Chả cá Lý Sơn: Quy trình làm, hương vị và các món ngon nổi tiếng

1 Giới thiệu về chả cá Lý Sơn: Nguồn gốc và lịch sử

Chả cá Lý Sơn gắn liền với đời sống lao động của ngư dân trên hòn đảo của Quảng Ngãi, nơi từ bao đời nay được xem là “cái nôi” của đội hùng binh Hoàng Sa. Trong những chuyến vươn khơi dài ngày, ngư dân thường mang theo cá đỏ củ vừa đánh bắt được để chế biến ngay tại chỗ, tránh hư hỏng và giữ trọn vị ngọt tươi của biển cả.

Dần dần, cách làm chả cá từ loài cá đặc trưng này trở thành nghề truyền thống của người dân Lý Sơn, không chỉ phục vụ bữa ăn gia đình mà còn trở thành món đặc sản làm quà cho khách phương xa. Trải qua nhiều thế hệ, bí quyết làm chả cá vẫn được giữ nguyên. Nếu có dịp du lịch Quãng Ngãi, bạn đừng bỏ lỡ cơ hội thưởng thức món ăn này chính gốc, đúng với bản sắc văn hóa của cư dân đảo nơi đây nhé!

2 Chả cá Lý Sơn làm từ cá gì?

Chả cá Lý Sơn vốn nổi tiếng bởi khâu chọn nguyên liệu khắt khe, trong đó cá đỏ củ được xem là “linh hồn” của món ăn. Đây là loài cá sống ở vùng biển có độ mặn cao quanh đảo Lý Sơn, thường được ngư dân đánh bắt tại ngư trường Hoàng Sa và Trường Sa. Thịt cá đỏ củ có màu trắng hồng, thớ thịt săn chắc, ngọt và dẻo, lại ít xương dăm nên khi chế biến cho ra phần chả cá có độ dai giòn đặc trưng, giữ được vị ngọt tự nhiên.

Ngoài cá đỏ củ, người dân Lý Sơn còn tận dụng những loại cá biển khác như cá nhồng, cá mối, cá hồng, cá thu hay cá nục. Đây đều là những loại cá có thịt chắc, dễ tạo độ kết dính khi quết nhuyễn. Tuy nhiên, phần lớn du khách và người sành ăn đều cho rằng chả cá làm từ cá đỏ củ vẫn cho hương vị “chuẩn Lý Sơn” nhất, bởi độ ngọt thanh và mùi thơm nhẹ mà không tanh.

3 Quy trình làm chả cá Lý Sơn

Quy trình làm chả cá Lý Sơn truyền thống được người dân trên đảo thực hiện rất công phu, đòi hỏi sự tỉ mỉ và kinh nghiệm lâu năm. Các bước cơ bản như sau:

Bước 1 - Chọn cá tươi: Ngư dân ưu tiên cá đỏ củ hoặc cá nhồng, cá mối, cá hồng vừa mới đánh bắt về, còn giữ nguyên độ tươi, mắt trong, thịt săn chắc. Cá phải chế biến ngay trong ngày để giữ được hương vị ngon nhất.

Bước 2 - Sơ chế cá: Cá được mổ bỏ ruột, loại bỏ phần đầu, da và xương. Người dân chỉ lấy phần thịt nạc, rửa sạch với nước biển hoặc nước muối loãng để khử mùi tanh, sau đó để ráo nước. Ngư dân thường không để cá qua ngày hay bảo quản bằng đá lâu, vì như vậy thịt cá sẽ mất độ dai và giảm hương vị. Cá tươi sau khi làm sạch sẽ được lọc kỹ phần da, đầu, xương và ruột, chỉ giữ lại phần nạc.

Bước 3 - Giã hoặc quết cá: Thịt cá được cho vào cối đá hoặc thau lớn, dùng chày giã nhuyễn hoặc quết liên tục cho đến khi thịt cá trở nên dẻo quánh. Công đoạn này thường làm bằng tay, tốn nhiều sức nhưng mang lại độ dai giòn đặc trưng mà máy xay khó có được.

Bước 4 - Nêm nếm gia vị: Khi thịt cá đạt độ dẻo, người làm sẽ trộn cùng gia vị gồm muối, tiêu, hành, đặc biệt là tỏi Lý Sơn giã nhuyễn.

Bước 5 - Tạo hình chả cá: Hỗn hợp chả cá được nắn thành miếng tròn dẹt hoặc dài tùy ý. Truyền thống thường vo viên rồi ép nhẹ để khi chiên dễ chín đều và giữ độ dai.

Bước 6: Chế biến: Các miếng chả cá có thể đem hấp hoặc chiên. Nhiều gia đình chọn chiên vàng hai mặt để tạo lớp vỏ giòn thơm, bên trong mềm dẻo. Một số khác lại hấp trước, sau đó chiên sơ để bảo quản lâu hơn.

Bước 7: Bảo quản: Chả cá sau khi chế biến được để nguội, bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh dùng trong vài ngày, hoặc cấp đông để giữ được lâu mà vẫn đảm bảo hương vị.

4 Các món ngon từ chả cá Lý Sơn

4.1 Bún chả cá Lý Sơn

Món ăn quen thuộc buổi sáng, chả cá chiên vàng cắt lát cho vào bát bún, chan nước dùng ninh từ xương cá hoặc xương heo, thêm cà chua và dứa tạo vị chua thanh, ngọt dịu. Bún được ăn kèm rau sống như giá, húng, xà lách, vị ngọt dai của chả cá hòa quyện cùng nước lèo khiến món bún khó quên.

4.2 Bánh canh chả cá

Sợi bánh canh làm từ bột gạo mềm dai, nước dùng hầm từ xương cá hoặc xương heo, nêm nếm đậm đà. Chả cá có thể chiên hoặc hấp rồi cắt miếng thả vào nồi, khi ăn rắc thêm tiêu, hành lá, tạo cảm giác béo ngậy, ngọt thanh, no lâu mà không ngấy.

4.3 Ram chả cá

Chả cá được nêm gia vị, gói trong bánh tráng rồi chiên vàng giòn. Khi cắn, vỏ ngoài rụm rụm, bên trong dai ngọt thơm mùi tiêu và tỏi. Món này ăn kèm nước mắm chua ngọt, thường xuất hiện trong bữa ăn gia đình hoặc tiệc nhỏ, rất đưa cơm và đưa cay.

4.4 Bánh mì chả cá

Ổ bánh mì nóng giòn kẹp chả cá chiên hoặc hấp, thêm dưa leo, rau thơm, đồ chua và sa tế. Vị giòn của bánh kết hợp với vị ngọt đậm của chả cá, cay nhẹ từ ớt tạo nên bữa sáng nhanh gọn, giàu năng lượng cho cả người dân đảo và du khách.

4.5 Chả cá chiên hoặc hấp

Chả cá được chiên vàng có lớp vỏ giòn, bên trong mềm dai, còn chả cá hấp giữ nguyên vị ngọt tự nhiên, ít dầu mỡ. Cả hai đều hợp ăn cùng cơm trắng và nước mắm tỏi ớt nguyên chất.

4.6 Chả cá nấu khổ qua

Khổ qua có thể cắt khoanh nhồi chả cá hoặc nấu chung với chả cá viên. Vị đắng nhẹ của khổ qua quyện cùng vị ngọt tự nhiên của chả cá tạo món canh thanh mát, giải nhiệt, thường được người dân chế biến trong bữa cơm mùa hè.

4.7 Canh chua chả cá

Cách làm món ăn này vô cùng đơn giản. Bạn chỉ cần chả cá cắt miếng nhỏ thả vào nồi nước nấu cùng cà chua, dứa, bạc hà, me hoặc măng chua. Vị chua thanh xen vị ngọt hậu, thêm rau thơm như ngò gai, rau om, khiến món canh vừa dễ ăn vừa giúp cân bằng bữa cơm, đặc biệt hợp trong những ngày oi nóng.

4.8 Các biến tấu khác

Bên cạnh các món ăn trên, người dân đảo còn sáng tạo thêm nhiều cách chế biến khác như: chả cá rim sốt cà chua chua ngọt, chả cá viên chiên giòn cho trẻ em, chả cá bọc trứng cút, hay chả cá gói bánh tráng chiên giòn. Những biến tấu này vừa đổi vị vừa giữ nguyên được nét đặc trưng của chả cá Lý Sơn.

5 Giá chả cá Lý Sơn bao nhiêu?

Giá chả cá Lý Sơn hiện nay dao động khá ổn định, tùy loại và nơi mua. Nếu bạn có cơ hội du lịch Lý Sơn và mua trực tiếp tại đảo hoặc ở Quảng Ngãi, chả cá tươi hoặc hấp thường có giá khoảng 160.000 - 180.000 đồng mỗi ký. Trong khi đó, các loại đã chiên sẵn cao hơn, khoảng 180.000 - 200.000 đồng một ký.

Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về nguồn gốc, cách chế biến và những món ngon đặc trưng từ chả cá Lý Sơn. Nếu một ngày có dịp đặt chân đến đảo Lý Sơn, hãy thưởng thức chả cá tại chỗ và mang vài gói về xếp gọn trong balo, để hương vị biển cả theo bạn về nhà, lưu giữ kỷ niệm trọn vẹn hơn.