Khám phá chùa Thánh Chúa: Di tích gắn liền với triều đại nhà Lý

1 Đôi nét về chùa Thánh Chúa

Chùa Thánh Chúa, còn được gọi là Thánh Chúa Tự, nằm tại số 136 phố Xuân Thủy, trong khuôn viên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, gần Đại học Quốc gia Hà Nội, thuộc phường Dịch Vọng Hậu, quận Cầu Giấy. Đây là một trong những ngôi chùa cổ kính mang giá trị lớn về lịch sử, văn hóa và tín ngưỡng của Thủ đô.

Giữa nhịp sống hiện đại của khu đô thị sầm uất, ngôi chùa vẫn giữ được vẻ trang nghiêm và tĩnh tại, tựa như một “ốc đảo” bình yên. Nếu bạn có dịp du lịch Hà Nội, đừng quên ghé thăm Chùa Thánh Chúa để cảm nhận vẻ đẹp cổ kính và không gian thanh tịnh hiếm có Nơi đây không chỉ là điểm đến tâm linh để chiêm bái và tìm lại sự an yên, mà còn là chốn quen thuộc của sinh viên, giảng viên và người dân quanh khu vực mỗi khi muốn tạm rời xa nhịp sống ồn ào của phố thị.

Khám phá thêm: Chùa Mía - Ngôi chùa cổ kính và linh thiêng tại Đường Lâm, Sơn Tây

2 Lịch sử hình thành chùa Thánh Chúa

Chùa Thánh Chúa được xây dựng từ thời nhà Lý, khoảng thế kỷ XI. Theo truyền thuyết, vào năm Quý Mão (1064), khi vua Lý Thánh Tông 40 tuổi mà vẫn chưa có con, nhà vua đã cho làm lễ cầu tự tại ngôi chùa này. Sau đó, Nguyên phi Ỷ Lan có mang và sinh hoàng tử Càn Đức – sau này là vua Lý Nhân Tông. Chính vì vậy, chùa được xem là nơi ghi dấu sự linh thiêng gắn liền với vương triều nhà Lý, thời kỳ Phật giáo hưng thịnh bậc nhất trong lịch sử Việt Nam.

Sang thời Lê, chùa tiếp tục được nhắc đến trong sử sách, là nơi vua Lê Thánh Tông từng dừng chân khi gặp biến cố triều chính. Trải qua nhiều thế kỷ, ngôi chùa đã được trùng tu nhiều lần nhưng vẫn giữ được dáng vẻ cổ kính, với tam quan, gác chuông, tòa Tam bảo và điện thờ Nguyên phi Ỷ Lan. Năm 1989, Chùa Thánh Chúa được công nhận là di tích lịch sử - văn hóa, trở thành biểu tượng tâm linh và là chứng tích sống động cho sự phát triển của Phật giáo Thăng Long - Hà Nội qua nhiều thời đại.

3 Khám phá công trình kiến trúc và hiện vật nổi bật của chùa

Chùa Thánh Chúa mang đậm dấu ấn kiến trúc truyền thống của các ngôi chùa Việt cổ, được xây dựng theo kiểu chữ “Đinh” với bố cục hài hòa, cân đối giữa các hạng mục chính. Tòa Tam Bảo hướng Tây Nam gồm tiền đường rộng bảy gian và thượng điện năm gian, đặt trên nền cao hơn mặt sân, mái ngói ta cong nhẹ, đầu hồi bít đốc, kết cấu “giá chiêng - chồng rường” chạm khắc tinh xảo thể hiện kỹ thuật mộc truyền thống.

Phía trước là tam quan lớn bằng gạch hai tầng, tầng trên có ba cửa tò vò, treo chuông đồng đúc năm Minh Mạng thứ 9 (1828) và khánh đồng niên hiệu Thiệu Trị thứ 5 (1845). Không gian quanh chùa được bao phủ bởi vườn cây cổ thụ, hồ sen và sân gạch rộng, mang lại cảm giác yên bình giữa lòng đô thị.

Bên trong chùa còn lưu giữ nhiều hiện vật quý, thể hiện giá trị văn hóa – nghệ thuật qua các thời kỳ:

- Hệ thống tượng cổ gồm 77 pho bằng gỗ và đất nung, có niên đại từ thế kỷ XVII - XVIII, mang phong cách điêu khắc thời Lê - Mạc.

- Chuông đồng và khánh đồng cổ với họa tiết, minh văn ghi rõ niên đại, phản ánh trình độ chế tác tinh xảo của nghệ nhân xưa.

- Bia đá, câu đối, ngọc phả cổ kể lại truyền thuyết, lịch sử hình thành chùa và sự gắn bó của nơi đây với hai vị vua triều Lý.

Điểm đặc biệt của chùa là sự hòa quyện giữa nhiều lớp kiến trúc khác nhau qua các triều đại. Nền móng ban đầu thuộc thời Lý, được trùng tu vào thời Lê và hoàn thiện thêm dưới triều Nguyễn, tạo nên tổng thể vừa cổ kính vừa bền vững. Dù nằm giữa khuôn viên hiện đại của Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, chùa Thánh Chúa vẫn giữ nguyên bố cục truyền thống gồm cổng, sân, tam quan, chính điện, nhà tổ, vườn cây, trở thành biểu tượng giao hòa giữa di sản Phật giáo và đời sống đô thị hiện đại.

4 Những hoạt động không thể bỏ lỡ khi đến chùa Thánh Chúa

4.1 Tham dự lễ hội chùa Thánh Chúa ngày 25 tháng Giêng âm lịch

Một trong những hoạt động đặc sắc nhất khi đến chùa Thánh Chúa là tham dự lễ hội truyền thống diễn ra vào ngày 25 tháng Giêng âm lịch hằng năm. Đây là dịp để người dân và du khách tưởng nhớ Nguyên phi Ỷ Lan - người có công lớn trong lịch sử và gắn liền với sự ra đời của vua Lý Nhân Tông.

Phần lễ được tổ chức trang nghiêm với các nghi thức dâng hương, dâng hoa, cúng Phật, cầu an và rước lễ quanh sân chùa. Phần hội lại mang bầu không khí vui tươi, sôi động với những tiết mục nghệ thuật dân gian như múa hoa sen, múa chim phượng, hát chèo, hát chầu văn, tạo nên không gian vừa linh thiêng vừa đậm chất văn hóa truyền thống của người Việt.

4.2 Chiêm bái và cầu an trong không gian tĩnh lặng

Ngoài mùa lễ hội, bạn có thể ghé chùa Thánh Chúa vào bất kỳ thời điểm nào trong năm để chiêm bái, thắp hương và cầu bình an cho bản thân và gia đình. Dù nằm giữa trung tâm quận Cầu Giấy sôi động, chùa vẫn giữ được không khí thanh tịnh, trầm mặc, là nơi lý tưởng để tìm lại sự cân bằng và tĩnh tâm.

Nhiều người dân địa phương, giảng viên và sinh viên trong khu vực thường xuyên đến đây để tạm gác lại nhịp sống ồn ào, tìm cho mình những phút giây an nhiên giữa lòng Hà Nội.

4.3 Tham quan kiến trúc cổ và hiện vật quý

Đến với chùa Thánh Chúa, du khách có thể chiêm ngưỡng vẻ đẹp của kiến trúc cổ truyền Việt Nam cùng nhiều hiện vật quý hiếm được lưu giữ qua hàng trăm năm. Khuôn viên chùa được bố trí hài hòa theo kiểu chữ “Đinh”, với tam quan gạch hai tầng, mái ngói cong, tòa Tam Bảo và điện thờ Nguyên phi Ỷ Lan.

Nhiều hiện vật cổ như chuông đồng, khánh đồng, bia đá, tượng Phật và các pho tượng đất nung có niên đại từ thế kỷ XVII – XVIII vẫn được bảo tồn nguyên vẹn, phản ánh trình độ nghệ thuật điêu khắc tinh xảo của người xưa.

4.4 Trải nghiệm không gian xanh và chụp ảnh lưu niệm

Bên cạnh giá trị tâm linh, chùa Thánh Chúa còn hấp dẫn bởi không gian xanh mát và yên bình. Bao quanh chùa là những hàng cây cổ thụ, hồ sen, sân gạch và vườn hoa nhỏ tạo nên bầu không khí trong lành, thanh thoát.

Đây cũng là điểm đến lý tưởng cho những ai yêu thích nhiếp ảnh, muốn lưu giữ lại những khoảnh khắc bình dị, cổ kính giữa lòng đô thị. Một buổi sáng sớm hay chiều muộn tại chùa Thánh Chúa sẽ mang đến cảm giác thư thái hiếm có, giúp du khách cảm nhận sâu sắc hơn vẻ đẹp giao hòa giữa đạo và đời.

5 Một số lưu ý khi tham quan

Trước khi ghé thăm chùa Thánh Chúa, bạn nên nắm rõ một số lưu ý quan trọng để chuyến tham quan diễn ra suôn sẻ và thể hiện sự tôn kính:

- Khi tham quan chùa, bạn nên mặc trang phục kín đáo, lịch sự, tránh váy ngắn, áo hở vai hoặc trang phục quá thoải mái để thể hiện sự tôn trọng nơi thờ tự.

- Giữ trật tự và nói chuyện nhỏ nhẹ, tránh gây ồn ào, không bật nhạc, không dùng điện thoại trong khu vực chính điện hoặc khi có người đang hành lễ.

- Nếu muốn chụp ảnh lưu niệm, hãy xin phép trước và không chụp trong lúc người khác đang thắp hương hay làm lễ để giữ sự trang nghiêm.

- Do chùa nằm trong khuôn viên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, nên đến sớm để dễ gửi xe hoặc ưu tiên đi bộ, xe buýt để tránh ùn tắc.

- Vào mùa lễ hội (đặc biệt ngày 25 tháng Giêng âm lịch), lượng khách đến rất đông, nên đến sớm nếu muốn dự lễ; nếu muốn tận hưởng không gian yên tĩnh, nên chọn ngày thường hoặc sáng sớm.

- Không xả rác, không hái hoa bẻ cành, giữ vệ sinh chung và bảo vệ cảnh quan chùa

- Tôn trọng quy định của nhà chùa, làm theo hướng dẫn của sư thầy hoặc ban quản lý khi tham quan và dâng lễ.

Hy vọng qua bài viết này, bạn đã có thêm những thông tin thú vị về chùa Thánh Chúa – ngôi chùa cổ mang đậm dấu ấn lịch sử và văn hóa giữa lòng Hà Nội. Nếu có dịp ghé thăm, đừng quên mang theo chiếc balo gọn nhẹ để thuận tiện di chuyển, lưu giữ kỷ niệm và tận hưởng trọn vẹn không gian thanh tịnh, an yên nơi đây.