1 Lươn kabayaki là gì? Có nguồn gốc từ đâu?
Lươn nướng kabayaki (tiếng Nhật: うなぎのかば焼き – Unagi no Kabayaki) là món ăn truyền thống nổi tiếng trong ẩm thực Nhật Bản. Món ăn này được chế biến từ loài lươn nước ngọt gọi là Unagi.
Phần thân lươn sẽ được xẻ dọc theo lưng hoặc bụng, bỏ nội tạng, lọc xương. Sau đó phần thịt này được xiên que và nướng trực tiếp trên than hồng mà không dùng dầu ăn. Trong quá trình nướng, thịt lươn được nhúng nhiều lần vào nước sốt tare. Đây là hỗn hợp sánh mịn từ nước tương đen, mirin, rượu sake và đường giúp mang lại hương vị ngọt mặn đặc trưng, bóng bẩy như phủ lớp caramel.
Ánh lên màu caramel quyến rũ, lươn kabayaki khơi dậy cảm giác ngon miệng. Ảnh: Aflo Images
Lươn kabayaki là một dạng đặc biệt của kỹ thuật teriyaki, có nguồn gốc từ vùng Edo và được xem là một trong những món ăn “quốc hồn quốc túy” của Nhật. Không chỉ gói gọn trong món lươn, từ “kabayaki” còn dùng để chỉ các món được nướng theo phong cách tương tự như cá thu, thậm chí cả gà, miễn là có lớp sốt và kỹ thuật nướng đặc trưng giống kabayaki.
Từng thớ thịt lươn được nướng cẩn thận, thấm đẫm nước sốt tare bí truyền. Ảnh: Aflo Images
Ở Nhật, Unagi không chỉ đơn thuần là nguyên liệu mà còn mang ý nghĩa biểu tượng của sức mạnh và sự dẻo dai. Người Nhật thường ăn lươn kabayaki vào ngày Kỷ Sửu (Doyo no Ushi), ngày nóng nhất năm theo lịch âm, với niềm tin rằng món ăn này giúp tiếp thêm năng lượng cho cơ thể.
Unagi sinh ra ở biển nhưng lại sống chủ yếu ở sông, suối và đầm lầy. Nhờ vào nguồn dinh dưỡng dồi dào như protein, vitamin A, E, và các khoáng chất, lươn kabayaki không chỉ ngon mà còn rất bổ dưỡng. Một số vùng đảo tại Nhật Bản như Shizuoka, Hamamatsu nổi tiếng với nghề nuôi lươn và sản xuất món ăn này theo chuẩn truyền thống.
Lươn nướng kabayaki là một trải nghiệm ẩm thực khó quên khi bạn đến Nhật . Ảnh: GEOLEE
2 Lịch sử lâu đời của món lươn nướng kabayaki
Theo tìm hiểu của MIA.vn, dấu tích về việc người Nhật ăn lươn đã xuất hiện từ thời đồ đá mới, khi xương lươn được tìm thấy trong các di tích khảo cổ. Tuy nhiên, phương pháp chế biến cụ thể vẫn chưa được xác định.
Tài liệu cổ cho thấy món lươn kabayaki đã được nhắc đến từ năm 1399, khi người xưa cắt lươn thành từng khúc hình trụ, xiên qua và nướng đơn giản với muối hoặc ăn cùng giấm, miso và mù tạt giấm.
Đến thời Muromachi, kỹ thuật chế biến trở nên đa dạng hơn, có sử dụng các loại gia vị như nước tương và sansho miso (miso trộn tiêu Nhật). Nhưng phải đến thời kỳ Edo (1603–1868), món lươn kabayaki mới thực sự phát triển rực rỡ.
Người ta bắt đầu xẻ dọc con lươn, xiên vào que và nướng cùng với nước sốt tare tạo nên công thức gần giống với phiên bản hiện đại ngày nay. Lươn kabayaki dần trở thành món ăn quen thuộc trên khắp các hàng quán và nhà hàng Edo. Món ăn này đã phổ biến đến mức có cả bảng xếp hạng "Edomae Daikabayaki" vào năm 1852, với hơn 221 quán lươn chỉ riêng tại Edo.
Không chỉ là món ăn, lươn kabayaki còn là biểu tượng của sức mạnh và sự dẻo dai trong văn hóa Nhật. Ảnh: Sushi World
3 Sự khác biệt giữa phong cách nướng lươn ở Kanto và Kansai
Mặc dù đều là lươn kabayaki, cách chế biến món ăn này lại khác biệt rõ rệt giữa hai vùng Kanto (miền Đông Nhật Bản) và Kansai (miền Tây).
Tại vùng Kanto đại diện là Tokyo, đầu bếp thường xẻ lưng lươn, sau đó nướng sơ để giữ hình dáng. Sau bước này, lươn sẽ được hấp chín trước khi tẩm nước sốt tare và nướng lại lần cuối trên lửa than. Cách làm này giúp loại bỏ phần mỡ dư, tạo ra phần thịt mềm mại, dễ ăn và thanh vị hơn nên rất được ưa chuộng tại khu vực thủ đô.
Kabayaki vùng Kanto có vị thanh với những miếng thịt lươn nướng mềm mại. Ảnh: japanlivingguide
Ngược lại, tại vùng Kansai với trung tâm là Osaka, đầu bếp thường xẻ bụng lươn, rồi nướng trực tiếp mà không qua bước hấp. Kết quả là phần thịt lươn giữ được độ béo, dai và đậm đà, mang đến cảm giác chắc thịt và vị nướng truyền thống mạnh mẽ hơn. Đây cũng là phong cách phù hợp với khẩu vị đậm của người Kansai.
Kabayaki vùng Kansai lại thấm đẫm vị. Ảnh: repohappy
4 Phân biệt Unagi Kabayaki, Unadon và Unaju
Trong các nhà hàng Nhật, bạn sẽ thấy món lươn kabayaki được phục vụ dưới nhiều hình thức khác nhau, phổ biến nhất là unadon, unaju và bản thân unagi kabayaki. Tuy cùng sử dụng lươn nướng sốt tare, mỗi món lại có cách trình bày và giá trị khác nhau.
- Unagi Kabayaki (鰻の蒲焼): là tên gọi phần thịt lươn nướng sốt tare chưa kèm cơm hay món phụ. Món này thường được bán riêng lẻ để chế biến thêm tại nhà hoặc ăn kèm theo sở thích.
- Unadon (うなどん): viết tắt của Unagi + Donburi, là món cơm lươn được phục vụ trong bát tròn sâu lòng. Đây là phiên bản phổ biến, giá vừa phải, phù hợp cho các bữa ăn thường ngày.
- Unaju (うな重): là món ăn cao cấp hơn, phục vụ trong hộp sơn mài vuông gọi là jubako. Unaju thường dùng nhiều lươn hơn, trình bày trang trọng hơn và được xem là lựa chọn sang trọng tại các nhà hàng lươn truyền thống.
Điểm khác biệt không chỉ ở hình thức mà còn nằm ở đẳng cấp món ăn. Nếu unaju thường được chọn cho những dịp đặc biệt thì unadon lại là lựa chọn lý tưởng cho bữa trưa hoặc tối đơn giản nhưng đầy đủ dinh dưỡng.
Unaju được trình bày đẹp mắt và vô cùng sang trọng. Ảnh: magical-trip
5 Hướng dẫn cách chế biến lươn nướng kabayaki chuẩn vị Nhật
Với hướng dẫn chi tiết dưới đây của Cẩm nang du lịch MIA.vn, hy vọng bạn sẽ có thể tự mình tạo ra món lươn nướng kabayaki hấp dẫn này.
5.1 Nguyên liệu (cho 1 người)
- Lươn đã mổ và làm sạch (unagi biraki): 80g
- Nước tương Nhật (shoyu): 20g
- Rượu ngọt Nhật (mirin): 10g
- Rượu sake nấu ăn (sake): 20g
- Đường: 14g
5.2 Các bước thực hiện
Bước 1: Chuẩn bị lươn
- Cắt bỏ phần đầu của con lươn đã được mổ và làm sạch.
- Chia phần thân lươn thành 3 hoặc 4 khúc đều nhau, vừa ăn.
Bước 2: Nướng sơ lươn
- Đặt vỉ nướng cá lên bếp và làm nóng ở lửa lớn.
- Xếp các khúc lươn lên vỉ, bắt đầu nướng từ mặt da trước. Nướng cả phần đầu lươn.
- Nướng đến khi mặt da hơi xém vàng, không bị cháy.
- Lật mặt và nướng khoảng 80% phần lưng và thân lươn. Lúc này, lươn sẽ chín tái.
Bước 3: Chuẩn bị nước sốt Kabayaki
- Cho tất cả các nguyên liệu làm sốt vào một chiếc nồi nhỏ: nước tương, rượu ngọt mirin, rượu sake và đường.
- Nếu bạn có gói sốt Kabayaki đi kèm khi mua lươn, bạn cũng có thể cho thêm vào để tăng hương vị.
- Đặt nồi lên bếp và đun nóng ở lửa vừa. Khuấy đều cho đường tan hết.
- Cho phần đầu lươn đã nướng vào nồi sốt đun cùng. Việc này giúp nước sốt thêm đậm đà hương vị lươn.
Bước 4: Rim lươn với nước sốt
- Khi nước sốt sôi, hạ nhỏ lửa.
- Cho phần lươn đã nướng sơ vào nồi sốt.
- Rim lươn trong khoảng 3-5 phút, hoặc đến khi lươn chín hoàn toàn và thấm đều nước sốt. Trong quá trình rim, bạn có thể nhẹ nhàng trở mặt lươn để cả hai mặt đều ngấm sốt.
- Sau khi rim, vớt lươn ra. Đặt nồi sốt trở lại bếp và đun nhỏ lửa cho nước sốt sánh lại.
Bước 5: Nướng lại lươn với sốt (tùy chọn)
- Để lươn có màu đẹp mắt và lớp sốt hơi cháy cạnh, bạn có thể nướng lại lươn đã rim trên lửa nhỏ hoặc trong lò nướng ở nhiệt độ thấp trong khoảng 1-2 phút mỗi mặt, vừa nướng vừa phết thêm một lớp sốt Kabayaki. Bước này không bắt buộc nhưng sẽ giúp món ăn hấp dẫn hơn.
Bước 6: Hoàn thành và thưởng thức
- Gắp lươn nướng Kabayaki ra đĩa.
- Rưới phần nước sốt Kabayaki còn lại lên trên miếng lươn.
- Bạn có thể ăn kèm với cơm nóng, một ít dưa chuột muối hoặc gừng hồng để tăng thêm hương vị.
Lươn nướng kabayaki không chỉ là một món ăn ngon mà còn là biểu tượng cho sự tinh tế và sức mạnh trong ẩm thực Nhật Bản. Từ kỹ thuật chế biến tỉ mỉ, hương vị đậm đà cho tới câu chuyện văn hóa phía sau, món ăn này luôn khiến thực khách tò mò và mong muốn trải nghiệm. Nếu bạn có dịp xách vali vi vu tới những cảnh đẹp của xứ sở hoa anh đào, thì hãy thử món lươn nướng kabayaki nhé. Biết đâu, chỉ sau một lần thưởng thức, bạn sẽ “ghiền” món lươn nướng đặc biệt này như hàng triệu người Nhật mỗi mùa hè!
