1Tổng quan đôi nét về Từ Lương Xâm
- Địa chỉ: Nam Hải, Hải An, Hải Phòng
- Lễ hội: 16 tháng Giêng Âm lịch
Từ Lương Xâm là một di tích lịch sử văn hóa tại Hải Phòng có ý nghĩa đặc biệt bởi chứa đựng các nội dung liên quan đến chiến thắng Bạch Đằng lần thứ nhất, năm 935 của quân dân ta bằng sự lãnh đạo tài giỏi của Ngô Quyền. Chiến thắng ấy mở đường để chúng ta đánh tan quân xâm lược Nam Hán, đưa dân tộc ta đến với một kỷ nguyên độc lập, tự chủ mới.
Ngày xưa Lương Xâm là tên một xã thuộc huyện An Dương, phủ Kinh Môn, Trấn Hải Dương (nay thuộc địa bàn Hải Phòng). Địa danh này nằm ngay phía Đông Bắc xã Nam Hải, có kiến trúc chính quay về hướng Đông.
Từ Lương Xâm là một di tích lịch sử văn hóa có ý nghĩa đặc biệt nơi đây còn lưu giữ những nội dung liên quan đến chiến thắng Bạch Đằng lần thứ nhất
Xem thêm: Khám phá di tích lịch sử Núi Voi xuất hiện sớm nhất đất Cảng
2Lịch sử hình thành
Từ Lương Xâm được xem là một trong “Tứ linh từ” linh thiêng tại huyện cổ An Dương. Nay thì nó là một trong “Tam linh từ” linh thiêng tại quận Hải An (Từ Lương Xâm, Phủ Thượng Đoạn, Đền Phú Xá). Từ thờ Đức Vương Ngô Quyền, người có công lớn đánh tan quân Nam Hán trong trận trên sông Bạch Đằng năm 938 và khá nổi tiếng với khách du lịch Hải Phòng.
Một trong “Tứ linh từ” linh thiêng của huyện cổ An Dương
3Khám phá Từ Lương Xâm
Ngô Quyền sinh ngày 12 tháng 3 năm 898 tại ấp Đường Lâm, Ba Vì, Hà Nội. Cũng chính tại mảnh đất này người anh hùng Phùng Hưng đã ra đời và lớn lên, ông có công lớn trong cuộc khởi nghĩa chống ách đô hộ nhà Đường thế kỷ thứ 7. Ngô Quyền là con trai của Ngô Mân, một hào trưởng lớn tại địa phương.
Thần tích kể lại khi ngài sinh ra, Vương mẫu Ngô Quyền đã có một giấc mơ: “Mộng ứng tân lang thiên khai giáng/ Đằng giang phấn kích địa công Loa”. Người xưa kể là Vương mẫu Ngô Quyền có tướng quý, là người hiền đức và được nhiều người kính nể.
Đêm nọ bà nằm mơ thấy Thiên Tướng cho bà một buồng cau xanh tươi nên rất vui mừng. Khi tỉnh dậy bà cảm nhận trong người hơi khác thường và bắt mạch thì phát hiện đã mang thai. Tương truyền khi ngài ra đời mọi người có trông thấy một vầng hào quang kỳ lạ xuất hiện tại căn phòng.
Bà sinh bé trai kháu khỉnh ấy ra đời và có 3 nốt ruồi son sau lưng. Thấy lạ Ngô Mân mới mời hết các thầy bói trong vùng đến, chẳng ngờ mọi thầy đều quỳ xuống vái cậu bé và Vương mẫu nói: “Mau say cậu chính là người thống nhất giang sơn, giành tự do cho nước nhà.”
Rồi cậu bé được đặt tên Quyền. Quyền mang nghĩa rằng sau này cậu sẽ được nhiều người kính trọng, quý mến và làm nên nghiệp lớn trong tương lai.
Tượng Đức Vương Ngô Quyền
Cũng giống các địa danh lịch sử nổi tiếng khác ở Hải Phòng, như Đền Mõ, thì Từ Lương Xâm cũng mang nét kiến trúc đặc sắc riêng. Ngôi Từ mang kiểu bố cục nội công, ngoại quốc và dựng ngay trên một khu đất cao ráo, có nhiều cây cổ thụ. Đặc biệt nó nằm ngay trên nền bản doanh và kho lương giúp Ngô Quyền chống giặc Nam Hán xưa kia.
Nội dung bản “Tiền Ngô Vương thiên tử ngọc phả lục” hiện được lưu trữ ở Từ Lương Xâm ghi chép: Khi kéo quân về cửa biển Bạch Đằng bố trí thế trận, Ngô Quyền sớm nhận ra vị trí chiến lược quan trọng của làng Dầm - tức làng Lương Xâm (tên cũ là Lãng Thâm) hiện nay.
Sau đó ông đã cho đặt một đồn quân lớn là đại bản doanh chỉ huy tiền phương, đồn chỉ huy sở thì nằm ở Làng Cấm – trụ sở UBND TP ngày nay và huy động nhân dân đắp thành vành kiệu. Đền thờ ông đề cập, bởi đóng quân tại Lương Xâm mà Ngô Quyền đã nhiều lần về đây chỉ huy tác chiến.
Phần mái ngói được chạm trổ tỉ mỉ
2 hàng bát bửu bày trí các đồ thờ tự như câu đối, long đình, bát bửu, chấp kích, các đồ thờ tự khác chạm khắc đề tài tứ quý, tứ linh
Di tích 3 cọc Bạch Đằng năm xưa vẫn còn được lưu giữ tại đây
Khuôn viên Từ Lương Xâm khá rộng lớn và yên tĩnh
Từ Lương Xâm là di tích văn hóa, lịch sử chứa đựng nhiều nội dung liên quan tới chiến thắng Bạch Đằng. Vào thế kỉ 16, nhà sử học Ngô Thì Sĩ đã xác nhận thắng lợi trên sông Bạch Đằng là cơ sở đề hồi phục quốc thống, tạo tiếng thơm vang dội đến nghìn thu.
Cẩm nang du lịch cho biết, theo thông lệ mọi hoạt động của Từ Lương Xâm đều gắn với các di tích thờ Ngô Vương trong vùng với tư cách từ “Cả”. Nơi đây cũng được xem như trung tâm sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của dân làng. Theo truyền thống thì từ “Cả” được mở hội vào 16 tháng Giêng âm lịch hằng năm (ngày hóa của Ngô Quyền), trong khi những làng xã khác tới ngày 17 tháng Giêng mới tiến hành lễ hội.
Hoạt động văn hóa truyền thống diễn ra rất sôi động trong ngày hội của Từ Lương Xâm. Bên cạnh tế lễ thì còn kết hợp với tổ chức những trò chơi như: đấu vật, cờ tướng, chọi gà, múa đao, múa kiếm… cùng nhiều hoạt động văn nghệ thể thao khác.
Từ Lương Xâm liên tục được chính quyền địa phương đầu tư tu sửa, tôn tạo cảnh quan và nội thất. Chỉ hy vọng rằng trong tương lai không xa địa điểm này sẽ trở thành chốn dừng chân bổ ích cho khách từ phương xa đến.
Đến dâng hương cho Ngô Quyền tại Từ Lương Xâm
Bên cạnh lịch sử hình thành lâu đời thì lễ hội Từ Lương Xâm (ngày 16 đến 18 tháng Giêng) cũng đã sớm trở thành một hoạt động tâm linh cao nhất hướng về tổ tiên, nguồn cội của người dân Hải Phòng. Lễ hội chính là lời nhắc nhở, tiếng giục giã hàng triệu con tim, khối óc của các thế hệ tìm về ngưỡng vọng, nhất là những khi nền độc lập dân tộc gặp an nguy, đất nước có thù trong giặc ngoài, trời hạn hán, going bão, các nghề nông – ngư thất bát.
Khác với những lễ hội của các làng xã khác, lễ hội Từ Lương Xâm có sự tham gia của hầu hết các làng xã trong vùng. Ngày xưa sau khi tiến hành các nghi thức quốc lễ ở Từ Lương Xâm thì các tổng, làng xã xung quanh sẽ tổ chức tế lễ Ngô Vương. Nghi thức tế đám Ngô Vương tại từ Lương Xâm khá đặc biệt: lễ phẩm phải có 1 bò, 1 lợn, 1 dê mổ tế sống. Số thịt sau khi tế xong đem đi làm cỗ ăn tại đền và chia cho dân đinh.
Hy vọng những thông tin chi tiết trên đây về Từ Lương Xâm đã được MIA.vn tổng hợp sẽ phần nào có ích cho chuyến đi Hải Phòng sắp tới của các bạn. Đừng quên ghé qua những điểm đến tham quan hấp dẫn khác tại đây như Quán Hoa, Chùa Mỹ Cụ… nhé.
