Núi non trùng điệp đền Thái Vi Ninh Bình

1Đền Thái Vi – Hoành tráng không gian văn hóa lịch sử 

1.1 Sơ lược thông tin về đền Thái Vi 

Đền Thái Vi tọa lạc tại Ninh Hải, Hoa Lư, Ninh Bình với không gian thiên nhiên rộng rãi, thoáng đãng là một khu di tích lịch sử văn hóa cũng như là địa điểm tham quan tại Ninh Bình cực kỳ nổi bật. Nơi đây nằm trong khu du lịch sinh thái Tam Cốc - Bích Động nổi tiếng, hàng năm thu hút hàng triệu lượt du khách tham quan. Nơi đây chủ yếu thờ các vua đầu nhà Trần như Trần Thái Tông, Trần Thánh Tông, Trần Nhân Tông, Trần Anh Tông, các tướng Trần Hưng Đạo, Trần Quang Khải và Hoàng hậu Thuận Thiên. Tất cả đều là những người có công thành lập ra hành cung Vũ Lâm, một cứ địa quan trọng trong kháng chiến chống quân Nguyên Mông. Mỗi dịp Tết đến xuân về hay mùa lễ hội đền Thái Vi được tổ chức, người dân bốn phương đều quy tụ ở đây để tham dự lễ hội với nhiều hoạt động lễ trang nghiêm, và các phần hội vui chơi, giải trí. 

1.2 Lịch sử thành lập di tích lịch sử đền Thái Vi Ninh Bình

Khác với những ngôi đền với lịch sử hoành tráng, hào hùng khác thì đền Thái Vi lại giản dị, nhẹ nhàng hơn khi là nơi mà vua Trần Thái Tông lui về tịnh dưỡng sau những năm điều hành đất nước. Ngôi đền đầu tiên của nơi này được vua cho xây dựng vào năm 1258, ngay sau khi kháng chiến chống quân Nguyên Mông kết thúc thắng lợi. Vua Trần Thái Tông sau khi nhường ngôi cho con rồi lui về vùng núi non Tam Cốc, lập ra am Thái Vi để xuất gia. Mãi về sau thì các vị vua khác như Trần Thánh Tông và Trần Nhân Tông cũng xuất gia tại đây. 

2Những điểm độc đáo của đền Thái Vi Tam Cốc 

2.1 Xuôi thuyền theo dòng Tam Cốc – Bích Động từ bến Đình Các

Hiện nay có hai cách để có thể đi đến được đền Thái Vi là đi theo đường bộ qua bến đò Văn Lâm rồi rẽ vào con đường song song với dòng Ngô Đồng để vào đền hoặc bạn có thể đi xuôi theo đường sông, xuôi thuyền vào Tam Cốc. Tuy nhiên, lối vào thông qua đường thủy sẽ độc đáo hơn cả. Bạn sẽ được hóa thành một “chấm” nhỏ xíu giữa không gian bát ngát, rộng lớn của Tam Cốc, bao quanh là những rặng núi xám xanh đan xen. 

Xem thêm: Khám phá Đền Quán Cháo nổi tiếng linh thiêng xứ Ninh Bình

2.2 Không gian kiến trúc cổ điển, độc đáo

Nằm lọt thỏm bên trong cảnh quan thiên nhiên như một bức tranh vẽ, đền Thái Vi có lối kiến trúc theo kiểu “Nội công ngoại quốc”. Tất cả cột trụ bên trong và ngoài đền đều làm bằng đá xanh nguyên khối, phía ngoài chạm khắc rất tỉ mỉ, công phu bằng các đường nét hoa văn tao nhã và uyển chuyển chẳng thua kém gì chạm khắc trên gỗ. Phía trước đền là một giếng ngọc cũng được xây bằng đá xanh, quanh năm đều xanh biếc màu lục bích. Sau đền là dãy núi đá Cấm Sơn trùng điệp, hùng vĩ. Bên trong ngôi đền sẽ có rất nhiều tượng, bia đá và chuông đúc cổ xưa có giá trị lớn. Phần tháp bia sẽ ghi công đức của những người có công phúng viếng và xây dựng đền. 

Ngay khi bước vào đền, bạn sẽ thấy một sân rồng lớn, rộng khoảng 40m2 được lát đá xanh. Đường chính đạo và sân rồng đều lát đá xanh. Hai bên sẽ là hai dãy nhà Vọng - nơi các cụ ngày xưa sẽ bàn việc tế lễ. Ngoài ra, ở đền Thái Vi còn có Ngũ đại môn với lối kiến trúc chạm khắc vô cùng ấn tượng. Bên ngoài cột đá sẽ chạm khắc các câu đối bằng chữ Hán nổi bật xung quanh là phần xà hiên đá điêu khắc lưỡng long chầu nguyệt tinh xảo. 

Từ sân rồng bước theo các bậc đá có độ cao 1,2m là đến (5 cửa lớn) có 6 hàng cột đá tròn song song đều được chạm khắc nổi long vương chầu vào chính diện. Mặt ngoài các cột đá đều chạm khắc các. Các xà hiên cũng làm bằng đá, chạm khắc.

Dù ở bên trong đền Thái Vi có rất nhiều cột đá nhưng những người thợ đá đã “thổi hồn” vào trong từng cột trụ làm cho chúng có hồn hơn và mang đậm tính nghệ thuật. Dù là điêu khắc các câu đối hay để ghi công những vị vua thời Trần thì đều có nét riêng, đặc biệt. Trong cung khám của Chính tẩm sẽ đặt các bức tượng thờ các vị vua nhà Trần. Nếu ở giữa là tượng Trần Thánh Tông, bên trái là tượng Trần Thánh Tông và Trần Thái Tông, thì bên phải sẽ là là tượng Hiển Từ Hoàng Thái Hậu. Từng đường nét trên gương mặt đều được chạm khắc rất tỉ mỉ, mô phỏng theo đúng bức họa chân dung các vị vua. 

2.3 Tham gia lễ hội đền Thái Vi – Quốc lễ hàng năm của tỉnh Ninh Bình

Cứ 3 năm một lần vào các năm Tí, Ngọ, Mão, Dậu, đền Thái Vi sẽ tổ chức một lễ hội cực kỳ lớn trong 3 ngày 14, 15, 16/3 Âm lịch. Bởi vì theo quan niệm của người dân địa phương Tam Cốc sau khi chiến thắng giặc Nguyên Mông thì ngày 15/3 là ngày vua về Thiên Trường thuộc Nam Định bái yết tổ tiên, ăn mừng chiến thắng. Vì thế, tổ chức lễ hội này cũng là tổ chức lễ ăn mừng chiến thắng của vua, cũng như cảm tạ sự hy sinh anh dũng của các chiến sĩ đã xả thân vì dân tộc. Hội đền Thái Vi là hội làng tổng. Vào chiều ngày 14/3 dân làng Văn Lâm đã lễ mở cửa đền, rước bát hương thánh ra đình Các. Người dân tin rằng xưa kia đây là nơi các quan vào trình báo trước khi vào hành cung Vũ Lâm cũng như tế cáo yết các vua Trần ở đây. Sáng ngày 15/3 các làng của tổng Vũ Lâm xưa sẽ rước kiệu thánh đại diện cho làng mình về đình Các để thực hiện các lễ tế. 

Đầu tiên làng Khê Đầu - Làng anh cả sẽ rước kiệu thánh đi qua các làng như Xuân Áng, Khả Lương, Hành Cung, Hạ Trạo, Tuân Cáo. Khi kiệu đi đến làng nào thì kiệu làng ấy lại nối tiếp vào, kéo đuôi nhau đi đến làng cuối cùng và đi đến đình Các. Ngay cả làng Dầu thờ Hoàng tử Ngự Câu Vương và Công chúa Huyền Trân nhà Trần cũng rước về đây. Sau khi hoàn tất lễ tết ở đình Các, các làng sẽ lại nối tiếp nhau đi đến đền Thái Vi để tế các vua Trần. Sau khi tế xong có tiết mục hát Ca Công. gồm một người đánh đàn chanh, một bà hát mặc áo dài xăng xược vạt đỏ, vạt xanh, xướng lên ca khúc ca ngợi công đức của các vua Trần. 

Sau đó các làng sẽ tổ chức tục kéo chữ Thiên hạ thái bình và Trúc Lâm đạo sĩ. Đội kéo chữ gồm 120 em ở độ tuổi 14 - 15 chia đều cho cả nam và nữ, thành 2 hàng. Đầu tiên, các em chạy theo hàng kép ở giữa sau đó tỏa ra hai bên theo sự điều khiển của anh cờ tiền. Khi chạy hết nét của chữ thì các em ngồi xuống để chữ nổi lên. Ngoài ra, lễ hội còn tổ chức nhiều trò chơi dân gian như đánh cờ người, đấu vật, múa lân, múa rồng, bơi thuyền...

Đền Thái Vi chắc chắn sẽ là một địa điểm tham quan vô cùng xứng đáng thời gian cũng như công sức của bạn. Điểm đặc biệt của đền không chỉ nằm ở khung cảnh thiên nhiên đẹp tựa bức tranh thủy mặc mà còn là lối kiến trúc độc đáo, nhuốm màu thời gian và các lễ hội đặc sắc. Khám phá Ninh Bình bạn nhất định đừng bỏ qua đền Thái Vi nhé!