1Giới thiệu sông Hoàng Long
Sông Hoàng Long (trước đây có tên là sông Đại Hoàng) là con sông lớn của Ninh Bình và cũng đồng thời là 1 trong 4 tuyến đường thủy quốc gia, dài khoảng 25km nằm lọt trong vùng phân lũ thuộc ô trũng Nho Quan nhưng lưu vực lại bao gồm nửa phía bắc Ninh Bình (Nho Quan, Gia Viễn, Hoa Lư, thành phố Ninh Bình) và nửa phía nam Hòa Bình (Kim Bôi, Lạc Thủy, Yên Thủy). Sông Hoàng Long là một phụ lưu của sông Đáy, nó được tính từ nơi hợp lưu giữa sông Bôi và sông Lạng tại Kênh Gà đến cầu Gián Khẩu. Trên sông có tổng cộng 12 bến đò, bạn có thể theo các nhánh dẫn vào các địa điểm tham quan như suối nước khoáng nóng Kênh Gà, động Vân Trình, Cố đô Hoa Lư, quần thể danh thắng Tràng An, chùa Bái Đính...
Hình ảnh sông Hoàng Long nhìn từ cầu Trường Yên. Ảnh: Kien1980v
2Hướng dẫn di chuyển đến sông Hoàng Long
Hiện ở Ninh Bình các dịch vụ như grab, xe bus vẫn còn hạn chế và chưa được phổ biến ở các điểm tham quan, thế nên phương tiện thuận lợi nhất chính là xe đạp và xe máy. Thường ở chỗ nghỉ du khách cũng có thể thuê được xe máy, xe đạp với mức giá rất rẻ tầm 50.000 – 100.000/ngày tùy loại. Sau khi đã có phương tiện thích hợp chúng ta chỉ cần xem kỹ bản đồ chi tiết dưới đây để biết được nên di chuyển như thế nào.
3Lịch sử dòng sông huyền thoại
Mảnh đất Hoa Lư nghìn năm lịch sử chứa đựng các di di tích, địa danh, ngọn núi, con sông, đền đài, lăng tẩm mang đậm ký ức về các vị anh hùng hào kiệt, tướng lĩnh một thời của dân. Hẳn nhiên sông Hoàng Long cũng thế khi gắn với nhiều truyền thuyết, lịch sử về vua Đinh Tiên Hoàng. Truyền thuyết lưu lại Đinh Bộ Lĩnh sinh ra ở làng Đại Hoàng, từ bé cậu đã phải đi ở chăn trâu cho ông chú ruột là Đinh Thúc Dự ở làng Uy Viễn - nay thuộc xã Gia Hưng, huyện Hoàng Long.
Mảnh đất cố đô nổi tiếng với khung cảnh bình yên cùng các địa danh đậm dấu ấn lịch sử
Trong những ngày chăn trâu này Đinh Bộ Lĩnh đã chiếm được lòng tin của các bạn và tụ tập trẻ mục đồng bẻ bông lau làm cờ tập trận. Khi được bạn bè tôn làm "chủ tướng", cậu liền tổ chức một lễ khao quân mà hiến lễ bằng chính con trâu của ông chú Thúc Dự. Sau câu chuyện giết trâu bị lộ thì ông chú cũng tức giận và vác đao đòi đuổi đánh Đinh Bộ Lĩnh.
Cậu bé đành đến núi Trường Yên trốn tránh, nhưng lại bị dòng sông chắn ngang và không qua sông được. Thế nên Đinh Bộ Lĩnh bèn gọi anh Rồng – người chèo đò ngay bến ấy nhưng anh không ra kịp lúc Thúc Dự đuổi đến. Cậu bé vô cùng hoảng sợ nhưng đúng lúc sóng cuộn dâng, một con rồng nổi lên đưa Đinh Bộ Lĩnh sang sông. Ông chú thấy thế rất kinh hoàng, cắm đao xuống và lạy.
Tục rước nước từ sông Hoàng Long được tổ chức đều đặn hằng năm. Ảnh: Huệ Trần
Sau này con sông ấy được gọi là sông Hoàng Long, nơi Đinh Thúc Dự cắm đao xuống mọc lên một ngọn núi mà người dân địa phương gọi là núi Cắm Gươm (núi Kiếp Lĩnh). Con đường Đinh Bộ Lĩnh tháo chạy ngày nay vẫn còn và mang tên đường Vua Đinh.
Cũng bởi truyền thuyết trên mà ngày nay lễ hội Hoa Lư Ninh Bình luôn có tục rước nước từ sông Hoàng Long, nơi diễn ra nghi lễ tế thần linh và rước nguồn nước thiêng gắn với truyền thuyết dân gian Rồng Vàng đưa Đinh Tiên Hoàng qua sông. Ông cũng là người đã dẹp loạn 12 sứ quân sau này và lập nên nước Đại Cồ Việt, Nhà nước phong kiến trung ương tập quyền đầu tiên ở Việt Nam.
Nghi lễ dân hương tại cố đô Hoa Lư – Ninh Bình. Ảnh: Huệ Trần
4Khám phá các công trình nằm trên sông Hoàng Long
Công trình lớn nằm trên đê hữu Hoàng Long, ngày xưa đập cũ có chiều dài 730m, cao trình đỉnh tràn +4,0 và trạch đất 4,6m. Sau khi được nâng cấp đập được xây dựng gồm 2 phần Tràn điều tiết dài 116,8m với 24 khoang, cao trình tràn +5,7m và phần còn lại là tràn sự cố, có chiều dài hơn 613m, cao trình đỉnh +6,1m, mặt rộng 7m.
Đập tràn Lạc Khoái bên dòng sông lịch sử của đất cố đô. Ảnh: nguoicodo
Cây cầu dài vượt bãi và sông Hoàng Long, nối liền giữa 2 huyện Hoa Lư, Gia Viễn. Phía tả ngạn chân cầu nằm ở thôn Đồng Tiến còn hữu ngạn thì thuộc thôn Chi Phong. Cầu mới được xây vào năm 2014 và nhanh chóng được phục vụ cho nhu cầu đi lại của người dân.
Cầu Trường Yên bắc ngang con sông êm đềm. Ảnh: Kien1980v
Khu du lịch Kênh Gà - Vân Trình được phê duyệt xây dựng năm 2015 nằm ở lưu vực sông Hoàng Long. Dự án dự kiến sẽ có diện tích khoảng gần 2.900ha thuộc phần lớn các xã nằm trong vùng thoát lũ sông Hoàng Long. Với tổng mức đầu tư lên tới 1,5 tỷ USD, trong tương lai gần, Kênh Gà Vân Trình sẽ trở thành địa điểm du lịch nổi tiếng, hiện đại của Ninh Bình và cả miền Bắc.
Đây là giống cây đặc sản Ninh Bình nói chung và cả vùng Nho Quan - Gia Viễn nói riêng. Khoai lang Hoàng Long ngon, thịt củ bở với màu vàng nhạt, bùi, ngọt và có mùi thơm đặc trưng.
Một địa điểm tham quan nằm ngay giữa bãi sông Hoàng Long, thuộc xã Gia Lạc, huyện Gia Viễn. Đảo cò là nơi tập trung đến hàng nghìn con cò trắng từ khắp nơi về sinh sống, kiếm ăn và sinh sản. Hơn chục năm qua mỗi ngày đàn chim đều đổ về sinh sống đông đúc và biến cả khu đất hoang thành vườn chim khổng lồ. Du khách nên lưu ý nếu có ý định đi khám phá vào tháng 3, tháng 4 hàng năm bởi đây là thời điểm vào mùa chim cò đẻ trứng. Số lượng chim bên bãi sông Hoàng Long được ví như những vườn chim nổi tiếng khác của Ninh Bình như: vườn chim Thung Nham, đầm Vân Long, Đầm Cút.
Mỗi buổi chiều tại khu vực đê Gia Lạc lại có hàng ngàn con cò bay ngợp trời về đậu kín trên vườn cây. Ảnh: Nguyễn Trường
Sông Hoàng Long bình yên có thể xem là một điểm đến mang đậm dấu ấn 1000 năm chống Hán hóa trong những năm thế kỷ X. Ngoài ra đây cũng là không gia du lịch vô cùng nên thơ với những thắng cảnh hai bên bờ có giá trị trường tồn.
