Thưởng thức bưởi Năm Roi, đặc sản nổi tiếng của Vĩnh Long

1 Giới thiệu về giống bưởi Năm Roi

Nhắc đến đặc sản của du lịch miền Tây, bưởi Năm Roi luôn nằm trong danh sách những loại trái cây được du khách tìm mua nhiều nhất. Đây là giống bưởi nổi tiếng của vùng sông nước Vĩnh Long, đặc biệt phổ biến tại xã Mỹ Hòa, nơi được phù sa sông Hậu và sông Trà Ôn bồi đắp quanh năm. Nhờ khí hậu ôn hòa và đất đai màu mỡ, cây bưởi Năm Roi sinh trưởng mạnh, cho trái quanh năm và thường rộ vụ vào tháng Tám và tháng Chạp âm lịch.

Bưởi Năm Roi được yêu thích bởi tép bưởi vàng ươm, mọng nước, vị ngọt thanh và hầu như không hạt, rất phù hợp để thưởng thức tươi. Không chỉ xuất hiện trong các giỏ quà miền Tây, giống bưởi này còn là nguyên liệu quan trọng trong ngành chế biến: từ nước ép, tinh dầu, rượu, bánh kẹo cho đến các sản phẩm mỹ phẩm thiên nhiên.

Theo những ghi chép dân gian, giống bưởi quý này được ông Trần Văn Bưởi (1918–1990) – người làng Mái Dầm, nay thuộc Hậu Giang, tình cờ phát hiện. Trong một lần lênh đênh buôn bán trên sông, ông nhặt được trái bưởi lạ trôi từ thượng nguồn, có vỏ xanh, ruột vàng, hương vị thơm mát đặc biệt. Nhận thấy tiềm năng, ông đã giữ lại hạt và mang về trồng, từ đó tạo nên giống bưởi Năm Roi trứ danh ngày nay.

2 Nguồn gốc cái tên bưởi năm roi

Bưởi Năm Roi không chỉ nổi tiếng nhờ hương vị ngon ngọt mà còn gắn liền với một giai thoại thú vị được người dân Bình Minh truyền miệng qua nhiều đời. Chuyện kể rằng khi giống bưởi quý được ông Trần Văn Bưởi mang về trồng, ông rất trân quý nên cho dựng hàng rào kiên cố và cắt cử người canh giữ cẩn thận. Để ngăn kẻ xấu phá hoại hay trộm trái, ông dặn rằng ai lén vào vườn sẽ bị phạt năm roi, một hình phạt đủ để răn đe những người tò mò.

Một câu chuyện khác cũng được lưu truyền rộng rãi và gắn liền với tên gọi này. Khi ông Bùi Văn Tước mang giống bưởi từ Phú Hữu về và trồng khoảng ba năm, cây bưởi bất ngờ cho trái ngon lạ thường. Muốn giữ lại làm giống quý để đãi khách, ông căn dặn con cháu rằng nếu ai tự tiện hái sẽ bị đánh năm roi.

Bẵng đi một thời gian, một đêm nọ, con gái ông ra sau vườn gặp người yêu và chẳng may bị người trông vườn phát hiện. Chàng trai sợ cô bị trách phạt nên đã nhận hết lỗi về mình, nói rằng anh chỉ lỡ vào vườn xin trái. Anh chấp nhận chịu “năm roi” để bảo vệ người thương. Câu chuyện cảm động ấy lan truyền khắp làng và từ đó người ta vui miệng gọi giống bưởi này là “bưởi Năm Roi”.

Đến hôm nay, dù có nhiều cách lý giải khác nhau, nhưng cái tên “Năm Roi” vẫn được nhắc đến như một dấu ấn văn hóa đậm chất miền Tây, vừa mộc mạc, vừa thấm đượm tình người.

3 Đặc điểm của bưởi Năm Roi

Bưởi Năm Roi gây ấn tượng ngay từ hình dáng: quả thon nhẹ ở phần đầu, tròn đầy phía dưới như chiếc hồ lô nhỏ, trọng lượng trung bình từ 1,4kg đến 1,8kg. Khi chín, vỏ bưởi chuyển sang màu vàng pha xanh, mỏng và thoang thoảng hương thơm dễ chịu. Phần múi bên trong có màu trắng ngà, tép bưởi mềm, mọng nước nhưng lại rất dễ tách, vị ngọt thanh xen chút chua nhẹ đặc trưng, càng để lâu vị càng đậm đà, “ăn là ghiền”.

Một điểm đặc biệt làm nên danh tiếng của bưởi Năm Roi Bình Minh chính là hầu như không hạt hoặc chỉ có vài hạt lép nhỏ, điều mà nhiều giống bưởi vùng khác khó sánh bằng. Từ tháng 9 đến tháng 12 hằng năm là thời điểm cây ra hoa, đậu trái và cho thu hoạch rộ nhất. Những vườn được chăm sóc đúng kỹ thuật có thể cho trái đều đặn hơn 15 năm, thậm chí nhiều “cây bưởi lão” vẫn trĩu quả qua từng mùa.

Ngày nay, nhiều nhà vườn đã áp dụng quy trình canh tác nghiêm ngặt: ghi chép đầy đủ lịch bón phân, chăm sóc, xử lý sâu bệnh… giúp chất lượng bưởi Năm Roi luôn được kiểm soát tốt. Chính vì vậy, trái bưởi nơi đây đã được công nhận là một trong những đặc sản tiêu biểu của Vĩnh Long, góp mặt trong Top 100 đặc sản quà tặng Việt Nam 2021 – 2022.

Nếu có dịp du lịch Vĩnh Long và ghé thăm Bình Minh vào mùa thu hoạch, bạn sẽ tận mắt thấy những vườn bưởi vàng ươm, được tự tay hái trái và thưởng thức ngay tại vườn. Người dân Bình Minh vốn hiền hòa, mến khách và rất sẵn lòng đón chào du khách trải nghiệm. Đây chắc chắn sẽ là một kỷ niệm đậm chất “miền Tây” và vô cùng thú vị.

4 Cách chọn bưởi Năm Roi ngon

Để chọn được những trái bưởi Năm Roi chuẩn vị Bình Minh, bạn có thể dựa vào một vài dấu hiệu bên ngoài rất dễ nhận biết:

Quan sát vẻ bề ngoài trái bưởi:

- Những trái bưởi ngon thường có dáng tròn căng, vỏ mịn, không bị sần hay xuất hiện vết thâm.

- Khi chín, lớp vỏ chuyển sang vàng hơi xanh, cầm lên cảm giác chắc và nặng tay.

- Thử ấn nhẹ vào vỏ, bạn sẽ thấy không quá mềm nhưng cũng không cứng đơ, đây chính là dấu hiệu của quả vừa chín tới.

- Một mẹo nhỏ là bạn hãy để ý các nốt gai trên vỏ. Với bưởi Năm Roi ngon, gai thường to, màu xanh đậm và thưa, khi sờ không tạo cảm giác cộm.

Nhìn vào cuống bưởi:

- Cuống tươi xanh, dính chặt vào quả là dấu hiệu bưởi mới hái, còn nguyên độ mọng nước.

- Ngược lại, bưởi có cuống héo hoặc rụng cuống thường đã để lâu ngày, chất lượng sẽ giảm đi đáng kể.

Dựa vào khối lượng trái bưởi:

- Bưởi Năm Roi ngon thường có trọng lượng từ 1kg trở lên.

- Những quả nhỏ hơn thường chưa đạt độ chín hoàn hảo, múi dễ bị khô hoặc vị không ngọt bằng.

5 Sự khác biệt của bưởi Năm Roi và bưởi Da Xanh

Dù đều là những đặc sản nổi tiếng của miền Tây, bưởi Năm Roi và bưởi Da Xanh lại sở hữu những đặc điểm rất riêng, tạo nên hương vị và giá trị khác nhau. Dưới đây là những điểm khác biệt dễ nhận thấy nhất:

Bưởi Năm Roi ngọt thanh, mang một hương vị rất “miền Tây”, chân chất, tươi ngon và đầy sức hút. Và nếu bạn đang lên kế hoạch du lịch khám phá miền Tây, đừng quên chuẩn bị hành trang thật chỉn chu cùng vali MIA.vn nhé. Một chiếc vali chất lượng sẽ là bạn đồng hành để bạn yên tâm mang theo hành lý, mua thật nhiều đặc sản và trải nghiệm một hành trình thật thú vị.