Đình Chèm: Biểu tượng văn hóa làng xã giữa thủ đô Hà Nội

1 Đình Chèm, địa danh cổ xưa gắn liền với làng Chèm

1.1 Giới thiệu sơ nét về Đình Chèm

Địa chỉ: phường Thụy Phương, quận Bắc Từ Liêm (nay thuộc phường Đông Ngạc, Hà Nội)

Đình Chèm còn được biết đến với tên gọi khác là đình Thụy Phương, thuộc làng Chèm, quận Bắc Từ Liêm (cũ), Hà Nội. Sau sáp nhập, Đình Chèm thuộc địa phận phường Đông Ngạc, thủ đô Hà Nội. Đây là một trong những địa điểm văn hóa có ý nghĩa đối với người dân địa phương.

Đình Chèm tọa lạc trên một khu đất cao với diện tích rộng lớn, khoảng 0,5 ha. Vì thế, không gian nơi đây có phần thoáng đãng. Đình có hướng quay về phía Bắc, nhìn ra sông Hồng nên sở hữu phong cảnh thoáng đạt, gần gũi.

Sau nhiều năm tồn tại và phát triển, Đình Chèm được nhà nước công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt vào năm 2017. Đây cũng là không gian linh thiêng thu hút nhiều tín đồ du lịch văn hóa tìm đến trải nghiệm, khám phá những câu chuyện huyền bí và chiêm ngưỡng kiến trúc.

1.2 Đình Chèm thờ ai?

Từ xưa đến nay, Đình Chèm vẫn là nơi thờ cúng tín ngưỡng của người dân ba làng là làng Hoàng, làng Mạc và làng Chèm. Đình Chèm hiện đang là nơi thờ đức Thánh Chèm, hay còn được gọi là đức Hy Khang Thiên Vương Lý Ông Trọng.

Đức Thánh Chèm là nhà ngoại giao đầu tiên của nước ta, cũng là người đỗ Hiếu Liêm (tiến sĩ) đầu tiên ở đất Việt. Ngoài ra, ông cũng là Lưỡng quốc tướng quân đầu tiên của nước ta được người đời trọng vọng.

Lý Ông Trọng là nhân vật lịch sử sinh ra và lớn lên ở thời Hùng Vương thứ 18. Ông từng làm quan dưới thời Hùng Vương và thời Thục Phán An Dương Vương. Ông không chỉ có công đánh giặc giữ nước ở cả hai triều đại mà còn là người giúp vua Tần dẹp giặc Hung Nô. Sau đó, ông được vua gả công chúa nước Tần Bạch Tĩnh Cung cho và được phong làm Lưỡng quốc tướng quân.

Ông Trọng có quê gốc ở làng Chèm, nay thuộc phường Đông Ngạc. Vì thế, người đời đã chọn đình Chèm làm nơi thờ phụng ông. Hiện bên trong đình vẫn còn treo vế đối “Văn giỏi - Võ tài - Phò tá ba Vua” để nói về câu chuyện lịch sử của ông.

Ngoài đức Thánh Chèm Lý Ông Trọng, đình Chèm ngày nay còn được thờ phụng một số nhân vật như sau:

- Hoàng phi Bạch Tĩnh Cung Công chúa: con gái Tần Thủy Hoàng, vợ của đức Thánh Chèm.

- Ông Sứ: ân nhân của Thánh Chèm, người đã chữa bệnh cho Thánh. Ông được phối thờ ở gian bên phải tòa đại bái khi nhìn từ ngoài vào.

- Lục vị Thánh Vương tử: các con của Thánh Chèm, bao gồm 4 trai, 2 gái.

2 Lịch sử xây dựng của ngôi đình Chèm

Theo các cụ cao tuổi trong vùng, đình Chèm đã có lịch sử nghìn năm tuổi với nhiều lần được trùng tu, tôn tạo. Căn cứ vào các hiện vật, tư liệu và văn bia cũng như họa tiết trang trí, có thể xác nhận đình Chèm được xây dựng dưới thời Lê Trung Hưng.

Đình Chèm cũng trải qua nhiều lần tu bổ, tôn tạo mới mang được dáng vẻ, không gian rực rỡ như ngày nay. Lần tu bổ đặc biệt nhất chính là vào năm Bính Thìn 1916. Khi ấy, đình Chèm được kiệu lên cao thêm 2,4 mét để chống lũ lụt từ sông Hồng tràn vào. Thuở ấy, đình chỉ được tu bổ bằng các công cụ nhà nông như đòn bừa, quang gánh…

Công việc trùng tu đình rõng rã trong một năm trời cũng hoàn thiện và kết quả mang lại vô cùng mỹ mãn. Ngôi đình hàng trăm tấn làm bằng gỗ quý với những cột kèo phức tạp đã được kiệu lên cao ngang với mặt đê sông Hồng. Cuộc kiệu đình này tốn hết 500 đồng tiền Đông Dương mà công xá ngày ấy chỉ có 7 xu một ngày. Hiệp thợ kiệu đình lúc bấy giờ do ông Dương Văn Địch ở làng Văn Trì chủ trì.

3 Hướng dẫn di chuyển chi tiết đến Đình Chèm

Đình Chèm cách trung tâm Thủ đô Hà Nội khoảng 15 km nên việc di chuyển đến đây sẽ mất khoảng 30 phút. Bạn có thể sử dụng phương tiện cá nhân tự túc rồi đi theo hướng dẫn của Google Maps hoặc gợi ý sau đây: Hồ Hoàn Kiếm - phố Tràng Thi - đường Điện Biên Phủ - đường Nguyễn Tri Phương - đường Vành Đai 1 - đường An Dương Vương - đường Đông Ngạc - đường Thụy Phương - đình Chèm.

Ngoài ra, bạn có thể sử dụng xe buýt để có thể di chuyển đến Đình Chèm. Gần khu vực đình Chèm có trạm xe buýt đối diện trường THCS Đông Ngạc A, bạn có thể đi xe buýt đến đây rồi đi bộ thêm khoảng 500 mét nữa là đến được di tích. Tuyến xe buýt duy nhất có trạm dừng tại đây là xe 31: Bách Khoa - Đại học Mỏ.

4 Khám phá kiến trúc độc đáo của Đình Chèm

Đình Chèm có lối bố cục theo kiểu nội công ngoại quốc với nhiều hạng mục kiến trúc như nghi môn ngoại, nghi môn nội, phương đình và hai tiểu phương đình. Ngoài ra công trình còn có tả- hữu mạc, đại bái, ống muống và hậu cung hình chữ công.

Khu vực nghi môn ngoại với bốn cột trụ cao lớn được trang trí tứ linh, tứ quý, câu đối chữ Hán. Khu vực nghi môn nội là nếp nhà bốn mái, ba gian hai chái và là nơi đặt tượng voi, ngựa chiến và ông quản tượng Đức Thánh.

Khu vực chính của đình bao gồm tiền tế và đại bái với kết cấu tương đồng, được kết nối bởi hệ thống vì kèo đỡ máng đồng tinh xảo. Mỗi dãy nhà gồm năm gian, hai chái, bốn mái bên trong là sáu hàng chân cột gỗ vững chắc đặt trên những chân tảng đá xanh.

Hậu cung là khu vực linh thiêng nhất của đình được nối liền với đại bái bằng một cầu nhỏ ở khu vực gian giữa, tạo thành bố cục hình chữ “công”. Điểm đặc biệt của đình là quay về hướng Bắc nhằm bày tỏ lòng thành kính của người dân đối với vị công chúa luôn hướng về quê hương.

5 Giới thiệu sơ nét về Lễ hội Đình Chèm

Hội Chèm là một trong những lễ hội lớn ở địa phương được diễn ra từ ngày 14 đến ngày 16 tháng 5 Âm lịch, trong đó ngày 15 là ngày hội chính. Đây là lễ hội được tạo ra nhằm tôn vinh bản sắc văn hóa dân gian, thể hiện mong ước về một mùa màng bội thu, cuộc sống bình an và mưa thuận gió hòa. Các nghi thức quan trọng của lễ hội đều được tổ chức ở khu vực đình Chèm.

Hội Chèm không chỉ dành riêng cho người dân làng Chèm mà còn là nơi hội tụ văn hóa của cụm làng ven sông Hồng. Ngoài làng Chèm, lễ hội còn có sự góp mặt của làng Liên Mạc và làng Hoàng Mạc với tư cách hai làng anh em.

Vào lễ rước nước sáng ngày 15, có ba con thuyền rồng của ba làng bơi ra giữa sông Hồng rồi múc nước sông đổ vào chĩnh. Sau đó, ba chiếc thuyền sẽ biểu diễn quay thuyền ba vòng rồi quay ngược lại vào bờ. Tiếp đó, đám rước nước bắt đầu vào đình với dấu ấn của tín ngưỡng thờ nước của người thời cổ. Cuối cùng của lễ hội là cuộc thi thả chim bồ câu (lễ phóng điểu) đầy ý nghĩa.

Đình Chèm là một trong những địa điểm văn hóa tâm linh mang ý nghĩa sâu sắc đối với người dân địa phương. Nơi đây lưu giữ những giá trị văn hóa sâu sắc với kiến trúc cổ xưa cùng bản sắc độc đáo. Nếu có cơ hội xách vali lên và đến với thủ đô, hãy thử tìm qua Đình Chèm để khám phá những giá trị văn hóa đặc biệt nơi đây bạn nhé!