Top 10 loại phô mai thối nhất thế giới: Thách thức khứu giác, mê hoặc vị giác

1 Đôi nét về phô mai “thối” – Khi mùi hương là thách thức

1.1 Phân biệt phô mai nặng mùi và phô mai hỏng

Phô mai nặng mùi (hay phô mai thối) không đồng nghĩa với phô mai bị hỏng. Mùi của các loại phô mai “thối” thường đến từ quá trình lên men tự nhiên, đặc biệt là với các loại phô mai rửa vỏ. Trong khi phô mai hỏng có mùi thối rữa, chua gắt hoặc nấm mốc lạ, thì phô mai “thối” lại có mùi mạnh nhưng ổn định, dễ nhận biết và không gây hại.

1.2 Vì sao phô mai lại có mùi mạnh?

Phần lớn các loại phô mai nặng mùi đều trải qua quá trình rửa vỏ bằng rượu, nước muối, bia hoặc nước hoa quả lên men, tạo điều kiện cho vi khuẩn Brevibacterium linens sinh sôi. Chính loại vi khuẩn này tạo nên các mùi nặng như amoniac, lưu huỳnh, thậm chí mùi chân người, thứ khiến nhiều người “e dè” nhưng cũng khiến người sành ăn mê mẩn.

1.3 Mùi hương có phản ánh hương vị? Những hiểu lầm phổ biến

Theo nhiều kinh nghiệm du lịch và ẩm thực, điều thú vị là mùi càng nặng không đồng nghĩa với vị càng mạnh. Rất nhiều loại phô mai “thối” có vị béo, bùi, nhẹ nhàng, hoàn toàn trái ngược với mùi hương của nó. Đây là lý do nhiều người vượt qua cú “sốc” ban đầu lại trở thành fan trung thành của những loại phô mai nặng mùi.

2 Top 10 loại phô mai nặng mùi nhất thế giới

2.1 Vieux Boulogne (Pháp)

Vieux Boulogne là loại phô mai đến từ thị trấn Boulogne-sur-Mer, miền Bắc nước Pháp. Được mệnh danh là phô mai nặng mùi nhất thế giới, loại này có lớp vỏ được rửa bằng bia nâu lên men, tạo điều kiện tối đa cho vi khuẩn Brevibacterium linens phát triển. Mùi của nó nồng nặc đến mức nhiều người phải tránh xa, nhưng phần thịt bên trong lại mềm, béo và hậu ngọt, rất được giới sành ăn ưa chuộng. Vieux Boulogne thường được dùng kèm bánh mì giòn và bia đen thủ công.

2.2 Époisses de Bourgogne (Pháp)

Xuất xứ từ vùng Bourgogne, Époisses là một “huyền thoại” trong thế giới phô mai Pháp. Vỏ phô mai được rửa bằng rượu Marc de Bourgogne, cho màu cam sậm và mùi cực gắt đến mức từng bị cấm mang lên phương tiện công cộng ở Paris. Khi ăn, Époisses mềm như bơ, vị béo, thường được kết hợp cùng bánh quy mặn và rượu vang trắng có độ axit cao để cân bằng vị.

2.3 Limburger (Đức/Bỉ)

Limburger bắt nguồn từ Bỉ nhưng lại phổ biến hơn ở Đức và Mỹ. Loại phô mai thối này nổi tiếng với mùi đặc trưng... giống mùi chân người do chứa vi khuẩn B. linens, loại vi khuẩn gây ra mùi hôi chân. Khi chín, vỏ chuyển màu cam đỏ, phần bên trong dẻo, vị chua nhẹ. Người Đức thường ăn Limburger cùng hành tây sống, bánh mì đen và một cốc bia mát, một bữa sáng cổ điển vùng Trung Âu.

2.4 Stinking Bishop (Anh)

Loại phô mai thối đến từ Gloucestershire này được biết đến rộng rãi nhờ xuất hiện trong phim hoạt hình Wallace & Gromit. Vỏ phô mai được rửa bằng rượu lê làm từ giống lê “Stinking Bishop”, cho mùi trái cây lên men cực nồng. Dù vậy, phần thịt bên trong lại khá mềm, thơm và dễ ăn. Stinking Bishop thường được nướng nhẹ trên bánh mì hoặc ăn kèm lê chín.

2.5. Muenster (Pháp)

Phô mai Munster là đặc sản vùng Alsace nổi bật với mùi ngái đặc trưng. Phô mai được rửa vỏ bằng nước muối, lên men trong các hầm đá tự nhiên. Khi ăn, Munster mềm, béo và rất hợp để nấu chảy lên khoai tây nướng hoặc ăn kèm giấm balsamic ngọt. Tuy loại phô mai này có mùi khó ngửi nhưng vị lại thanh và đậm đà một cách đặc biệt.

2.6 Roquefort (Pháp)

Roquefort là loại phô mai xanh lừng danh của Pháp, được làm từ sữa cừu và ủ trong hang đá tự nhiên tại Roquefort-sur-Soulzon. Với sự trợ giúp của nấm mốc Penicillium roqueforti, Roquefort có mùi mốc mạnh và một chút mùi đất. Khi ăn, bạn sẽ cảm nhận được vị mặn, đậm, kết cấu giòn và cay nhẹ nơi hậu vị. Loại phô mai thối của Pháp này ăn hay được ăn cùng với lê, mật ong và rượu Sauternes.

2.7 Camembert de Normandie (Pháp)

Phô mai Camembert đến từ vùng Normandie, là phô mai mềm nổi tiếng với lớp vỏ trắng mịn đặc trưng của nấm mốc Penicillium camemberti. Khi chín kỹ, phô mai tỏa mùi amoniac khiến nhiều người dè chừng. Tuy nhiên khi ăn, phần thịt phô mai lại mềm, béo, vị ngọt nhẹ và hậu sữa. Phô mai này thường được ăn cùng bánh mì nướng mật ong hoặc trái cây khô.

2.8 Pho mát Pont-l’Évêque (Pháp)

Là một trong những loại phô mai lâu đời nhất còn tồn tại từ thế kỷ 12, Pont-l’Évêque có nguồn gốc từ vùng Calvados, Normandie. Loại phô mai này có mùi hương mạnh, có phần ngái nhưng không quá gắt như Époisses. Phô mai mềm, mịn và có vị dịu nhẹ, thường ăn kèm bánh mì đen và trái cây như táo hoặc nho để tạo sự cân bằng vị giác.

2.9 Taleggio (Ý)

Taleggio là loại phô mai rửa vỏ cổ điển từ vùng Lombardy, Ý. Loại phô mai này có mùi không quá nồng nhưng đủ gây ấn tượng, vỏ có màu hồng cam. Phô mai Taleggio mềm mịn, vị béo nhẹ và hơi ngọt, rất lý tưởng để dùng làm topping trong pizza, risotto hoặc ăn kèm trái cây sấy khô.

2.10 Casu Marzu (Ý)

Casu Marzu là loại phô mai gây tranh cãi nhất thế giới và cũng là một “đặc sản” của đảo Sardinia, Ý. Casu Marzu là phô mai Pecorino được để cho ruồi Piophila casei đẻ trứng, sau đó giòi sẽ phân hủy chất béo tạo kết cấu mịn. Casu Marzu có mùi cực mạnh, chua, thối nhưng vị lại béo ngậy khó quên. Dù bị cấm bán chính thức, nhiều tín đồ ẩm thực vẫn săn lùng loại phô mai thối này để thử cảm giác “đỉnh cao giới hạn” của phô mai.

3 Cách thưởng thức phô mai nặng mùi đúng điệu

Thưởng thức phô mai thối là một trải nghiệm tinh tế và đầy thử thách, đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ càng để tận dụng được tối đa hương vị mà không bị “sốc” vì mùi.

3.1 Kết hợp với rượu vang, bánh mì và trái cây

Theo MIA.vn tìm hiểu, phô mai nặng mùi thường được kết hợp cùng rượu vang chát nhẹ hoặc ngọt, giúp trung hòa độ béo và làm dịu mùi hương. Ví dụ, Roquefort rất hợp với Sauternes, còn Époisses nên đi kèm rượu trắng Bourgogne. Bánh mì vỏ giòn, bánh quy hoặc trái cây như lê, nho, táo cũng là “bạn đồng hành” lý tưởng với các loại phô mai thối, giúp cân bằng vị và tạo cảm giác dễ ăn hơn.

3.2 Bảo quản và thưởng thức

Để tránh “ám mùi” tủ lạnh, bạn nên bọc phô mai trong giấy nến hoặc giấy sáp, rồi đặt vào hộp kín chuyên dụng. Khi thưởng thức, để phô mai ở nhiệt độ phòng khoảng 30–60 phút để hương vị đạt đỉnh mà không khiến mùi trở nên quá gắt. Cắt miếng nhỏ vừa miệng và ăn chậm để cảm nhận hết các tầng lớp hương vị.

3.3 Gợi ý cho người mới bắt đầu: chọn loại “ít thối” hơn

Nếu bạn là người mới tập làm quen với phô mai “thối”, hãy bắt đầu từ những loại nhẹ mùi hơn như Taleggio, Pont-l’Évêque hoặc Munster non. Vị của các loại phô mai này vẫn đậm đà nhưng không quá áp đảo khứu giác. Khi đã quen, bạn có thể “nâng cấp” dần lên Époisses, Roquefort và cuối cùng là Vieux Boulogne hay Casu Marzu nếu đủ “can đảm”.

4 Phô mai nặng mùi trong văn hóa và truyền thông

Phô mai nặng mùi không chỉ là thực phẩm mà còn là biểu tượng văn hóa gắn với truyền thống, bản sắc vùng miền và cả những câu chuyện thú vị trong đời sống hiện đại.

Tại Pháp, Époisses hay Roquefort không chỉ là món ăn mà còn xuất hiện trong thi ca, điện ảnh và các tác phẩm nghệ thuật như hình tượng của sự sang trọng, khác biệt. Ở Anh, Stinking Bishop “nổi tiếng bất ngờ” sau khi xuất hiện trong phim hoạt hình Wallace & Gromit, trở thành món ăn quốc dân suốt một thời gian.

Nhiều quốc gia tổ chức lễ hội phô mai địa phương, nơi các loại phô mai nặng mùi là tâm điểm của cuộc thi nếm thử, trưng bày và bình chọn. Ở Mỹ và châu Âu, có hẳn các hội nhóm “yêu phô mai thối”, nơi mọi người chia sẻ công thức, địa chỉ và trải nghiệm cá nhân về những món ăn này.

Tương tự các món ăn nặng mùi ở Việt Nam như sầu riêng hay mắm tôm, phản ứng với phô mai thối thường chia làm hai phe rõ rệt: hoặc là yêu đến nghiện, hoặc là tránh xa bằng mọi giá. Mùi hương đặc trưng của chúng khiến nhiều người e ngại, thậm chí sốc, nhưng một khi vượt qua rào cản khứu giác, bạn sẽ khám phá ra một thế giới vị giác phong phú và đầy cảm xúc.

Phô mai thối như một thước đo của lòng dũng cảm trong thế giới ẩm thực. Mỗi loại mang trong mình câu chuyện, di sản vùng miền và cá tính riêng biệt không thể nhầm lẫn, mở ra một góc nhìn hoàn toàn mới về ẩm thực. Nếu bạn đang lên kế hoạch khám phá ẩm thực châu Âu, đừng quên mang theo một chiếc vali chắc chắn đồng hành nhé!