Dãy núi Hoành Sơn là một địa danh nổi tiếng với vẻ đẹp tự nhiên hùng vĩ và bề dày lịch sử phong phú, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước. Nơi đây không chỉ là biểu tượng lịch sử, văn hóa, địa lý của tỉnh Quảng Bình mà còn là một điểm đến đầy hấp dẫn cho những ai muốn khám phá cảnh đẹp và tìm hiểu về lịch sử nước nhà.

Hoành Sơn (hay còn gọi là núi ngang) là một dãy núi nằm ở phía nam tỉnh Hà Tĩnh và phía bắc tỉnh Quảng Bình. Dãy núi này kéo dài 50km, bắt đầu từ dãy Trường Sơn về phía tây và chạy ra tận Biển Đông, tạo nên một đường ngang chia cắt hai tỉnh. Đây là đường ranh giới tự nhiên của hai tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình, nối liền với nhau qua Đèo Ngang.

Dãy Hoành Sơn: Cổng trời Đèo Ngang và những dấu ấn lịch sử 2

Hoành Sơn (hay còn gọi là núi ngang) là một dãy núi nằm ở phía nam tỉnh Hà Tĩnh và phía bắc tỉnh Quảng Bình, kéo dài 50km, bắt đầu từ dãy Trường Sơn về phía tây và chạy ra tận Biển Đông. Ảnh minh họa: Wikipedia

Đỉnh cao nhất của dãy núi Hoành Sơn đạt đến 1044m. Trước đây, để vượt qua dãy núi này, người ta thường phải đi qua đèo Ngang, cao 256m và dài 6km, đây là một hành trình vô cùng gian nan và hiểm trở. Tuy nhiên, từ tháng 8 năm 2004, đường hầm Đèo Ngang đã được hoàn thành, giúp cho việc đi lại giữa Quảng Bình và Hà Tĩnh trở nên thuận tiện và an toàn hơn bao giờ hết.

Dãy Hoành Sơn đã lưu giữ rất nhiều vết hằn của lịch sử, từ thời cổ đại đến hiện đại, với vị trí chiến lược vô cùng quan trọng.

Từ lâu, Hoành Sơn đã đóng vai trò là ranh giới tự nhiên giữa Đại Việt và Chămpa. Ngày nay, trên dãy Hoành Sơn vẫn còn lại phế tích Lũy Lâm Ấp (còn gọi là Lũy Hoành Sơn) của Chămpa từ thế kỷ IV. Năm 992, đường đèo qua dãy núi Hoành Sơn được xây dựng dưới sự chỉ đạo của Ngô Tử An.

Dãy Hoành Sơn: Cổng trời Đèo Ngang và những dấu ấn lịch sử 3

Ngày nay, trên dãy Hoành Sơn vẫn còn lại phế tích Lũy Lâm Ấp (còn gọi là Lũy Hoành Sơn) của Chămpa từ thế kỷ IV. Ảnh minh họa: Báo Thanh Niên

Dãy Hoành Sơn chạy theo hướng Tây sang Đông, cùng với dòng Linh Giang (sông Gianh) cách đó khoảng 20km về phía Nam, đã tạo nên một vị trí hết sức hiểm yếu về quốc phòng. Đây cũng chính là nơi chứng kiến nhiều cuộc chiến tranh trong lịch sử, đặc biệt trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.

Hoành Sơn Quan là một trong những điểm di tích lịch sử có cảnh quan thiên nhiên đẹp hùng vĩ. Công trình này được công nhận là di tích lịch sử cấp Quốc gia. Hoành Sơn Quan là một chứng tích lịch sử do vua Minh Mạng lập ra để kiểm soát người qua đường và sau này là phòng tuyến, chiến địa quan trọng trong các cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ.

Dưới thời Nhà Nguyễn, Hoành Sơn Quan được xây dựng trên đỉnh đèo Ngang vào tháng 3 năm 1833 và trở thành biểu tượng của dãy Hoành Sơn. Công trình này được khắc vào Huyền đỉnh (một trong Cửu đỉnh) tại kinh thành Huế. Hoành Sơn Quan được xây bằng đá núi, dài 11 trượng 8 thước, cao 5 thước, có một cửa và các tường ngăn theo thế núi, thể hiện sự kiên cố và khả năng thao lược tài hoa của các đời vua triều Nguyễn.

Dãy núi Hoành Sơn, đặc biệt là Đèo Ngang, đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho nhiều tao nhân, mặc khách. Tiêu biểu nhất phải kể đến bài thơ "Qua Đèo Ngang" của Bà Huyện Thanh Quan, một tác phẩm tả cảnh ngụ tình xuất sắc, bộc lộ nỗi niềm cô đơn, nhớ nhà và hoài niệm về một thời đại huy hoàng đã qua của nữ sĩ. Ngoài ra, nhiều danh nhân khác như Bùi Huy Bích, Cao Bá Quát, Nguyễn Du, Nguyễn Trường Tộ và hoàng đế Thiệu Trị cũng đã lưu dấu tại đây và để lại những tuyệt phẩm thơ ca.

Dãy Hoành Sơn: Cổng trời Đèo Ngang và những dấu ấn lịch sử 4

Dãy núi Hoành Sơn, đặc biệt là Đèo Ngang, đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho nhiều tao nhân, mặc khách. Ảnh minh họa: Sovaba Travel

Hoành Sơn Quan không chỉ là một di tích lịch sử mà còn là điểm du lịch hấp dẫn với cảnh quan thiên nhiên trong lành và hùng vĩ.

Hoành Sơn Quan là một di tích lịch sử hiếm hoi còn tồn tại ở Việt Nam và vẫn giữ được những nét cổ kính đậm chất truyền thống với những cửa ải bằng đá được xây dựng trên núi. Cổng cao hơn 4m, thành đăng dài hơn 30m xây dựng xung quanh cùng với 1.000 bậc ở hai phía núi thành. Du khách có thể khám phá "cổng trời" trên đỉnh Đèo Ngang để tìm hiểu những nét thăng trầm của lịch sử và chứng kiến vẻ đẹp hào hùng hàng trăm năm tuổi giữa thiên nhiên hùng vĩ.

Dãy Hoành Sơn: Cổng trời Đèo Ngang và những dấu ấn lịch sử 5

Hoành Sơn Quan là một di tích lịch sử hiếm hoi còn tồn tại ở Việt Nam và vẫn giữ được những nét cổ kính đậm chất truyền thống. Ảnh minh họa: suckhoedoisong

- Đền thờ Bà Liễu Hạnh: Tọa lạc ngay dưới chân Đèo Ngang, bạn có thể kết hợp tham quan đền thờ Bà Liễu Hạnh để có một chuyến du lịch tâm linh trọn vẹn. Ngôi đền có kiến trúc giản đơn nhưng vẫn toát lên nét đẹp kiến trúc Á Đông, vừa trang nghiêm vừa lưu trữ bản sắc văn hóa dân tộc.- Đảo Hòn La: Cách Hoành Sơn Quan khoảng 9km, đảo Hòn La là điểm đến lý tưởng với vẻ đẹp độc đáo và nhiều ghềnh đá vôi hình khối lạ mắt. Hòn đảo được che chắn bởi Mũi Ông nên vô cùng kín gió, tạo nên một không gian yên bình và thơ mộng.- Làng chài Cảnh Dương: Một gợi ý cho những bạn yêu sự bình dị thôn quê. Đây là một trong những làng chài lâu đời nhất ở Quảng Bình. Trên khắp các con đường, bức tường ở đây đều được tô điểm bằng những bức tranh bích họa nhiều màu, mô phỏng lại hình ảnh con người, nghề nghiệp, nét đẹp văn hóa của địa phương.- Khu du lịch Vũng Chùa - Đảo Yến: Nằm cách Đèo Ngang tầm 7km, đây là nơi an nghỉ của Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Nơi đây không chỉ là địa danh du lịch tâm linh mà cảnh quan cũng vô cùng hấp dẫn, được bao quanh bởi núi rừng xanh thơ mộng, vịnh Hòn La nên thơ, bãi biển Vũng Chùa với những bãi cát trắng trải dài, hoang sơ và mộc mạc.

Dãy Hoành Sơn: Cổng trời Đèo Ngang và những dấu ấn lịch sử 6

Đền thờ Bà Liễu Hạnh có kiến trúc giản đơn nhưng vẫn toát lên nét nét đẹp kiến trúc Á Đông. Ảnh minh họa: MIA.vn

Để tới Hoành Sơn Quan, bạn có thể lựa chọn đi bằng xe máy, ô tô riêng hoặc thuê xe khách. Từ thành phố Đồng Hới, bạn di chuyển theo quốc lộ 1A qua Đèo Ngang mất khoảng 100km. Đoạn Đèo Ngang bắc ngang qua dãy Hoành Sơn có địa hình khá hiểm trở nên bạn lưu ý lựa chọn phương tiện an toàn nhất.

Hoành Sơn Quan nằm ở đỉnh cao nhất của Đèo Ngang. Khi tới đây, bạn sẽ có cơ hội chiêm ngưỡng vẻ đẹp của thiên nhiên vô cùng tươi đẹp, cảnh sắc trữ tình và đẹp nao lòng. Đây chính là món quà mà Mẹ thiên nhiên ưu ái dành tặng những con người đã can đảm chinh phục trọn vẹn cung đường đèo hiểm trở.

Dãy núi Hoành Sơn không chỉ là một kỳ quan thiên nhiên với vẻ đẹp hùng vĩ mà còn là một chứng nhân lịch sử quan trọng, ghi dấu nhiều sự kiện và nhân vật lớn của dân tộc. Từ những dấu tích cổ xưa của Lũy Lâm Ấp đến Hoành Sơn Quan bề thế, cùng với sự hiện diện trong thơ ca của Bà Huyện Thanh Quan, Hoành Sơn mang đến một trải nghiệm du lịch đa chiều. Đây là điểm đến phù hợp để khám phá lịch sử, vừa chiêm ngưỡng cảnh đẹp và thấu hiểu hơn về văn hóa Việt Nam. Xách vali lên và đi nào bạn ơi!