Làng nghề nước mắm Nam Ô, di sản văn hóa đậm đà hương vị biển

1 Giới thiệu làng nghề nước mắm Nam Ô

Địa chỉ: Đường Trần Phú, thuộc địa phận quận Hải Châu, TP Đà Nẵng.

Làng nghề nước mắm Nam Ô thuộc phường Hòa Hiệp Nam, quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng. Được biết đến với nghề làm nước mắm truyền thống, Nam Ô đã trở thành một điểm đến hấp dẫn cho những ai yêu thích khám phá các giá trị văn hóa địa phương. Nghề làm nước mắm ở đây đã có từ hơn 400 năm trước, từ thời kỳ các ngư dân đầu tiên đến định cư. Nam Ô không chỉ nổi tiếng với nước mắm chất lượng cao mà còn là một làng chài truyền thống, nơi người dân sống hòa mình với biển cả và gắn bó với nghề cá từ bao đời nay.

Điều đặc biệt ở nước mắm Nam Ô là hương vị đậm đà, thơm ngon và tinh khiết, được người dân làm ra với cả tâm huyết và sự tôn trọng đối với truyền thống. Đây không chỉ là nước chấm cho bữa ăn hàng ngày mà còn là gia vị không thể thiếu trong các món ăn truyền thống của người dân miền Trung. Bên cạnh đó, làng nghề nước mắm Nam Ô cũng trở thành địa điểm tham quan hấp dẫn của du lịch Đà Nẵng.

2 Truyền thống làng nghề nước mắm Nam Ô

Nam Ô là một ngôi làng cổ kính, từng được biết đến như một cửa ô phía Nam của Đại Việt thời xưa. Nằm bên bờ vịnh Đà Nẵng, dưới chân đèo Hải Vân, đây không chỉ là làng chài nổi tiếng mà còn là nơi phát triển nghề làm nước mắm truyền thống từ rất lâu đời.

Nước mắm Nam Ô từng được dùng làm sản vật tiến Vua, nổi tiếng với quy trình sản xuất thủ công tỉ mỉ, mang hương vị đặc trưng và màu sắc đậm như cánh gián. Ngư dân ở đây đã tận dụng nguồn cá cơm phong phú để tạo nên thứ nước mắm trứ danh.

Nghề làm nước mắm này đã trở thành nguồn sinh kế quan trọng, giúp cải thiện đời sống của dân làng so với nghề nông truyền thống. Sản phẩm nước mắm Nam Ô không chỉ được tiêu thụ rộng rãi trong thành phố mà còn theo chân du khách đến khắp nơi trên thế giới.

Người dân làng nghề nước mắm Nam Ô luôn quan niệm “chăm mắm như chăm con dại”, thể hiện sự tỉ mỉ trong quy trình sản xuất, từ đánh giá màu sắc, mùi vị đến công đoạn lọc mắm hoàn toàn bằng tay. Sau 12 tháng ủ, mỗi mẻ chỉ có thể chiết xuất được khoảng 100 - 150 lít nước mắm loại 1.

Tính đến nay, nghề làm nước mắm tại Nam Ô đã tồn tại hơn 400 năm, bắt nguồn từ khi những người dân làng chài đầu tiên đến định cư và tìm cách khai thác nguồn cá phong phú từ biển cả. Nghề làm nước mắm tại đây truyền từ đời này sang đời khác với những bí quyết riêng về quy trình sản xuất được lưu giữ kỹ lưỡng.

Nước mắm Nam Ô được làm chủ yếu từ cá cơm than, loại cá được đánh bắt vào khoảng tháng 3 và tháng 8 hàng năm. Cá cơm than nhỏ, mình dày, chứa nhiều dưỡng chất, là nguyên liệu chính tạo nên hương vị thơm ngon đặc trưng của nước mắm nơi đây. Bên cạnh đó, muối dùng để ướp cá phải là muối Cà Ná, một loại muối tinh khiết được phơi cát trong ít nhất 2 tháng để loại bỏ hoàn toàn tạp chất.

3 Quy trình làm nước mắm truyền thống tại Nam Ô

Quy trình sản xuất nước mắm Nam Ô truyền thống rất công phu và tỉ mỉ. Từ khâu chọn nguyên liệu, ướp cá cho đến chưng cất đều được người dân làng nghề nước mắm Nam Ô tuân thủ nghiêm ngặt để đảm bảo chất lượng.

Bước 1: Chọn cá và muối

Cá cơm than tươi sau khi đánh bắt được rửa sạch và trộn đều với muối Cà Ná theo tỷ lệ 3 cá: 1 muối. Hỗn hợp này sau đó được cho vào thùng gỗ hoặc bể xi măng.

Bước 2: Ủ chượp

Cá và muối sau khi trộn được ủ kín trong các thùng lớn. Quá trình ủ kéo dài từ 12 đến 18 tháng. Trong suốt thời gian này, người thợ thường xuyên kiểm tra và đảo chượp để đảm bảo cá ngấm đều và không bị hỏng.

Bước 3: Lọc và chưng cất

Sau thời gian ủ, nước mắm sẽ được lọc qua vải hoặc dụng cụ lọc truyền thống để lấy phần nước cốt nguyên chất. Sau đó, nước mắm cốt tiếp tục được chưng cất để loại bỏ tạp chất và cho ra đời những giọt nước mắm tinh khiết, có màu cánh gián đẹp mắt và mùi thơm nồng nàn.

4 Các loại nước mắm Nam Ô

Nước mắm Nam Ô có nhiều loại khác nhau, phù hợp với nhu cầu và khẩu vị của người tiêu dùng. Dưới đây là một số loại nước mắm phổ biến bạn có thể mua về làm quà cho người thân bạn bè khi có dịp đến làng nghề nước mắm Nam Ô:

- Nước mắm cốt: Đây là loại nước mắm nguyên chất nhất, được lọc từ những giọt mắm đầu tiên sau quá trình ủ chượp. Nước mắm cốt thường có hương vị đậm đà, mặn mà và màu sắc đẹp mắt.

- Nước mắm nhĩ: Nước mắm nhĩ là loại nước mắm được lấy từ những giọt nước mắm chảy ra tự nhiên từ thùng ủ chượp mà không qua bất kỳ quá trình ép nào. Hương vị của nước mắm nhĩ thường nhẹ nhàng hơn so với mắm cốt, phù hợp với người dùng ưa chuộng mắm không quá đậm.

5 Những trải nghiệm thú vị khác khi đến thăm làng nghề nước mắm Nam Ô

Khi đến làng nghề nước mắm Nam Ô, bạn không chỉ được khám phá quy trình sản xuất nước mắm truyền thống mà còn có cơ hội tìm hiểu về văn hóa, đời sống và phong tục của người dân làng chài. Một số trải nghiệm thú vị khi đến thăm nơi đây bao gồm:

- Tham quan làng chài Nam Ô: Bạn có thể đi dạo quanh làng, ngắm nhìn cảnh biển và khám phá cuộc sống thường ngày của người dân làng chài. Nam Ô không chỉ nổi tiếng với nước mắm mà còn với các nghề đánh cá và làm thuyền truyền thống.

- Trải nghiệm làm nước mắm: Nếu đến đúng mùa sản xuất nước mắm, bạn có thể tham gia vào quá trình ướp cá, ủ chượp và chưng cất nước mắm cùng với những người thợ lành nghề. Đây chắc chắn là một trải nghiệm độc đáo và thú vị.

- Thưởng thức ẩm thực địa phương: Ngoài nước mắm, Nam Ô còn nổi tiếng với các món ăn hải sản tươi ngon như gỏi cá Nam Ô, mực nướng, tôm hấp... Bạn có thể ghé các quán ăn ven biển để thưởng thức những món hải sản hấp dẫn này.

6 Lưu ý khi đến làng nghề nước mắm Nam Ô

Theo kinh nghiệm của MIA.vn, bạn nên lưu ý một vài điều dưới đây để có trải nghiệm tốt nhất khi đến Nam Ô:

- Thời gian lý tưởng: Bạn nên đến Nam Ô vào mùa khô (từ tháng 3 đến tháng 8) khi thời tiết dễ chịu và có nhiều hoạt động thú vị liên quan đến nghề làm nước mắm.

- Trang phục: Bạn nên mặc quần áo thoải mái, mang giày dép dễ đi để thuận tiện cho việc tham quan và di chuyển trong làng.

- Cách bảo quản nước mắm Nam Ô: Nếu bạn ở xa thì nên lựa chọn các chai nước mắm nhựa để tránh bị vỡ trong quá trình di chuyển.

Làng nghề nước mắm Nam Ô không chỉ là một địa điểm du lịch mà còn là biểu tượng văn hóa và truyền thống của người dân miền Trung. Đây là nơi lưu giữ và phát triển một nghề thủ công có giá trị lịch sử và ẩm thực. Hi vọng với những thông tin từ cẩm nang du lịch MIA.vn bạn sẽ có trải nghiệm thật thú vị và đáng nhớ.