Quả thanh trà Huế: Đặc sản thanh mát mang hương vị sông Hương

1 Giới thiệu về trái thanh trà xứ Huế

1.1 Thanh trà Huế là quả gì? Trồng ở đâu?

Thanh trà là một giống bưởi đặc sản của thành phố Huế, có hình dáng nhỏ nhắn, thon dài như quả lê và mang hương vị riêng biệt. Mỗi trái nặng khoảng 0,7 – 1 kg, vỏ vàng óng, cùi mỏng, tép bưởi vàng trong, mọng nước và rất thơm.

Loại quả này có họ hàng gần với bưởi nhưng nhỏ hơn, vị ngọt thanh, vỏ mỏng và hương thơm nhẹ. Thanh trà được trồng chủ yếu ở vùng Thủy Biều ven sông Hương, nay thuộc phường Thủy Xuân (TP. Huế), nơi có khí hậu và thổ nhưỡng đặc biệt tạo nên hương vị không nơi nào có được. Ngoài ra, cây còn được trồng ở các vùng phù sa ven sông Bồ, sông Ô Lâu hay sông Truồi.

Theo người dân địa phương, giống thanh trà được mang từ Bắc Trung Bộ vào trồng từ hàng trăm năm trước, nhưng chỉ khi bén rễ trên vùng đất sông Hương, quả mới cho vị ngọt dịu, ruột giòn và hương thơm đặc trưng. Quả chín có vỏ vàng mịn, tép trong suốt, vị ngọt pha chút chua nhẹ. Người dân Huế vẫn nói rằng “ăn một múi thanh trà là thấy cả vị sông Hương trong đó”.

Theo các tư liệu lịch sử ghi chép lại, vào thời Nguyễn, hàng năm, các địa phương sẽ tuyển chọn kỹ càng thực phẩm, đặc sản để dâng tiến vào cung vua. Thanh trà là một đặc sản nổi tiếng của phủ Thừa Thiên, hàng năm đều được chọn để dâng tiến vua theo lệ này.

Thủy Biều được xem là vùng trồng thanh trà nổi tiếng nhất, bên cạnh các khu vực Hương Trà, Phong Điền và Lộc An. Mỗi độ vào mùa chín, hương thanh trà lan tỏa khắp vườn, mang theo nét thanh mát đặc trưng của xứ Huế.

1.2. Mùa thanh trà Huế tháng mấy?

Thanh trà Huế chín rộ từ tháng 7 đến tháng 9 hằng năm. Khi đến mùa, quả có màu xanh pha vàng, múi căng mọng, vị ngọt thanh và hương thơm dịu mát. Thưởng thức thanh trà đúng độ chín là cảm nhận trọn vẹn vị tươi mát và tinh khiết của đất trời xứ Huế.

2 Thanh trà Huế có tác dụng gì?

Không chỉ là món quà đặc sản của xứ Huế, thanh trà còn mang đến nhiều lợi ích cho sức khỏe nhờ chứa nhiều dưỡng chất tự nhiên tốt cho cơ thể.

2.1. Công dụng theo Đông Y

Theo Đông Y, mọi bộ phận của cây thanh trà đều có giá trị dược liệu. Thịt quả có vị thanh mát, giúp trị ho và giải rượu hiệu quả. Vỏ chứa nhiều tinh dầu, vị cay và tính ấm, thường dùng để hóa đờm, trị cảm cúm, hỗ trợ tiêu hóa và giảm đau. Lá thanh trà cũng được sử dụng để tiêu sưng, tiêu viêm và điều hòa khí huyết.

2.2. Tốt cho người bị tiểu đường

Thanh trà chứa hàm lượng insulin tự nhiên giúp hỗ trợ ổn định đường huyết, rất có lợi cho người mắc bệnh tiểu đường hoặc cao huyết áp.

2.3. Hỗ trợ giảm cân, làm đẹp da

Nhờ chứa nhiều nước và chất xơ, thanh trà giúp tạo cảm giác no lâu, hạn chế ăn vặt và hấp thụ tinh bột, từ đó hỗ trợ quá trình giảm cân. Ngoài ra, lượng vitamin C dồi dào trong loại quả này còn giúp tăng sức đề kháng và dưỡng da sáng mịn, khỏe mạnh hơn.

3 Giá thanh trà Huế và cách chọn quả ngon

3.1. Giá bán

Thanh trà Huế thường được bán theo cân, dao động từ 25.000 – 35.000 VNĐ/kg, tùy từng năm và vùng trồng. Khi được mùa, giá có thể chỉ còn 15.000 – 25.000 VNĐ/kg. Nếu mua trực tiếp tại vườn, giá thường rẻ hơn so với mua ở chợ hay ven đường. Nhiều du khách đến Huế vào mùa thu hoạch đều chọn thanh trà làm quà mang về.

3.2. Cách chọn thanh trà ngon

Thanh trà được bày bán nhiều nơi nhưng để chọn được quả ngon, nên tìm đến những khu vườn nổi tiếng như Thủy Biều – vùng trồng cho chất lượng thơm ngon nhất nhờ phù sa sông Hương bồi đắp. Tránh mua vào đầu mùa vì lúc này tép còn nhỏ và ít nước. Khi hái xuống, không nên ăn ngay mà để 2 – 3 ngày cho quả chín đều, hương vị sẽ ngọt đậm và thơm hơn.

4 Các món ăn từ quả thanh trà

4.1. Thanh trà trộn mực khô

Thanh trà trộn mực khô là món ăn vặt độc đáo của người Huế. Tép thanh trà ngọt mát được trộn cùng mực khô xé sợi và gia vị, tạo nên hương vị chua ngọt đậm đà, vừa dai vừa giòn mọng nước. Món này thường được thưởng thức trong bữa ăn nhẹ hoặc dùng kèm trong bữa cơm hằng ngày, mang lại cảm giác lạ miệng và hấp dẫn.

4.2. Gà hấp thanh trà Huế

Gà hấp thanh trà là món ăn quen thuộc của người Huế với cách làm đơn giản nhưng hương vị rất đặc trưng. Gà được làm sạch, chặt miếng vừa ăn, ướp sẵn gia vị rồi cho vào trong vỏ thanh trà và hấp cách thủy khoảng 20 phút. Khi chín, thịt gà mềm ngọt, quyện với mùi thơm dịu của thanh trà, tạo nên món ăn tinh tế và thanh mát.

4.3. Mứt thanh trà Huế

Mứt thanh trà là món ăn vặt được nhiều người yêu thích, thường dùng kèm với trà nóng. Vỏ thanh trà được thái sợi, luộc qua cho bớt đắng rồi ngâm đường và sên khô. Thành phẩm có màu vàng óng, vị ngọt dịu xen chút the nhẹ, vừa dẻo vừa thơm. Thưởng thức mứt thanh trà cùng ly trà ấm trong tiết trời Huế se lạnh là một trải nghiệm thú vị.

4.4. Chè bưởi thanh trà

Chè bưởi thanh trà là món tráng miệng thanh mát nổi tiếng. Cùi bưởi được kết hợp cùng đậu xanh và nước cốt dừa, tạo nên hương vị béo ngậy, mát lành. Để chè không bị đắng, khi gọt vỏ cần làm sạch phần cùi xanh, sau đó ngâm nước muối loãng vài tiếng và vắt kiệt nước. Món chè này không chỉ ngon mà còn mang đậm hương vị đặc trưng của xứ Huế.

5 Tham gia lễ hội thanh trà Huế

Lễ hội thanh trà Huế được tổ chức hai năm một lần tại làng Nguyệt Biều và Lương Quán. Đây là dịp để người dân giới thiệu đặc sản bưởi thanh trà và chia sẻ kinh nghiệm trồng trọt. Khi tham gia lễ hội, du khách có thể tham quan những vườn thanh trà trĩu quả, tìm hiểu quy trình chăm sóc cây và khám phá nét văn hóa nông nghiệp đặc trưng của vùng đất cố đô.

Thanh trà Huế không chỉ là loại trái cây thơm ngon mà còn chứa đựng cả tinh hoa đất trời và tâm hồn con người xứ Huế. Nếu có dịp xách vali đến Huế vào mùa thanh trà chín, bạn đừng quên thưởng thức và mang về vài quả trong vali làm quà, như mang theo cả dư vị ngọt lành của sông Hương.