1 Giới thiệu đôi nét về Đền Bà Chúa Then
Tục thờ cúng Chúa Then là một loại hình văn hóa phi vật thể đặc sắc, có vị trí quan trọng trong đời sống tinh thần của cộng đồng các dân tộc Nùng, Thái và Tày ở nhiều địa phương như Bắc Giang, Lạng Sơn, Cao Bằng... Nằm bên bờ sông Thương hữu tình, đền Bà Chúa Then hiện lên với vẻ đẹp cổ kính, uy nghiêm và trở thành địa điểm du lịch Bắc Giang hấp dẫn. Những mái đền cong vút in bóng xuống nền trời xanh biếc tạo nên một khung cảnh thanh bình, thơ mộng. Điểm nhấn của ngôi đền là những hàng cột gỗ lim to lớn, sừng sững dọc hiên. Cánh cửa đền được chạm trổ tinh xảo, tỉ mỉ, thể hiện bàn tay khéo léo, tài hoa của các nghệ nhân. Kiến trúc của đền mang đậm phong cách truyền thống của vùng đồng bằng Bắc Bộ, vừa gần gũi, vừa trang nghiêm.
Theo truyền thuyết, vào thời nhà Hậu Lê, đền Bà Chúa Then chỉ là một miếu nhỏ, nơi thờ cúng Tứ Phủ Công đồng và Bà chúa Then của người Nùng. Dần dần, ngôi miếu trở nên linh thiêng, nổi tiếng khắp vùng, thu hút đông đảo người dân Nùng, Tày đến cúng bái, dâng lễ.
Năm 2016, đền Bà Chúa Then được trùng tu, xây dựng lại với quy mô lớn hơn. Hiện nay, đền có 10 dãy nhà, trong đó có hai khu đền chính: đền Thụy Ứng thờ Nam Thiên Tứ Bất Tử, Đức Thánh Mẫu Liễu Hạnh và đền thờ các chúa Sơn Lâm, Sơn Trang, bà Chúa Then.

Nằm bên bờ sông Thương hữu tình, đền Bà Chúa Then hiện lên với vẻ đẹp cổ kính, uy nghiêm. Ảnh: Báo Lao Động
2 Hướng dẫn di chuyển tới đây
Để đến được đền Bà Chúa Then, bạn có thể lựa chọn nhiều phương tiện di chuyển khác nhau, tùy thuộc vào điểm xuất phát và sở thích cá nhân dựa theo gợi ý bên dưới của cẩm nang du lịch MIA.vn:
- Xe khách: Nếu bạn xuất phát từ Hà Nội hoặc các tỉnh lân cận, xe khách là một lựa chọn phổ biến và tiết kiệm. Bạn có thể dễ dàng tìm thấy các chuyến xe đi Bắc Giang tại các bến xe Mỹ Đình, Giáp Bát hoặc Yên Nghĩa. Sau khi đến thành phố Bắc Giang, bạn có thể bắt xe bus hoặc taxi để di chuyển đến đền Then.
- Xe máy hoặc ô tô cá nhân: Đối với những ai ưa thích sự tự do và chủ động, việc di chuyển bằng xe cá nhân là một lựa chọn lý tưởng. Bạn có thể dễ dàng tra cứu đường đi trên Google Maps hoặc các ứng dụng bản đồ khác. Đường đi đến đền Then khá thuận tiện, tuy nhiên, bạn nên chú ý quan sát biển báo giao thông để đảm bảo an toàn. Nếu bạn là người yêu thích những chuyến đi phượt, khám phá, việc di chuyển bằng xe máy sẽ mang đến cho bạn những trải nghiệm thú vị. Bạn có thể tận hưởng cảnh đẹp thiên nhiên trên đường đi và khám phá những địa điểm du lịch lân cận. Tuy nhiên, hãy đảm bảo bạn có sức khỏe tốt và chuẩn bị kỹ lưỡng cho chuyến đi.
3 Đền Bà Chúa Then có gì đặc sắc?
3.1 Kiến trúc độc đáo của Đền Bà Chúa Then
Đền Bà Chúa Then là một công trình kiến trúc đồ sộ với 10 dãy nhà, được chia thành hai khu vực thờ cúng chính. Khu thứ nhất là điện Thụy Ứng, nơi tôn thờ Nam Thiên Tứ Bất Tử và Đức Thánh Mẫu Liễu Hạnh. Khu thứ hai là nơi thờ các vị chúa Sơn Lâm, Sơn Trang và Bà Chúa Then - một vị thần được tôn kính bởi dân tộc Nùng. Ngoài các khu vực thờ cúng, điện còn có các công trình phụ trợ như nhà sắp lễ, nhà tiếp khách và khu bếp ăn.
Điểm nhấn kiến trúc của điện Bà Chúa Then là vẻ đẹp tráng lệ và uy nghi. Các cột gỗ lim lớn, đủ sức ôm của một người trưởng thành, chống đỡ hiên điện. Cửa điện được chạm trổ tinh xảo với nhiều hoa văn, họa tiết cầu kỳ, thể hiện sự khéo léo và tâm huyết của các nghệ nhân.
Mái điện được lợp ngói hài cổ kính với những đầu đao cong vút, trên đỉnh là tượng lưỡng long chầu nguyệt, biểu tượng của sự uy nghiêm và linh thiêng. Những chiếc đèn lồng đỏ được treo khắp nơi, tạo thêm vẻ đẹp lung linh và huyền ảo cho không gian điện.

Du khách đến với điện Bà Chúa Then không chỉ để chiêm ngưỡng vẻ đẹp kiến trúc độc đáo mà còn để tìm thấy sự bình yên và thanh tịnh trong tâm hồn. Ảnh: UBND huyện Lạng Giang - Bắc Giang
3.2 Khuôn viên xanh bên trong đền
Khuôn viên xung quanh điện được phủ xanh bởi những hàng cây cảnh và cây xanh tạo nên một không gian hài hòa và thư thái. Điểm nhấn đặc biệt là hồ cá cảnh với thiết kế non bộ độc đáo, những khóm cây xanh mướt nổi giữa mặt nước. Đàn cá đủ màu sắc tung tăng bơi lội trong làn nước trong veo, có thể nhìn thấy tận đáy hồ. Giữa không gian yên bình, thanh tịnh, bạn sẽ cảm thấy mọi mệt mỏi tan biến sau một hành trình dài đến thăm đền.
Sau khi dâng hương cầu bình an, bạn có thể thong thả dạo bước khám phá những dãy nhà đền, tìm kiếm cho mình những góc check-in tuyệt đẹp để lưu giữ khoảnh khắc đáng nhớ trong chuyến hành trình thú vị này.

Khuôn viên xung quanh điện được phủ xanh bởi những hàng cây cảnh và cây xan tạo nên một không gian hài hòa và thư thái. Ảnh: Điệp Chealsea
4 Một số lưu ý khi tham quan Đền Bà Chúa Then
Để chuyến hành hương của bạn thêm phần trọn vẹn và ý nghĩa, hãy cùng khám phá những lưu ý nho nhỏ nhưng vô cùng quan trọng mà MIA.vn gợi ý dưới đây.
- Trước khi đặt chân đến Đền Bà Chúa Then, bạn hãy dành thời gian tìm hiểu về lịch sử hình thành và những câu chuyện huyền bí xoay quanh ngôi đền. Việc này không chỉ giúp bạn hiểu sâu sắc hơn về giá trị văn hóa, tâm linh mà còn khơi gợi lòng thành kính, sự trân trọng đối với những giá trị truyền thống tốt đẹp. Bạn có thể tìm đọc các tài liệu lịch sử, tham khảo thông tin trên các trang web uy tín hoặc lắng nghe những câu chuyện kể từ người dân địa phương. Việc nắm bắt được cội nguồn lịch sử sẽ giúp bạn cảm nhận được trọn vẹn vẻ đẹp và sự linh thiêng của ngôi đền.
- Thời điểm viếng đền cũng là một yếu tố quan trọng cần cân nhắc. Theo quan niệm dân gian, những ngày rằm, mùng một, lễ Tết hay các dịp lễ hội truyền thống thường là thời điểm lý tưởng để hành hương, cầu nguyện. Lúc này, không khí thường tưng bừng, náo nhiệt với đông đảo du khách thập phương đổ về. Tuy nhiên, nếu bạn muốn tận hưởng không gian thanh tịnh, yên bình, có thể lựa chọn những ngày thường trong tuần. Hãy xem xét lịch trình cá nhân và lựa chọn thời điểm phù hợp nhất để chuyến viếng đền của bạn diễn ra suôn sẻ.
- Khi đến chốn linh thiêng, trang phục đóng vai trò quan trọng, thể hiện lòng thành kính và sự tôn trọng đối với các bậc thần linh. Hãy lựa chọn những bộ trang phục kín đáo, lịch sự, tránh mặc quần áo hở hang, phản cảm. Những bộ áo dài truyền thống hay những bộ quần áo nhã nhặn, gọn gàng sẽ là lựa chọn phù hợp.
- Lễ vật dâng lên các bậc thần linh là tấm lòng thành kính của người hành hương. Tùy theo điều kiện kinh tế và tâm nguyện cá nhân, bạn có thể chuẩn bị lễ vật đơn giản hay cầu kỳ. Thông thường, lễ vật bao gồm hương, hoa, quả, oản, xôi, chè... Điều quan trọng là lễ vật phải được chuẩn bị chu đáo, sạch sẽ, thể hiện sự tôn trọng và lòng biết ơn. Bạn cũng có thể tìm hiểu trước về các nghi thức cúng bái để thực hiện một cách trang trọng, đúng đắn.
- Đền chùa là chốn linh thiêng, nơi mọi người tìm đến để cầu bình an, may mắn. Vì vậy, việc giữ gìn vệ sinh chung là vô cùng quan trọng. Hãy bỏ rác đúng nơi quy định, không vứt bừa bãi, gây ô nhiễm môi trường. Hành động nhỏ này không chỉ thể hiện ý thức văn minh mà còn góp phần bảo vệ cảnh quan, không gian thanh tịnh của ngôi đền.
- Khi tham quan đền chùa, hãy giữ thái độ hòa nhã, lịch sự, tôn trọng mọi người xung quanh. Không nên nói chuyện ồn ào, cười đùa quá lớn, gây ảnh hưởng đến sự trang nghiêm của nơi thờ tự. Hãy hành xử một cách văn minh, thể hiện sự tôn trọng đối với các bậc thần linh và những người cùng đến viếng đền.

Bỏ túi các lưu ý quan trọng giúp bạn có được chuyến tham quan tuyệt vời hơn. Ảnh: Báo Lao Động
5 Kết
Việc tham quan Đền Bà Chúa Then không chỉ là hành trình tâm linh mà còn là cơ hội để bạn khám phá những giá trị văn hóa, lịch sử tốt đẹp của dân tộc. Hy vọng những lưu ý trên sẽ giúp bạn có một chuyến đi thật ý nghĩa và trọn vẹn. Chúc bạn và gia đình luôn bình an, hạnh phúc và gặp nhiều may mắn trong cuộc sống.