1Câu chuyện về sự ra đời của lễ hội Tết nhảy Sapa
Người Dao Đỏ đã sinh sống ở các tỉnh miền núi phía Bắc nói chung và Sapa nói riêng trong suốt rất nhiều thế kỷ. Vì thế mà nét văn hóa của họ cũng đã trở thành đặc trưng của Sapa, hòa cùng văn hóa của những dân tộc khác tạo nên nét đẹp và sự thu hút riêng biệt của thành phố mờ sương.
Mỗi dịp Tết đến xuân về, người Dao Đỏ lại nô nức cùng nhau đón một năm mới với hi vọng sự thuận lợi, bình an, sức khỏe và may mắn. Từ đó mà lễ hội Tết nhảy Sapa ra đời, với 14 điệu nhảy đi cùng năm tháng. Mỗi một điệu nhảy thể hiện những tâm tư, tình cảm, những gửi gắm của người Dao. Những điệu nhảy này đều hướng đến mục đích là mở ra năm mới, xua tan tà ma và những xui xẻo của năm cũ. Đồng thời thể hiện sự mạnh mẽ, hùng dũng của thanh niên trai tráng, sự mềm mại điệu đà của các cô gái Dao xinh đẹp.
Trong suốt chiều dài lịch sử, lễ hội Tết nhảy Sapa đã đi cùng người Dao Đỏ, nuôi dưỡng tâm hồn biết bao thế hệ. Dần dần mỗi dịp tết đến, nếu có cơ hội du lịch Sapa khách du lịch không thể bỏ qua cơ hội được hòa cùng không khí lễ hội truyền thống nơi đây.
2Thời gian và địa điểm tổ chức lễ hội Tết nhảy Sapa
Lễ hội Tết nhảy Sapa được diễn ra vào ngày mùng 1 và mùng 2 âm lịch hàng năm. Đây là Tết nguyên đán của dân tộc, cũng là Tết của người Dao Đỏ.
Lễ hội thường được tổ chức tại nhà của trưởng tộc, cả dòng họ sẽ tề tựu về đây. Tiếp theo là các nghi lễ lần lượt được thực hiện. Cuối giờ thìn đến giờ dậu, khoảng 5h sẽ là thời gian đẹp nhất để thực hiện lễ hội Tết nhảy.
Lễ hội Tết nhảy Sapa trở thành nét đặc trưng mỗi dịp tết đến xuân về
3Những điều làm nên sự đặc biệt của lễ hội Tết nhảy Sapa
Trước ngày tổ chức lễ hội Tết nhảy Sapa, các thanh niên sẽ tụ tập cùng nhau để luyện lại những điệu múa truyền thống. Các cô gái thì cùng nhau xúng xính váy hoa, thêu áo mới, chuẩn bị những bộ cánh đẹp nhất cho ngày lễ hội lớn nhất năm.
Các thành viên trong họ cũng sẽ tụ tập sớm 1 đến 2 ngày để trang trí nhà ông trưởng họ. Bàn thờ tổ tiên gia tộc sẽ được đặt ở gian chính, trang trí rực rỡ sắc màu với hoa văn, trái cây, đèn màu. Cửa nhà thờ được dán tranh cắt từ giấy hình mào gà trống và tam thanh, nóc bàn thờ là hoa văn mặt trời. Hai bên bàn thờ là đôi câu đối được viết tỉ mỉ trên giấy hồng điêu với nội dung mong cầu “Người yên vật thịnh”, “Uống nước nhớ nguồn”.
Những hình ảnh của các nam thanh nữ tú tham gia lễ hội Tết nhảy Sapa
Sáng mùng một đầu năm mới, từ tinh mơ khi sương đêm còn chưa tan, tất cả những người trong dòng họ sẽ mỗi người tay dao tay cuốc, bước đến cây đào hoặc cây mận. Ông trưởng tộc sẽ vung dao lên dứ vào cây, giận dữ mà quát “Mày là cây đào được người vun trồng, được người chăm sóc, sao mày không sinh hoa, sinh quả báo đáp. Bây giờ tao phải chặt mày đi”. Nhưng không để ông chặt, người trong họ sẽ vội vàng đỡ tay ông mà nài nỉ “Tôi xin ông, tôi lạy ông, ông đừng chặt tôi, năm nay thế nào tôi cũng đẻ hoa, đẻ quả báo đáp ơn ông”. Như vậy là xong bước đầu tiên.
Tiếp theo lễ hội Tết nhảy Sapa, các tốp nam thanh niên sẽ được gọi là “sài cỏ” làm theo hướng dẫn của thầy cả hay còn gọi là "chái peng pi" nhảy 14 điệu để dẫn đường, bắc cầu để đón rước ông bà tổ tiên, thần linh về nhà thờ họ ăn Tết, hưởng lộc. Mỗi điệu nhảy đều có ý nghĩa riêng, với tính hình tượng cao, nhằm miêu tả hình ảnh các thiên thần, tổ tiên hạ giới dự lễ hội với con cháu. Cùng với 14 điệu nhảy sẽ là những bài hát, điệu hát với lời hát nhằm ca ngợi những công lao của tổ tiên, kể về những truyền thống tốt đẹp của dòng họ, tả lại những hoạt động cấy cày hàng ngày, những sinh hoạt săn bắn, dệt vải,...
Cứ thế thầy cúng nhảy trước, “sài cỏ” nhảy theo. Thầy mo thì rúc tù và lên từng hồi, thầy cúng hướng sừng trâu về bốn phương tám hướng để gọi chư thần thượng đế. Thậm chí một vài “sài cỏ” có thể hú lên từng hồi dài rồi lao vào bếp lửa để tắm than. Than nóng đỏ, rực lửa nhưng bằng phép màu nào đó mà những người này không bị bỏng, không bị thương, bếp than không thể khiến các “sài cỏ” đau đớn được. Việc tắm than như một hình thức gột rửa, cho họ sự trong sạch nhất sẵn sàng đón tổ tiến về dự lễ. Các khách du lịch khi chứng kiến cảnh tượng này sẽ vô cùng ấn tượng về lễ hội Tết nhảy Sapa, cảm thấy sức mạnh của tâm linh và niềm tin hiện hữu vô cùng mạnh mẽ.
Tắm than là một trong những phần đặc sắc nhất của lễ hội Tết nhảy Sapa
Sau 14 điệu nhảy mở đường, mời tổ tiên thần linh về, tiếp theo sẽ đến nghi lễ rước tượng tổ tiên. Tượng có kích thước khoảng 25cm, được chạm khắc vô cùng tinh tế và tỉ mỉ với những hoa văn cổ xưa và đậm chất truyền thống. Bàn tay phải của tượng sẽ cầm thẻ bài, bên trên ghi tên của ông tổ dòng họ. Suốt cả năm, tượng sẽ được bọc trong vải trắng , bảo quản cẩn thận trong hộp kín và đặt trên bàn thờ. Chỉ đến dịp lễ hội Tết nhảy Sapa, tượng mới được rước xuống làm lễ tắm gội, thay áo choàng mới. Nước tắm cho tượng cũng phải được làm từ lá thơm, được nấu lên rồi chưng cất tỉ mỉ, cẩn thận, là sự kính trọng của người dân tộc Dao Đỏ dành cho tổ tiên, thần linh.
Sau khi hoàn thành việc rước ông bà tổ tiên và rước tượng, sẽ đến các điệu nhảy dâng lễ vật. Lần lượt các “sài cỏ” sẽ nhảy điệu dâng gà. Ba thanh niên nâng trên tay gà trống đỏ và vàng, cùng nhau làm động tác dâng gà. Những động tác nhịp nhàng, nâng gà trên đầu, vác gà qua vai, vặt đầu gà làm thịt, tất cả được làm thoăn thoắt hòa vào từng nhịp điệu. Sau khi kết thúc lễ dâng gà, tất cả sẽ cùng nhau nhảy điệu múa cờ là hoàn thành nghi lễ.
Sau khi hoàn tất các nghi lễ, tất cả các thành viên trong dòng họ sẽ cùng nhau ăn uống. Rồi họ đốt lửa vui chơi suốt đêm. Các nam thanh nữ tú hát hò, nhảy múa, người già thì uống rượu, hàn huyên. Ngày đầu năm trôi qua trong không khí vui tươi nhộn nhịp và đầm ấm, gắn kết.
Lễ hội Tết nhảy Sapa mang lại cho ngày Tết những hương vị rất mới mẻ về sự đoàn kết của con người nơi đây
4Những lưu ý khi tham gia lễ hội Tết nhảy Sapa
Nếu bạn có dịp đến Sapa vào những ngày đầu năm mới và tham gia những lễ hội Tết nhảy Sapa, thì có một vài điều Mia.vn muốn nhắc nhở bạn lưu ý nhé.
Thứ nhất là hãy thể hiện sự tôn trọng nghi lễ của truyền thống này. Có thể phong tục tập quán của các dân tộc là khác nhau, tuy nhiên tất cả đều hướng đến niềm tin tâm linh và biết ơn tổ tiên. Vì vậy đừng buông ra bất cứ lời nào khiến những người dân tại đây cảm thấy bạn đang thiếu tôn trọng lễ hội và văn hóa của họ nhé.
Thứ hai trong lúc "chái peng pi" và các “sài cỏ” đang làm lễ, bạn phải giữ sự im lặng. Dù cho có bất ngờ hay trầm trồ cũng hãy giữ sự tôn trọng nghi lễ. Nếu muốn quay phim chụp hình bạn nên hỏi ý kiến trưởng tộc, vì đây là lễ hội riêng của từng dòng họ, bạn không nên tự ý ghi hình nhé.
Cuối cùng thì khi lễ hội Tết nhảy Sapa kết thúc, bạn có thể hòa vào không khí chung và vui chơi cùng tất cả những người dân Dao Đỏ. Đây là thời gian vui vẻ nhất, bạn có thể tận hưởng những món ăn ngon, những món rượu thơm lừng, cùng nhảy múa hát ca.
Mia.vn hi vọng những thông tin chúng tôi cung cấp sẽ hữu ích để bạn có được một chuyến đi trải nghiệm lễ hội độc đáo tại Sapa. Chúc bạn có một cuộc hành trình thật nhiều niềm vui nhé.
