Thưởng thức cháo se: Món cháo ăn bằng đũa độc đáo người Hà Nội

1 Giới thiệu về món cháo se

Cháo se là món ăn truyền thống của của xã Hạ Mỗ, thuộc huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội. Món cháo này rất đặc biệt, khác hoàn toàn so với những loại cháo thông thường. Có dịp du lịch Hà Nội, ghé thăm làng Hạ Mỗ bạn chắc chắn sẽ không thể bỏ qua món ăn độc đáo mà không kém phần hấp dẫn này.

Cháo thường nấu bằng gạo hoặc bột gạo nhưng cháo se thì sẽ xay nhỏ gạo tẻ rồi se lại thành từng sợi dài. Thoạt nhìn, món cháo này khá giống bánh canh của người miền Trung và miền Nam. Thế nhưng điểm khác biệt là ở phần sợi se từ bột gạo tẻ và hoàn toàn bằng tay nên rất mềm và ngon. Topping của cháo có thịt, vừng và các loại gia vị nêm nếm vừa miệng. Có dịp thưởng thức cháo se một lần chắc chắn sẽ khiến bạn nhớ mãi.

2 Nguồn gốc món cháo se

Theo MIA.vn tìm hiểu, trong các tài liệu lịch sử, vùng đất Hạ Mỗ xưa từng là Ô Diên, còn được biết đến với tên gọi Kẻ Ó. Đây là nơi tọa lạc của thành Ô Diên, nơi đã ghi dấu ấn lịch sử dân tộc khi trở thành kinh đô của nhà nước Vạn Xuân dưới thời Hậu Lý Nam Đế vào thế kỷ VI.

Theo truyền thuyết, món cháo se tại làng Hạ Mỗ đã có từ hàng trăm năm trước, gắn liền với câu chuyện khao quân. Tương truyền, mỗi lần giành chiến thắng trở về, Hoàng tử Lý Bát Lang thường tổ chức mổ lợn để đãi quân. Thịt lợn được chia cho các tướng lĩnh, còn phần xương ninh thành nước canh để binh lính ăn kèm với cơm. Trong một lần đi thăm quân, thấy họ phải ăn uống thiếu thốn, Hoàng tử đã ra lệnh cho cận thần của mình chế biến một món ăn mới từ xương lợn và các nguyên liệu có sẵn để khao quân.

Người cận thần đã sáng tạo ra món cháo se bằng cách nghiền gạo tẻ thành bột mịn, sau đó nhào với nước ấm để tạo ra bột có độ dẻo vừa phải. Tiếp theo, ông dùng tay se bột thành những sợi nhỏ rồi thả vào nồi nước xương đang sôi.

Khi bột được thả vào nồi nước xương, nó tạo thành những sợi dài giống như những con chạch nhỏ quấn quanh các miếng xương lợn được chặt nhỏ. Phần thịt còn dính trên xương lợn khi ninh nhừ cũng đã bung ra thành những sợi nhỏ, làm cho món ăn thêm phần hấp dẫn. Cuối cùng, một ít bột được hòa với nước rồi thêm vào nồi để tạo độ sánh mịn cho món cháo, khiến món ăn trông bắt mắt và ngon miệng.

Khi người cận thần dâng món ăn khao quân, Hoàng tử Lý Bát Lang đã đích thân thưởng thức và nhận xét rằng: Sợi bột gạo tẻ có độ dẻo, phần lõi vừa đủ giòn, hòa quyện với vị ngọt của thịt, vị béo của nước ninh xương. Cùng với đó, những sợi thịt mềm như hình ảnh quân lính bao quanh những miếng xương giống như tướng lĩnh, tất cả tạo nên một món ăn độc đáo và rất ý nghĩa.

Từ đó món cháo se ra đời, Hoàng tử Lý Bát Lang đã ra lệnh cho quân lương mỗi dịp khao quân phải có món cháo này và nó cũng trở thành món ăn yêu thích của ngài. Tới ngày 12 tháng 8 năm Tân Mão - 571, sau một lần dẫn quân chiến đấu thắng lợi trở về thành Ô Diên, trong buổi tiệc khao quân, Hoàng tử đã hóa thân mình tại cung doanh ở làng Hạ Mỗ trong đám mây đen.

Người dân địa phương đã lập đền thờ Hoàng tử theo lệnh của Hậu Lý Nam Đế Lý Phật Tử, các triều đại sau này đều ban sắc phong tôn kính ngài. Kể từ đó, vào ngày 12 tháng Giêng hàng năm, làng Hạ Mỗ tổ chức lễ hội truyền thống để kỷ niệm ngày sinh của Thành hoàng và lễ tưởng niệm ngày mất của Hoàng tử Lý Bát Lang.

Trong lễ hội truyền thống của làng, món ăn không thể thiếu để dâng lên Thành hoàng chính là "Cháo se khao quân". Để tưởng nhớ đến một thời kỳ hào hùng khi Ô Diên là kinh đô của nhà nước Vạn Xuân, người dân địa phương đã gọi món ăn này là cháo se “Vạn Xuân”.

3 Nguyên liệu và cách chế biến cháo se

Món cháo se đặc trưng của làng Hạ Mỗ có nguyên liệu chính là gạo tẻ xay nhuyễn và nước hầm xương, kèm theo chút thịt băm xào hành phi thơm. Nguyên liệu tuy đơn giản nhưng quy trình chế biến lại đòi hỏi sự khéo léo, tỉ mỉ và công phu. Người dân Hạ Mỗ thường dùng gạo tẻ xay thành bột nước, sau đó cho bột vào túi vải, treo lên để nước chảy bớt. Quá trình này giúp tạo ra một khối bột mềm dẻo, đều màu và mịn màng, trắng tinh.

Nước dùng của cháo se được ninh từ xương hầm trong nhiều giờ, ngoài ra còn có thêm xương đuôi heo để vị ngon và thanh hơn. Nước xương đóng vai trò quan trọng trong món cháo này, không chỉ mang lại vị ngọt tự nhiên mà còn bổ dưỡng. Khi ninh xương, người nấu cần chú ý loại bỏ bọt để giữ cho nước dùng trong suốt, đảm bảo hương vị thơm ngon và màu sắc không bị đục.

Khi nước dùng đã sôi, bếp sẽ được điều chỉnh nhỏ lửa và bột sẽ được se thành từng sợi nhỏ bằng lòng bàn tay, có kích thước tương tự đầu đũa, sau đó lần lượt thả vào nồi nước xương.

Giai đoạn khó nhất trong quá trình nấu cháo là khuấy đều tay sao cho các sợi bột không bị nát hoặc vón cục mà vẫn quyện vào nhau trong nồi nước xương. Để tăng độ sánh mịn cho nước dùng, người nấu có thể thêm chút bột năng hoặc bột nếp vào nồi. Cháo se ngon nhất khi được nấu trong xoong gang trên bếp củi với lửa vừa phải để cháo không bị khê.

Khi cháo chín, màu sẽ chuyển sang trắng trong, không còn lõi bột bên trong. Lúc này, người nấu sẽ thêm thịt nạc đã được xào thơm vào nồi và nêm gia vị vừa ăn. Để tăng hương vị, một số người còn rắc thêm hành lá, hạt tiêu hoặc lạc vừng rang lên bát cháo.

Món cháo se này đặc biệt thơm ngon khi thưởng thức vào những ngày đông lạnh với từng sợi cháo dẻo mềm, vị ngọt thanh từ nước xương và chút béo bùi của lạc vừng. Tất cả những hương vị đó hòa quyện vào nhau tạo nên một trải nghiệm ẩm thực ấm áp, đậm chất dân dã của người Hà Thành.

4 Địa chỉ thưởng thức cháo se

Hiện nay ở Hà Nội cháo se không phải là món ăn quá phổ biến. Để thưởng thức món này thì bạn có thể về làng Hạ Mỗ, huyện Đan Phượng. Tại đây có rất nhiều quán cháo bình dân với hương vị đúng điệu nhất để bạn lựa chọn. Tuy nhiên, vì xã này ở khu vực ngoại thành nên quãng đường khá xa.

Bên cạnh đó, bạn cũng có thể ghé đến một số địa chỉ quán cháo se dưới đây, gần trung tâm và cũng thuận tiện di chuyển hơn:

Cháo Se & Đồ Uống - 15A Hàng Tre

Địa chỉ: 15A Hàng Tre, Phường Lý Thái Tổ, Quận Hoàn Kiếm, Hà Nội

Cháo Se Nghệ Nhân Punnata

Cơ sở 1: 70 Thái Hà, Phường Trung Liệt, Quận Đống Đa, Hà Nội

Cơ sở 2: 66 Chùa Láng, Phố Láng Thượng, Quận Đống Đa, Hà Nội

Cháo se là một món ăn rất đặc biệt của ẩm thực Hà Nội. Không chỉ đơn thuần là một món ăn ngon, cháo se còn gắn liền với truyền thống yêu nước và tinh thần bất khuất của cha ông ta. Hi vọng với những thông tin từ cẩm nang du lịch MIA.vn, bạn đã có thêm một món ngon không thể bỏ qua khi có dịp ghé thăm mảnh đất thủ đô ngàn năm văn hiến.