Địa chỉ: xã Gia Sinh, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình

Chùa Bái Đính cổ thuộc một phần trong Quần thể danh thắng Tràng An, tọa lạc yên bình nơi núi Bái Đính, cách trung tâm thành phố áng chừng 12km mà thôi. Chùa sở hữu vẻ đẹp thanh tịnh, cổ kính đầy ấn tượng giữa cảnh sắc núi non trùng điệp. Chính điều này đã góp phần tôn lên vẻ đẹp của lối kiến trúc uy nga, đậm đà màu sắc truyền thống nơi Chùa Bái Đính cổ. 

Xem thêm: Chùa Bái Đính - Chốn tu tập an yên giữa non cao trùng điệp

Nếu có ý định vãn cảnh Chùa Bái Đính cổ - ngôi chùa đặc biệt bậc nhất nước ta khi ẩn mình giữa lòng hang động u minh, vậy thì bạn có thể lựa chọn máy bay, tàu lửa, xe khách hoặc xe máy làm phương tiện di chuyển đều được cả. Đối với những bạn xuất phát đi Ninh Bình từ Hà Nội, vậy thì các bạn cũng có thể lựa chọn xe buýt để tiết kiệm được phần nào chi phí đi lại. Còn đối với các bạn miền Nam hoặc miền Trung, vậy thì xe khách, tàu lửa và máy bay là lựa chọn thích hợp nhất.

Linh thiêng Chùa Bái Đính cổ tọa lạc giữa lòng núi hơn 1.000 năm 2

Chùa Bái Đính cổ là ngôi chùa đặc biệt khi các điện thờ được đặt nghiêm trang trong lòng hang động, càng tô đậm nét hơn sự uy linh, huyền bí cho chốn này

Linh thiêng Chùa Bái Đính cổ tọa lạc giữa lòng núi hơn 1.000 năm 3

Trong cuộc kháng chiến của dân tộc, chùa chính là căn cứ cách mạng Quỳnh Lưu

Chùa Bái Đính cổ tọa lạc nơi cửa ngõ phía Tây của Cố đô Hoa Lư và nằm vắt vẻo nơi sườn núi Bái Đính giữa chung quanh là những thung lũng mênh mông, bạt ngàn tươi tốt cùng những đầm nước, hồ lăn tăn sóng gợn và cả những ngọn núi đá vôi oai vệ. Với cảnh sắc non nước hữu tình cùng những giá trị tâm linh to lớn, chùa đã luôn là một trong những điểm tham quan tại Ninh Bình được bao người yêu mến.

Ít ai ngờ rằng, ngôi chùa cổ này đã tồn tại hơn 1000 năm giữa vùng đất cố đô, đồng thời là ‘vị chứng nhân lịch sử’ dõi theo bao thăng trầm của cả ba triều đại phong kiến lớn ngày trước, gồm triều nhà Đinh, nhà Tiền Lê và nhà Lý. 

Chùa chính thức được đặt những viên đá đầu tiên vào năm 1136, do Thiền sư Nguyễn Minh Không sáng lập. Bởi thế nên ngôi chùa cổ này chính là nơi gắn liền với những giai thoại và các tích xưa cũ về vị thiền sư vang danh khắp cả trời Nam ngày trước. Chính ông là vị cao tăng đã đặt nền móng cho Phật giáo, đồng thời cho tiến hành xây dựng tượng Phật và khai mở miền đất Phật ở chốn này. 

Tương truyền rằng vào thời Lý, ông đã đến núi Bái Đính với ý định tìm thuốc chữa bệnh cho nhà vua. Khi đi ngang qua ngọn núi này, ông nhận ra đây là vùng đất tiên cảnh, có thế núi hướng về phía Tây như đang chầu đất Phật vậy. Ngoài ra, dọc khắp rừng núi ở nơi này cũng sở hữu muôn vàn cỏ cây thuốc quý, thế nên thiền sư đã quyết định dừng chân tu tập và xây chùa tại đây.

Sở dĩ chùa được đặt tên là Bái Đính là bởi vì, theo quan niệm người xưa, Bái có nghĩa là lễ bái, cúng bái đất thời, Tiên Phật. Trong khi đó, Đính lại có nghĩa là đỉnh, là tọa lạc nơi cao. Bởi thế nên Bái Đính chó nghĩa là cúng bái trời đất, Tiên Phật ngự ở trên cao. Ngoài ra, tên chùa còn có ý nghĩa là hướng về núi Đính – ngọn núi gắn liền với những sự kiện oai hùng của lịch sử nước ta thời kỳ trước. 

Vào khoảng thời gian Đinh Tiên Hoàng đứng lên dẹp loạn 12 sứ quân và lên ngôi Hoàng đế, ông đã đến nơi Chùa Bái Đính cổ tọa lạc để lập đàn tế trời, cầu mưa thuận gió hòa, quốc thái dân yên và phong hầu bái tướng sĩ. Sau này, vua Quang Trung cũng đã chọn ngọn núi thiêng này làm nơi lập đàn tế cờ, động viên tướng sĩ trước khi tiến hành cuộc hành quân thần tốc ra Hoàng thành Thăng Long, đại phá quân Thanh. 

Sau này, khi lên vãn cảnh chùa, vua Lê Thánh Tông đã tạc một bài thơ chữ Hán ca ngợi vẻ đẹp nơi đây. Nôm na trong bài thơ có câu ngụ ý rằng:

“Đỉnh sơn danh tiếng thật cao xa

Che chở kinh thành tự thửa xưa

Nhân kiệt địa linh nên vượng khí

Núi thiêng cảnh đẹp vững sơn hà.”

Chùa sở hữu diện tích 27ha, nằm cách khu điện Tam Thế của ngôi chùa mới khoảng độ 800m về phía Nam. Trong khuôn viên chùa ngày nay vẫn còn đó những di tích lịch sử như Hang Sáng, Hang Tối, đền thờ Thánh Nguyễn, đền thờ Thần Cao Sơn, Giếng Ngọc, v.v. Ngày này, tổng thể kiến trúc của Chùa Bái Đính cổ vẫn còn đó, dẫu thời gian thoi đưa, dẫu vùng đất này đã chứng kiến bao thăng trầm của lịch sử nước nhà thì Chùa Bái Đính cổ vẫn oai linh đứng vững mặc cho sương gió bụi trần. 

Linh thiêng Chùa Bái Đính cổ tọa lạc giữa lòng núi hơn 1.000 năm 4

Một góc yên bình nơi Chùa Bái Đính cổ

Linh thiêng Chùa Bái Đính cổ tọa lạc giữa lòng núi hơn 1.000 năm 5

Con đường bậc thang đá dẫn lên chùa với chung quanh là cây cối trùng điệp

Chùa Bái Đính cổ sở hữu lối kiến trúc đặc trưng của thời nhà Lý, đồng thời được xem là chuẩn mực của những ngôi chùa cổ tại nước ta hiện nay. Chùa không có những mái chùa cong vút hay những cột trụ to lớn, oai vệ hoặc những thượng điện nguy nga, trang hoàng lộng lẫy. Ở nơi Chùa Bái Đính cổ, chúng ta chỉ có thể nhìn thấy những công trình được tạo dựng theo lối kiến trúc chùa động truyền thống, tuy giản đơn nhưng không kém phần oai linh, huyền bí.

Có một điều đặc biệt nơi Chùa Bái Đính cổ là tất cả những bàn thờ Phật, thờ Mẫu đều được đặt giữa lòng các sơn động u minh. Điều này đã góp phần tô đậm nét hơn vẻ đẹp huyền bí, oai linh của chốn này. Nếu muốn lên hang động, bạn sẽ phải đi qua hơn 300 bậc đá để có thể đến được cửa động với 4 chữ được vua Lê Thánh Tông khắc tại đây: “Minh Đỉnh Danh Lam”, nghĩa là lưu danh thơm cảnh đẹp. Nơi này chính là động đặt bàn thờ Phật và thờ Thần của ngôi chùa cổ này. Nếu rẽ sang bên phải, bạn sẽ đến được hang Sáng nơi thờ Phật và Thần, còn bên trái là động Tối thờ Mẫu và Tiên.

Linh thiêng Chùa Bái Đính cổ tọa lạc giữa lòng núi hơn 1.000 năm 6

Cửa hang Sáng nhìn từ bên ngoài vào với phía trước là thung lũng bạt ngàn

Linh thiêng Chùa Bái Đính cổ tọa lạc giữa lòng núi hơn 1.000 năm 7

Đền thờ được bài trí trang nghiêm bên trong lòng động

Linh thiêng Chùa Bái Đính cổ tọa lạc giữa lòng núi hơn 1.000 năm 8

Các tượng đức Thánh cũng được thờ phượng nơi Chùa Bái Đính cổ

Linh thiêng Chùa Bái Đính cổ tọa lạc giữa lòng núi hơn 1.000 năm 9

Các tượng Phật được trang hoàng uy linh

Từ động Tối nếu đi thêm một đoạn, bạn sẽ dễ dàng nhìn thấy Giếng Ngọc nằm yên bình giữa chung quanh là cỏ cây tươi tốt. Nước của Giếng ngọc mát lành và trong xanh quanh năm. Người dân nơi đây thường xin nước về uống hoặc dùng để làm nước cúng lễ chùa. Đặc biệt hơn cả là giếng nước luôn tràn đầy chứ chưa lúc nào vơi cạn cả.

Linh thiêng Chùa Bái Đính cổ tọa lạc giữa lòng núi hơn 1.000 năm 10

Giếng Ngọc trong lòng hang động do nước từ trần hang rơi xuống

Nếu đi hết Hang Sáng, bạn sẽ ra được một sườn thung lũng với cây cỏ mọc xanh tươi um tươi tốt. Đi hết các bậc đá tại đây, bạn sẽ đến được đền thờ Thần Cao Sơn. Đền được xây với hướng tựa lưng vào núi, là nơi thờ phượng vị thần cai quản vùng núi Vũ Lâm ở phía Nam kinh đô Hoa Lư ngày trước.

Tương truyền rằng, Cao Sơn đại vương chính là Lạc tướng Vũ Lâm, đồng thời là người con thứ 17 của vua Lạc Long Quân. Thần Cao Sơn cùng thần Thiên Tôn và Quý Minh là ba vị thần trấn ngự ở ba cửa ngõ phía Tây, Đông và Nam của Cố đô Hoa Lư ngày trước nên đã được xây dựng đền thờ để sớm hôm nhang khói, bày tỏ lòng thành.

Linh thiêng Chùa Bái Đính cổ tọa lạc giữa lòng núi hơn 1.000 năm 11

Đền thờ Thần Cao Sơn nằm yên bình giữa chung quanh là cây cối um tùm

Đây là nơi thờ phượng Thiền sư Nguyễn Minh Không, người sáng lập ra Chùa Bái Đính cổ. Ông được vua phong là quốc sư, được nhân dân tôn sùng gọi là Đức thánh Nguyễn. 

Linh thiêng Chùa Bái Đính cổ tọa lạc giữa lòng núi hơn 1.000 năm 12

Đền thờ thiền sư Nguyễn Minh Không tại Chùa Bái Đính cổ

Dẫu thời gian thoi đưa thì Chùa Bái Đính cổ vẫn yên bình tọa lạc giữa lòng hang núi, dõi theo bao thăng trầm của dân tộc. Bạn ơi, trong hành trình khám phá Ninh Bình, nếu có thời gian nhất định phải một lần ghé đến vãn cảnh ngôi chùa cổ linh thiêng này nhé.