Làng nghề Triều Khúc: Trải nghiệm văn hóa độc đáo giữa lòng Hà Nội

1 Giới thiệu về Làng nghề Triều Khúc – "Đất trăm nghề" cổ kính

Địa chỉ: xã Tân Triều, huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội

Tọa lạc tại xã Tân Triều, làng nghề Triều Khúc là điểm đến lý tưởng cho những ai muốn "đổi gió" vào cuối tuần. Chỉ cách trung tâm Hà Nội khoảng 7-8 km về phía Tây Nam, du khách có thể dễ dàng di chuyển đến đây chỉ trong khoảng 20-30 phút bằng xe máy hoặc ô tô.

Triều Khúc được biết đến với biệt danh đầy tự hào là "đất trăm nghề" hay "bách nghệ". Cái tên này không hề phóng đại, bởi trong quá khứ, ngôi làng này từng là nơi hội tụ của vô số ngành nghề thủ công truyền thống. Từ dệt lụa, làm chổi, làm dây đàn cho đến in ấn, sản xuất bao bì, Triều Khúc luôn thể hiện sự đa dạng và khả năng thích ứng tuyệt vời của mình.

Tên nôm na xưa còn gọi là "Làng Đơ Thao", gắn liền với nghề dệt quai thao nổi tiếng, một đặc điểm mà du khách thường được nghe kể về nguồn gốc. Mỗi con ngõ, mỗi nếp nhà đều phảng phất câu chuyện về một nghề, một thế hệ và một nét văn hóa đặc trưng.

Không chỉ là điểm đến du lịch, Triều Khúc còn là một bảo tàng sống về văn hóa và lịch sử. Ngôi làng mang "dấu ấn làng cổ" với lịch sử hình thành từ hàng trăm năm trước, với những câu chuyện về sự phát triển từ một làng nông nghiệp thành một làng nghề thủ công trù phú. Tinh hoa của làng được lưu giữ trong những bí quyết sản xuất, trong đôi tay khéo léo của các nghệ nhân, và trong cả những câu chuyện được truyền miệng từ đời này sang đời khác.

Đặc biệt, du khách sẽ được tìm hiểu về ông Vũ Đức Úy, người đã có công lớn mang nghề dệt thao từ Trung Quốc về truyền dạy cho dân làng vào thế kỷ XVIII. Công lao của ông vẫn được người dân Triều Khúc tưởng nhớ và tôn vinh như một vị tổ nghề, thể hiện sự biết ơn sâu sắc của người dân nơi đây đối với những người đã tạo dựng nên truyền thống vẻ vang của làng.

2 Những trải nghiệm độc đáo khi khám phá Làng nghề Triều Khúc

2.1 Lắng nghe những câu chuyện làng nghề và quy trình dệt tinh xảo

Đến Triều Khúc, điều tuyệt vời nhất là được lắng nghe trực tiếp các nghệ nhân địa phương kể về lịch sử làng nghề, quá trình hình thành và những thăng trầm của các nghề truyền thống. Bạn sẽ được tận mắt quan sát quy trình dệt đồ thủ công tinh xảo, một trải nghiệm mà sách vở không thể nào diễn tả hết. Từ khâu chọn sợi, nhuộm màu đến dệt vải và hoàn thiện sản phẩm, mỗi công đoạn đều đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo và kỹ thuật được truyền lại qua nhiều thế hệ. Đây là một trải nghiệm cho thấy nét sinh hoạt văn hóa đặc trưng của người dân Triều Khúc.

Bạn có thể tìm hiểu về nghề dệt quai thao, từng là sản phẩm nổi tiếng được cung tiến vào cung đình. Thậm chí, bạn có thể chứng kiến sự chuyển mình của nghề dệt từ các sản phẩm truyền thống như áo the, yếm đào sang các mặt hàng thiết yếu và trang trí như tua bóng, tua cờ, khăn mặt, khăn bông, khăn quàng xuất khẩu và thậm chí là các sản phẩm phục vụ lực lượng vũ trang. Sự đa dạng này cho thấy khả năng thích nghi và phát triển bền bỉ của người dân nơi đây.

2.2 Khám phá nghề làm chổi lông gà, lông vịt – Nét đặc trưng của "bách nghệ"

Bên cạnh nghề dệt, Triều Khúc còn nổi bật với nghề làm chổi lông gà, lông vịt có lịch sử gần ba thế kỷ. Du khách có thể tìm hiểu về sự đa dạng của sản phẩm từ lông vũ, từ chổi lông gà thông thường để quét bụi, cho đến các sản phẩm cao cấp như phất trần, độn tóc và hoa lông gà. Mặc dù phải cạnh tranh với sản phẩm công nghiệp, chổi lông gà Triều Khúc vẫn giữ được thị phần riêng, đặc biệt trong việc chăm nom khu vực thờ cúng trang nghiêm, mang một vị trí nhất định trong đời sống tâm linh của nhiều gia đình Việt.

2.3 Dạo quanh làng và tìm hiểu các nghề thủ công khác tại Làng nghề Triều Khúc

Dù không còn hoạt động quy mô lớn, du khách vẫn có thể khám phá những dấu tích và tìm hiểu về các nghề thủ công truyền thống khác từng tồn tại hoặc đang được duy trì nhỏ lẻ như chỉ tơ khâu giày, làm dây đàn, làm tua viên, chân chỉ hạt bột, dệt dây lưng, dệt thảm, nghề ren, tóc rối, làm ấm giỏ. Các ngành nghề mới như in ấn và sản xuất bao bì, tái chế nhựa cũng là một phần của bức tranh Triều Khúc hiện đại, cho thấy sự giao thoa giữa truyền thống và đổi mới của làng.

2.4 Hòa mình vào không khí Lễ hội Triều Khúc – Di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia

Nếu có dịp đến Triều Khúc vào đầu năm, bạn sẽ được hòa mình vào không khí sôi động của lễ hội làng Triều Khúc. Đây là một trong những lễ hội đặc sắc nhất của vùng đất kinh kỳ, diễn ra hàng năm từ ngày mùng 9 đến ngày 12 tháng Giêng âm lịch. Cứ ba năm một lần, lễ hội được tổ chức quy mô lớn hơn, thu hút đông đảo người dân và du khách thập phương.

Lễ hội vinh dự được công nhận là Di sản Văn hóa Phi Vật thể Quốc gia vào năm 2020. Ý nghĩa cốt lõi của lễ hội là tưởng nhớ Bố Cái Đại Vương Phùng Hưng, vị anh hùng đã lãnh đạo cuộc khởi nghĩa đánh đuổi quân Đường vào thế kỷ VIII. Du khách sẽ cảm nhận được không khí náo nức chuẩn bị lễ hội từ những ngày cuối năm âm lịch, với các nghi lễ cúng bái và chuẩn bị mâm cỗ truyền thống.

Hòa mình vào lễ hội, du khách sẽ được chứng kiến các nghi lễ trang trọng như lễ dâng hương, rước sắc phong, nhập tịch Thành hoàng. Đặc biệt nhất là nghi thức rước Thánh với tất cả người tham gia đều đi ngang và mặt luôn hướng về kiệu Thánh, thể hiện sự tôn kính tuyệt đối.

Bên cạnh đó, bạn cũng sẽ được hòa mình vào không khí náo nhiệt với nhiều trò chơi dân gian như cờ người, đấu vật, chọi gà, bịt mắt bắt dê, đập niêu đất. Các màn trình diễn văn hóa như múa rồng, múa lân, múa sinh tiền, múa chạy cờ và Hội Sinh vật cảnh cũng góp phần tạo nên một bức tranh lễ hội đầy màu sắc.

2.5 Chiêm ngưỡng điệu múa Trống Bồng – Nét văn hóa độc nhất vô nhị

Một trong những điểm nhấn nổi bật nhất của lễ hội chính là điệu múa Trống Bồng, hay còn gọi là "Con đĩ đánh bồng". Đây là điệu múa chỉ do nam giới thực hiện với những động tác uyển chuyển, gợi cảm, mang đậm tính phồn thực của văn hóa nông nghiệp lúa nước. Điệu múa này gắn liền với sự tích Phùng Hưng chọn Triều Khúc làm đại bản doanh và đã được công nhận là Di sản Văn hóa Phi Vật thể Quốc gia vào năm 2019. Đây là một trải nghiệm thị giác ấn tượng và độc đáo cho du khách, không thể tìm thấy ở bất cứ nơi nào khác.

2.6 Khám phá Hội vật Triều Khúc

Một trong những điểm đặc biệt nhất của lễ hội là Hội vật truyền thống, thu hút đông đảo đô vật có tiếng trong và ngoài nước, bao gồm cả các đô vật từ Nhật Bản và Belarus. Sự xuất hiện của đô vật người Belarus, Zakhar Dzmitrychenka, biệt danh "Thần Sấm", đã tạo nên một làn sóng gây sốt trên mạng xã hội. Việc mời các đô vật quốc tế không chỉ tăng sức hấp dẫn cho lễ hội mà còn là cách hiệu quả để quảng bá các giá trị văn hóa Việt Nam ra thế giới, mang đến trải nghiệm giao lưu văn hóa độc đáo cho du khách.

3 Kinh nghiệm du lịch và di chuyển đến làng Triều Khúc Thanh Xuân

Để chuyến đi đến Triều Khúc được suôn sẻ, bạn có thể tự lái xe để chủ động về thời gian. Tuy nhiên, cần lưu ý đường làng khá nhỏ, có thể ùn tắc và khó tìm chỗ đỗ xe trong những ngày lễ hội diễn ra. Mọi người nên tìm hiểu trước lộ trình để tránh các khu vực dễ tắc nghẽn.

Sau khi trải nghiệm các hoạt động thú vị, bạn có thể mua sắm các sản phẩm truyền thống của làng làm quà lưu niệm. Du khách có thể tìm mua các sản phẩm tại các kho hàng, xưởng sản xuất chuyên biệt hoặc qua các nhóm Facebook của chợ làng Triều Khúc để tìm hiểu và đặt mua sản phẩm. Các sản phẩm đa dạng từ đồ dệt, chổi lông gà, hoa lông gà và các phụ kiện truyền thống khác đều là những món quà ý nghĩa mang đậm dấu ấn của làng nghề.

Làng nghề Triều Khúc không chỉ là một địa điểm du lịch mà còn là minh chứng sống động cho sự bền bỉ của văn hóa truyền thống Việt Nam giữa lòng đô thị hiện đại. Với những giá trị lịch sử, các ngành nghề độc đáo và lễ hội đặc sắc, Triều Khúc hứa hẹn mang lại những trải nghiệm du lịch – khám phá đáng nhớ cho du khách. Xách balo lên và đi thôi!