa bản địa, cổng còn mang ý nghĩa tôn giáo, tượng trưng cho ba nhân đức căn bản của đạo Công giáo: đức tin, đức cậy, đức mến. Tháp chuông có hình trụ vuông gồm ba tầng mái với kiểu dáng mái cong truyền thống. Mỗi góc mái là một đầu đao hình đầu rồng quy hướng về Thánh giá, thể hiện sự hội nhập văn hóa và ý nghĩa "Đức Kitô Trung Tâm".

Thêm vào đó, hình ảnh nhà mái cong hình con thuyền trên trống đồng Đông Sơn cho thấy đây là nét văn hóa truyền thống lâu đời trong kiến trúc Việt. Mái cong còn chuyển tải triết lý sống uyển chuyển và khát vọng hướng thượng, giải thoát. Các tàu đao đầu rồng trang trí trên góc mái của Thánh đường đều hướng về tâm điểm là Thánh giá.

Thay vì “long chầu nguyệt”, những con rồng ở đây chầu Thánh giá, thể hiện ý hướng tôn thờ biểu tượng ơn cứu độ. Rồng còn nhắc nhớ về thủy tổ dân Việt, cội nguồn và con đường giải thoát. Con nghê, một trong hai linh vật đặc thù của văn hóa Việt Nam, được đặt trước bốn phía tiền đường, gợi lên niềm tự hào về bản sắc văn hóa và làm tăng vẻ uy nghiêm, thiêng thánh cho nhà thờ.

Xung quanh Thánh đường là các quảng trường Thánh Martinô, quảng trường Đức Mẹ La Vang, quảng trường Các Thánh Tử Đạo Việt Nam. Các công trình này được trang trí bằng những chi tiết in đậm văn hóa Việt như cây đèn đá, bờ tre, khóm trúc, hòn non bộ, hồ cá.

3.2 Không gian bên trong của Giáo xứ Đa Minh - Ba Chuông

Bước vào bên trong, không gian bên trong nhà thờ nổi bật với biểu tượng "Vuông – Tròn" - nét văn hóa tiêu biểu đậm nét, thể hiện qua lòng nhà thờ vuông, gian cung thánh tròn, bàn thờ mặt tròn chân vuông, Nhà Tạm vuông tròn. "Vuông – Tròn" chính là khái niệm về Trời Đất, Càn Khôn, Âm Dương trong văn hóa Việt, biểu thị sự kết hợp thuận lẽ trời và mang lại kết quả tốt lành.

Cung Thánh và Bàn thờ được thiết kế hình tròn theo hướng mở, tạo không gian rộng thoáng về bốn hướng, đúng với tinh thần “cánh cửa rộng mở canh tân”. Bàn thờ được làm bằng gỗ quý trên mặt đá cẩm thạch, hình tròn trên chân đế hình vuông, đặt giữa lòng cung thánh tròn, trên nền vuông với các vòng tròn tam cấp. Theo sắc thái văn hóa Á Đông, bàn thờ hình tròn tượng trưng cho Trời, chân đế hình vuông tượng trưng cho Đất, thể hiện ý nghĩa "Thiên Chúa ở cùng chúng ta".

Bên cạnh đó, Nhà Tạm, nơi cất giữ và tôn thờ Thánh Thể Chúa Kitô, có hình vuông được bao quanh bởi mặt kiếng hình tròn, hai cánh cửa trạm nổi hai con rồng chầu Thánh giá. Xung quanh là hình bát quái cách tân.

Những bức phù điêu bố trí trong khắp khuôn viên nhà thờ càng làm nổi bật sự liên kết giữa tinh thần Kitô giáo và truyền thống văn hóa dân tộc. Bên trái là phù điêu Đức Mẹ Mân Côi với hoa sen và nguồn nước; bên phải là Thánh Giuse và Chúa Jesus trong bối cảnh thuần Việt với núi, nhà, bàn mộc, và khóm tre (trúc).

Cuối cùng, ba bộ tranh gốm bao bọc ba mặt tầng lửng bên trong nội thất nhà thờ, gồm 15 bức họa sống động với tổng chiều dài 60 mét. Bức tranh thể hiện lịch sử cứu độ từ Cựu ước đến Tân ước, và sự hình thành, phát triển của Tin Mừng tại Việt Nam.

4 Giờ lễ và các hoạt động mục vụ

Nhà thờ Đa Minh Ba Chuông là nơi diễn ra nhiều hoạt động mục vụ và cộng đoàn sôi nổi, phục vụ cho đời sống tâm linh của các tín hữu.

Giờ lễ hàng ngày và Chúa Nhật

- Ngày thường (Thứ 2 đến Thứ 7): 5h00, 5h45, 17h30.

- Chúa Nhật: Buổi sáng: 5h00, 6h15, 7h30, 9h00 (Lễ Thiếu Nhi), 10h30 (Lễ Tiếng Anh). Buổi chiều: 16h00, 17h30, 19h00.

Lịch giải tội và các bí tích khác

- Ngày thường (Thứ Năm, Thứ Sáu, Thứ Bảy): 16h30 - 17h30.

- Chúa Nhật: 14h30 - 15h30.

- Bí tích Rửa Tội: 8h00 Thứ Bảy đầu tháng.

- Bí tích Hôn Phối: 9h30 hoặc 15h30 vào Thứ Năm và Thứ Bảy.

Ngoài các nghi thức chính, giáo xứ còn tổ chức nhiều hoạt động cộng đồng và mục vụ khác. Từ những năm đầu thập niên 60, nhà thờ đã trở thành một địa chỉ hành hương kính thánh Martinô de Porres, thu hút đông đảo khách hành hương, cầu nguyện và kính thánh nhân. Giáo xứ còn thường xuyên tổ chức các cuộc hành hương đến các địa điểm tôn giáo khác, tạo điều kiện cho các tín hữu củng cố đức tin và gắn kết với nhau hơn.

5 Những điều lưu ý khi ghé thăm

- Giữ xe: Nhà thờ có khu vực trông giữ xe dành cho tín hữu và du khách, bạn có thể gửi xe tại đây.

- Thời gian: Nên đến sớm hơn vào các khung giờ cao điểm, đặc biệt là vào Chúa Nhật hoặc các dịp lễ lớn, để tránh bị tắc đường và muộn giờ làm lễ.

- Phương tiện di chuyển: Bạn có thể dễ dàng di chuyển đến nhà thờ bằng xe máy, ô tô cá nhân, xe buýt hoặc các dịch vụ xe công nghệ.

Nhà thờ Giáo xứ Đa Minh - Ba Chuông đã trở thành một biểu tượng tín ngưỡng và văn hóa độc đáo giữa lòng TP. Hồ Chí Minh. Với lịch sử phong phú, kiến trúc ấn tượng pha trộn giữa phương Đông và phương Tây, nơi đây không chỉ thu hút tín hữu Công giáo mà còn gây ấn tượng mạnh mẽ với du khách. Xách balo lên và đi thôi!