1Sự ra đời của lễ hội Yến Sào Nha Trang - Khánh Hòa
Nhắc đến nguồn gốc ra đời của nghề đào hang yến, phải kể đến sự kiện diễn ra vào thế kỷ 14, Đề đốc thủy quân nhà Trần là Lê Văn Đạt cùng đoàn quân gặp bão lớn nên thuyền phải dạt vào đảo Hòn Tre. Lúc nguồn lương thực cạn kiệt, ông tìm thấy những tổ yến trong vách núi và phát hiện những giá trị tuyệt vời từ nguồn lương thực này. Vì vậy, ông đã gắng công giữ gìn, khai thác và bảo vệ. Ông là tổ nghề yến thứ nhất.
Nối nghiệp ông là An phủ sứ Bình Khang Lê Văn Quang và con gái Lê Thị Huyền Trâm. Cả hai có công rất lớn trong việc bảo vệ và phát triển yến sào, thậm chí hy sinh để bảo vệ chủ quyền lãnh thổ của đảo yến này. Vì thế từ đó nhân dân mới lập miếu thờ và tổ chức lễ hội Yến Sào Nha Trang - Khánh Hòa nhằm bày tỏ sự biết ơn đến người đã phát hiện và giữ gìn nghề truyền thống này.
Là nơi hội tụ nhiều ngành nghề truyền thống, Nha Trang - Khánh Hòa nổi tiếng với vô số làng nghề có giá trị văn hóa, lịch sử lâu đời như đúc đồng, làm nón, bánh tráng, đánh bắt hải sản...Một trong số đó không thể không nhắc đến chính là nghề khẩn hoang yến sào với tuổi nghề gần 700 năm và vẫn không ngừng phát triển cho đến ngày hôm nay.
Lễ hội Yến Sào Nha Trang - Khánh Hòa chính là lễ hội nhằm tôn vinh truyền thống lịch sử ngành nghề, thường được biết đến cái tên khác là "Lễ hội phá hoang Yến Sào". Lễ hội được tổ chức hằng năm và gắn liền với bản sắc văn hóa vùng đất Nha Trang. Cùng với chất lượng, giá trị thương phẩm cao mà yến sào Khánh Hòa được tấn phong tổ yến vua và trở thành "thần dược" đồng hành cùng sức khỏe cộng đồng.
Lễ hội diễn ra tại Đảo Yến - Hòn Nội với nhiều nghi lễ long trọng, trang nghiêm. Đây cũng là dịp để người dân bản địa khẩn cầu được trời đất và các vị thần ban ơn, ban phước lành để cuộc sống ấm no, vui vẻ và hạnh phúc, mọi điều tốt đẹp đến với nghề yến tương lai. Là lễ hội đặc sắc được diễn ra hàng năm, cứ đến tháng 5 âm lịch là nơi đây lại càng rộn ràng, nhộn nhịp bầu không khí của lễ hội.
Lễ hội Yến Sào Nha Trang - Khánh Hòa là lễ hội tôn vinh ngành nghề truyền thống phá hang yến đặc sắc. Bên cạnh các lễ nghi long trọng, những hoạt động văn hóa cùng nghệ thuật đan xen giữa truyền thống và hiện đại cũng góp phần tô điểm thêm cho bức tranh lễ hội Nha Trang độc đáo. Tất cả đều nhằm quảng bá, giới thiệu cho du khách gần xa đến khám phá nét văn hóa độc đáo về thiên nhiên lẫn con người hiền hòa, thân thiện của xứ sở "Trầm hương, Yến Sào".
Nghề khai hoang Yến Sào đã có tuổi đời gần 700 năm và luôn được giữ gìn qua nhiều thế hệ. Đây là một nghề "hái ra vàng" nhưng cũng đi kèm với nhiều hiểm nguy khi người dân phải một mình trèo lên, treo mình trên vách đá hiểm trở, đầy rủi ro để thu tổ yến. Cũng vì thế mà dần dần, lễ hội Yến Sào Nha Trang - Khánh Hòa xuất hiện và trở thành dịp lễ long trọng trong năm đối với những người làm nghề khai phá hang yến.
Nhắc đến vùng biển Nha Trang, ắt hẳn ai cũng sẽ nghĩ đến ngay những bãi biển xinh đẹp, nhiều hòn đảo thơ mộng với view chụp ảnh đẹp chất ngất. Tuy nhiên bên cạnh đó, yến sào cũng là một món ăn đặc trưng của vùng biển này và nghề khai hoang tổ yến cũng trở thành điểm đặc sắc khi nhắc đến thành phố biển hiền hòa. Đã đến với Nha Trang, bạn đừng bỏ lỡ cơ hội tham gia các lễ hội lớn mang đậm bản sắc văn hóa miền biển nơi đây.
2Thời gian và địa điểm diễn ra lễ hội Yến Sào Nha Trang - Khánh Hòa
Lễ hội Yến Sào Nha Trang - Khánh Hòa được tổ chức vào mùng 10 tháng 5 âm lịch hằng năm tại đảo Yến - Hòn Nội. Du khách có thể đến đây vào thời gian này để tham gia vào một phần của lễ hội, chiêm ngưỡng những buổi văn nghệ độc đáo hay lượn lờ chọn mua yến sào về làm quà cho gia đình, bạn bè với những lợi ích sức khỏe cao.
Đây cũng chính là thời điểm người dân địa phương tổ chức cúng giỗ Thánh Mẫu Lê Thị Huyền Trâm và tướng sĩ Tây Sơn hy sinh năm ấy. Lễ hội Yến Sào Nha Trang - Khánh Hòa cũng vì thế mà được tổ chức trọng thể.
Sau nhiều năm tổ chức thì đến năm 2013 lễ hội này mới để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng du khách gần xa khi được tổ chức chung với Festival Nha Trang biển lần thứ 6. Cũng từ đó mà lễ hội thu hút rất đông đảo du khách trong và ngoài nước đến tham gia và đưa nghề yến cũng như thương hiệu yến sào Nha Trang vươn lên tầm cao mới, tiếp cận dễ dàng đến tay người tiêu dùng.
3Nét đặc sắc của lễ hội Yến Sào Nha Trang - Khánh Hòa
Ngay từ sáng sớm, những hậu duệ nhà họ Lê có tuổi và có tên uy tín trong làng nghề yến sào sẽ tiến hành nghi lễ dâng hương tại đảo Yến - Hòn Nội. Nghi thức dâng hương nhằm tri ân đến công đức thủy tổ, thánh mẫu và những bậc tiền nhân. Sau đó mới bắt đầu đọc lời tri ân, tổng kết những thành tích đã đạt được trong một năm qua xem như một món quà dâng lên cho đất trời và những người có công khai sinh ra nghề khai hoang tổ yến.
Nghi thức được diễn ra rất long trọng, mọi người đều mặc lễ phục và dâng lên những món ngon tinh túy nhất của mảnh đất Nha Trang nhằm bày tỏ lòng thành kính, biết ơn đối với tổ nghề trong tiếng kèn, tiếng trống vang dội. Phần lễ diễn ra trong bầu không khí trang nghiêm, sự thành tâm của người dân cầu mong những điều tốt đẹp, tươi sáng nhất đến với nghề yến Nha Trang.
Diễn ra sau khi kết thúc các nghi lễ linh đình, phần hội bao gồm nhiều hoạt động văn hóa, nghệ thuật truyền thống như quan hò, ca múa, chèo thuyền hay các triển lãm gian hàng về sản phẩm yến, hội thi chế biến yến sào đặc sắc. Phần hội mang đến một không gian văn hóa đa dạng, đồng thời cũng giới thiệu đến du khách gần xa về nghề nuôi và chế biến chim yến.
Các hội thi về chế biến các món ăn từ yến sào luôn là phần được mong đợi nhiều nhất. Tại đây, du khách có thể tận mắt xem quá trình chế biến của các đội thi, hòa vào bầu không khí hồi hộp, gay cấn khi công bố kết quả và thưởng thức các món ăn được chế biến đặc sắc từ tổ yến ngay tại thành phố biển Nha Trang.
Bên cạnh đó, phần hội còn có chương trình độc đáo cho những du khách muốn tìm hiểu sâu hơn về làng nghề truyền thống gần 700 năm tuổi này. Tại đây bạn sẽ được khám phá vòng đời sống, tập tính tự nhiên của chim yến cũng như cách thu tổ yến vừa mới lạ, vừa đầy hiểm nguy cao để trân quý hơn món quà của thiên nhiên.
Lễ hội Yến Sào Nha Trang - Khánh Hòa chính là một cơ hội quý để du khách có thể khám phá và tìm hiểu sâu hơn về làng nghề truyền thống của thành phố biển Nha Trang. Những trải nghiệm này chắc chắn sẽ góp phần cho chuyến tham quan Nha Trang của bạn càng thêm thú vị và đáng nhớ với nhiều kiến thức bổ ích.