Xuyên suốt khu vực đồng bằng sông Cửu Long, mỗi vùng đất lại sở hữu một vẻ đẹp và nét đặc sắc riêng. Thế nhưng, nếu bạn là người đam mê ẩm thực và khám phá cảnh quan thiên nhiên thì chắc chắn không thể bỏ qua An Giang. Nơi đây có rừng tràm Trà Sư, Búng Bình Thiên và hơn hết, khu vực Châu Đốc giáp ranh với Campuchia còn được biết đến là xứ sở của thốt nốt. Thật không ngoa khi nói rằng, trên khắp đất nước Việt Nam nếu như có thể nhìn thấy cây thốt nốt thì ắt hẳn là ở An Giang. Những hàng thốt nốt mọc xen kẽ trên cánh đồng lúa mênh mông và dọc theo các con đường làng quanh co thực sự là một bức tranh thiên nhiên đẹp đến lay động lòng người.

Đi khắp vùng đất An Giang đầy nắng gió, dường như bất cứ nơi nào có những hàng cây thốt nốt vươn lên cao vút cũng đều tập trung đông đảo đồng bào dân tộc Khmer sinh sống. Thông thường, cây thốt nốt có chiều cao khoảng chừng 20 mét. Nhìn từ đằng xa, thốt nốt trông giống hệt cây dừa nhưng thân to và cao hơn, tán lá xòe ra như lá cọ. Cây thốt nốt cái sau khi trổ bông sẽ kết thành từng chùm khoảng 50 đến 60 quả, nhỏ hơn trái dừa Xiêm và ở bên trong có nước cùng với lớp cơm màu trắng đục. Còn cây thốt nốt đực thì chỉ ra hoa chứ không có quả. 

Thốt nốt không chỉ là một nét đặc trưng của tỉnh An Giang mà còn là loại cây độc đáo có vô số công dụng tuyệt vời. Cây thốt nốt dường như chẳng cần bỏ đi cái gì, từ lá để lợp mái nhà, thân thì dùng trong xây dựng còn quả có lớp cơm ngọt thanh, giòn dẻo là món tráng miệng thơm ngon, bổ dưỡng. Riêng phần nước thanh mát, ngọt lịm lấy từ hoa thốt nốt có thể làm thức uống giải khát giữa trưa hè nắng nóng hoặc chế biến thành sản phẩm đường thốt nốt nức tiếng gần xa. Trong đó, nước và quả thốt nốt được xem là những thức quà gần gũi nhất với người dân địa phương cũng như các tín đồ mê xê dịch vì chúng được bán khá phổ biến ở các hàng quán ven đường hay những khu chợ Châu Đốc.

Xem thêm: Bánh phồng cá linh mang hương vị nồng nàn của biển cả

Cây Thốt nốt An Giang, thức quà quý giá đến từ thiên nhiên 2

Thốt nốt là loại cây đặc trưng của vùng Bảy Núi An Giang

Cây Thốt nốt An Giang, thức quà quý giá đến từ thiên nhiên 3

Quả thốt nốt mọc thành chùm giống như buồng dừa nhưng nhỏ hơn

Cái tên thốt nốt có nguồn gốc xuất xứ từ tiếng Khmer là “th'not”. Với đồng bào Khmer, thốt nốt là một giống cây quý trời ban. Có thể nói rằng, cây thốt nốt gắn bó với cuộc sống người dân Khmer giống như cây dừa của người Kinh ở dưới miền xuôi. Sở dĩ so sánh như vậy bởi thốt nốt cũng là cây trồng vô cùng quan trọng được người Khmer sử dụng vào rất nhiều việc. Thân cây làm cột nhà, dầm cầu, bàn ghế, tủ còn lá thì dùng để lợp mái nhà, làm nón và chế tác nên những món đồ thủ công mỹ nghệ tinh xảo. Rễ cây thốt nốt và vòi hoa sau khi phơi khô còn dùng làm thuốc chữa bệnh vàng da, nhuận tràng… 

Những năm qua, loại cây đặc sản này đã giúp cho nhiều hộ gia đình người Khmer trên địa bàn tỉnh An Giang nói chung và đồng bào sinh sống tại huyện Tịnh Biên nói riêng vươn lên thoát nghèo, đời sống dân bản cũng nhờ các sản phẩm từ thốt nốt mà ngày càng ấm êm, khấm khá. Ngoài An Giang, thốt nốt còn xuất hiện ở khu vực miền Tây Nam Bộ và đồng bằng sông Cửu Long nhưng chỉ riêng tộc người Khmer tại vùng Thất Sơn - Bảy Núi mới có món đặc sản đường thốt nốt với hương vị đặc trưng rất riêng biệt.

Cây Thốt nốt An Giang, thức quà quý giá đến từ thiên nhiên 4

Từ ngàn đời này, thốt nốt đã gắn liền với đời sống của đồng bào dân tộc Khmer

Cây Thốt nốt An Giang, thức quà quý giá đến từ thiên nhiên 5

Nhờ các sản phẩm chế biến từ thốt nốt, đời sống người Khmer ngày càng sung túc hơn. Ảnh: Mekong Delta Explorer

Nước và quả của cây thốt nốt vẫn thường được tận dụng để làm ra thức uống giải khát cực kỳ hấp dẫn. Trái thốt nốt có vỏ màu nâu tím, to khoảng gấp rưỡi quả cam và khá cứng nên người dân phải dùng dao chặt mới lấy được múi ở bên trong. Việc lấy múi cũng không hề đơn giản, phải tỉ mỉ bóc bỏ từng lớp màng màu vàng bao bọc quanh múi thì mới lộ ra phần cơm ăn được. 

Cơm thốt nốt màu trắng đục, có độ giòn dẻo, dai dai đặc trưng ăn khá vui miệng. Tuy nhiên, lớp cơm này khá nhạt, nếu ăn không thì chẳng cảm thấy vị gì nên thường sẽ được dùng kèm với nước thốt nốt để tăng thêm độ ngọt. Bên cạnh đó cũng có nơi xắt mỏng cơm thốt nốt và ngâm với chút đường cho có vị hơn rồi mới pha thành nước giải khát hoặc trộn cùng sữa để thưởng thức. Thốt nốt ngon nhất là khi uống lạnh và cũng vì để bảo quản nên các hàng quán đều có thùng lạnh riêng để đựng nước thốt nốt cũng như các múi cơm đã qua sơ chế. Một ly thông thường ngoài phần nước lấy từ hoa còn được cho thêm rất nhiều múi thốt nốt nên khi thưởng thức, bạn sẽ cảm nhận được sự ngọt ngào, mát lạnh cùng độ dai giòn sần sật rất thỏa mãn vị giác. Cứ thế, món nước thốt nốt trứ danh này đã trở thành thức uống làm say lòng biết bao tín đồ ẩm thực trên khắp mọi miền Tổ quốc. 

Cây Thốt nốt An Giang, thức quà quý giá đến từ thiên nhiên 6

Quả thốt nốt có lớp cơm màu trắng đục, dẻo và giòn

Cây Thốt nốt An Giang, thức quà quý giá đến từ thiên nhiên 7

Nước thốt nốt - Thức uống giải khát cực kỳ hấp dẫn

Một món ăn đường phố được làm từ thốt nốt vô cùng nổi tiếng ở An Giang chính là bánh bò thốt nốt. Khác với các loại bánh bò phổ biến làm bằng đường vàng hoặc đường trắng, loại bánh này được làm từ đường thốt nốt đặc trưng nên sở hữu màu vàng đậm đẹp mắt. Những chiếc bánh bò vàng óng tuy dân dã nhưng lại rất dễ dàng chinh phục mọi người bởi hương vị ngọt thanh và sức hấp dẫn khó có thể chối từ. Nếu thích, bạn có thể dùng chung với nước cốt dừa để tăng thêm độ béo ngậy cho món ngon này.

Cây Thốt nốt An Giang, thức quà quý giá đến từ thiên nhiên 8

Bánh bò thốt nốt có màu vàng óng đẹp mắt và vị ngọt thanh, béo ngậy

Đây là loại đường được nấu từ mật của hoa và quả cây thốt nốt. Cùng với gà đốt Ô Thum, đường thốt nốt là món đặc sản không thể bỏ qua khi có dịp ghé thăm vùng đất bán sơn địa này. Do đặc thù về thổ nhưỡng và khí hậu nên hiện nay chỉ có huyện Tịnh Biên và Tri Tôn là hai địa phương phát triển được nghề làm đường thốt nốt. Công đoạn nấu đường thốt nốt vô cùng kỳ công và tùy vào tay nghề người thợ mà chất lượng có thể khác nhau. Đường được làm từ nước của hoa thốt nốt đực và mỗi cây chỉ có khoảng 2 - 3 hoa cho ra nước tốt, còn lại thì sẽ chờ đến lúc thu hoạch trái. Qua bao năm tháng, nghề nấu đường thốt nốt vẫn luôn tiếp diễn giữa dòng chảy thời gian và gắn liền với cuộc sống mưu sinh của đồng bào Khmer.Đường thốt nốt có mùi thơm dịu, vị ngọt thanh, béo ngậy và được gói trong lá thốt nốt trông giống như những đòn bánh tét. Mặc dù đường thốt nốt không ngọt bằng các loại đường thông dụng nhưng lại thơm hơn, thường được dùng để nấu các món chè thanh mát và còn có tác dụng giải nhiệt, chữa viêm họng. Bà con địa phương đôi khi còn lấy đường thốt nốt ăn chung với cơm nguội, hoặc dùng thay thế cho bánh ngọt trong những buổi tiệc trà.

Chính vì hương vị thơm ngon mang đậm những nét đặc trưng vùng miền nên sản phẩm đường thốt nốt không chỉ được đông đảo người Việt biết đến mà ngay cả ở nước ngoài cũng rất được ưa chuộng. Bên cạnh công dụng đem lại độ ngọt tự nhiên cho các món chè hay những thức uống giải khát, đường thốt nốt còn được sử dụng như một loại gia vị cho các bữa ăn hằng ngày như dùng làm nước chấm, kho cá… từ đó góp phần tăng thêm sự đa dạng, phong phú của ẩm thực Việt Nam.

Cây Thốt nốt An Giang, thức quà quý giá đến từ thiên nhiên 9

Mẻ đường thốt nốt thơm ngon và bắt mắt

Cây Thốt nốt An Giang, thức quà quý giá đến từ thiên nhiên 10

Đường thốt nốt không trộn lẫn bất kỳ phụ gia nào khác nên có vị ngọt tự nhiên

Cây Thốt nốt An Giang, thức quà quý giá đến từ thiên nhiên 11

Đường thường được đổ thành từng viên nhỏ 

Cây Thốt nốt An Giang, thức quà quý giá đến từ thiên nhiên 12

Ngày nay, đường thốt nốt đã trở thành đặc sản nổi tiếng cả trong và ngoài nước 

Thưởng thức món tráng miệng thanh mát từ đặc sản thốt nốt An Giang. Video: Phải Quân Không Ta ?

Trên đây cẩm nang du lịch MIA.vn đã bật mí cho bạn tất tần tật những điểm hấp dẫn của thốt nốt - Thức quà trời ban của vùng sông nước An Giang. Nếu bạn có dịp về thăm miền Tây thì đừng nên bỏ lỡ cơ hội trải nghiệm món đặc sản độc đáo này nhé!