Casu Marzu: Phô mai giòi 'nguy hiểm' nhất thế giới từ Sardinia, Ý

1 Phô mai Casu Marzu là gì?

Casu Marzu (hay còn gọi là Phô mai hỏng), là món phô mai nổi tiếng đến rùng mình của đảo Sardinia, nước Ý. Không chỉ là đặc sản địa phương, nó còn được biết đến với cái tên khá... “gai người” như Maggot Cheese hay phô mai có giòi.

Khi có dịp du lịch Ý, bạn sẽ thấy trong văn hóa địa phương, Casu Marzu được xem là đặc sản quý giá, được ví như tinh hoa ẩm thực truyền thống. Điều làm nên sự “nổi tiếng” của Casu Marzu chính là việc chứa đựng hàng trăm con giòi sống. Đây là loại ấu trùng của loài ruồi phô mai (Piophila casei). Nó được sử dụng để giúp quá trình lên men đạt đến cấp độ mà người làm phô mai gọi là “cực đại”.

Loại phô giòi này có vẻ ngoài mềm, chảy, đôi khi hơi nhũn và toát ra một mùi nồng đặc trưng, một tổ hợp hương vị khiến người mới tiếp cận cảm thấy kinh ngạc. Thế nhưng với những người sành ăn, đó lại là nét quyến rũ không thể chối từ.

2 Nguồn gốc và quy trình sản xuất Casu Marzu

Casu Marzu ra đời tại vùng Sardinia, hòn đảo lớn thứ hai của Ý trên Địa Trung Hải. Đây là nơi có truyền thống chăn nuôi cừu lâu đời, sản xuất ra các loại phô mai từ sữa cừu như Pecorino Sardo.

Theo chia sẻ của những người có kinh nghiệm du lịch, trước hết, người ta làm nóng sữa cừu rồi đổ vào khuôn, để yên khoảng ba tuần. Từ đó, từng bánh phô mai tròn trịa ra đời. Khi đã định hình, lớp vỏ ngoài được lược bỏ nhằm tạo điều kiện cho ruồi đen Piophila casei bay tới, đẻ trứng. Một số nơi còn thêm sữa tươi hoặc vài giọt dầu ô liu để tăng độ béo và mùi hương đặc trưng.

Tiếp theo là giai đoạn ủ kéo dài từ hai đến ba tháng. Trong thời gian này, trứng ruồi nở thành ấu trùng và bắt đầu công việc phân giải. Chúng ăn xuyên vào bên trong, tiết enzyme giúp phá vỡ cấu trúc chất béo, biến phần ruột phô mai thành khối mịn dẻo như kem. Khi khối phô mai bắt đầu rỉ ra chất lỏng gọi là “giọt lệ” (lagrima) cũng là lúc Casu Marzu đạt đến độ chín hoàn hảo.

Quá trình sản xuất Casu Marzu không chỉ là một sự ngẫu nhiên mà còn được duy trì như một truyền thống thủ công, được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.

3 Hương vị và cách thưởng thức phô mai Casu Marzu

3.1 Hương vị

Casu Marzu là món ăn kén người dùng không chỉ vì yếu tố “giòi sống”, mà còn bởi hương vị rất mạnh. Khi ăn, bạn sẽ cảm nhận rõ vị béo nồng, hơi chua, hậu vị đắng nhẹ, hòa quyện với cảm giác sền sệt từ phần phô mai đã lên men hoàn toàn. Một số người mô tả với MIA.vn về cảm giác khi ăn Casu Marzu là "ngon đến rùng mình". Còn với những ai không quen có thể cảm thấy khó nuốt, thậm chí buồn nôn.

Truyền thống địa phương cho rằng nên ăn Casu Marzu khi giòi còn sống. Bởi nếu giòi chết, đó là dấu hiệu cho thấy phô mai đã quá chín và có thể không còn an toàn để tiêu thụ. Khi ăn, người ta thường dùng lát bánh mì giòn để dọn kèm, cắt từng miếng nhỏ để thưởng thức dần.

3.2 Cách thưởng thức

Khi ăn Casu Marzu, nhiều người chọn nhắm mắt hoặc che mặt. Không hẳn vì vẻ ngoài “ám ảnh” của món ăn, mà vì lũ giòi có thể nhảy cao đến 15cm khi bị chạm tới. Một số thực khách còn đặt miếng phô mai vào túi nhựa, chờ những kẻ nhảy múa kia tự rút lui. Cách ăn phổ biến nhất là nghiền nhỏ Casu Marzu rồi phết lên bánh mì dẹt. Đây chính là một sự kết hợp vừa truyền thống, vừa đầy... can đảm.

4 Tình trạng pháp lý đầy tranh cãi của phô mai Casu Marzu

Mặc dù là đặc sản truyền thống, Casu Marzu bị cấm bán thương mại tại Ý và toàn bộ Liên minh châu Âu, do lo ngại về an toàn thực phẩm.

Năm 1962, Casu Marzu chính thức bị cấm theo luật của Ý. Đến năm 2002, Liên minh châu Âu cũng xếp món phô mai “có giòi” này vào danh sách thực phẩm bất hợp pháp vì vi phạm tiêu chuẩn vệ sinh. Người dân Sardinia từng đấu tranh để Casu Marzu được công nhận là đặc sản mang chỉ dẫn địa lý (PDO) vào năm 2004, nhưng nỗ lực ấy không được chấp thuận.

Việc ăn ấu trùng sống có thể gây ra các vấn đề về đường ruột nếu giòi không được tiêu hóa hoàn toàn. Chính vì lý do này, Casu Marzu được xem là “món ăn nguy hiểm nhất thế giới” trong sách kỷ lục Guinness.

Tuy nhiên, tại Sardinia, Casu Marzu vẫn tiếp tục được sản xuất thủ công và tiêu thụ trong phạm vi nhỏ. Người dân nơi đây xem món này như một phần linh hồn của đảo, và đang vận động để được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể.

5 Một số rủi ro liên quan khi ăn Casu Marzu

Casu Marzu không chỉ gây sốc bởi thành phần chứa giòi sống mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro sức khỏe nghiêm trọng. Mặc dù được người dân địa phương xem là đặc sản truyền thống, việc tiêu thụ Casu Marzu có thể dẫn đến các vấn đề sau:

- Nguy cơ nhiễm ký sinh trùng: Nếu giòi trong phô mai không bị tiêu diệt bởi axit dạ dày, chúng có thể sống sót và gây ra bệnh myiasis. Đây là tình trạng ấu trùng ký sinh trong ruột, dẫn đến đau bụng, tiêu chảy và nôn mửa.

- Phản ứng dị ứng nghiêm trọng: Một số người có thể phản ứng mạnh với protein từ giòi, gây ra các triệu chứng như sưng tấy, phát ban hoặc thậm chí sốc phản vệ .

- Nguy cơ nhiễm trùng: Do quá trình sản xuất không được kiểm soát nghiêm ngặt, Casu Marzu có thể chứa vi khuẩn gây hại. Đặc biệt nếu giòi đã chết còn được xem là dấu hiệu cho thấy phô mai đã hỏng và không an toàn để tiêu thụ .

Vì thế, nếu bạn là người yêu thích ẩm thực Ý mạo hiểm, hãy cân nhắc kỹ trước khi trải nghiệm món ăn độc đáo nhưng đầy thách thức này.

6 Tầm quan trọng trong văn hóa Sardinia

Đối với người dân Sardinia, Casu Marzu là biểu tượng sâu sắc của di sản văn hóa và bản sắc cộng đồng. Loại phô mai này thường xuất hiện trong các dịp lễ hội, đám cưới và những buổi tụ họp gia đình. Phô mai hỏng Casu Marzu được chia sẻ như một phần không thể thiếu của truyền thống địa phương.

Mặc dù Casu Marzu đã bị cấm bán thương mại do lo ngại về an toàn thực phẩm, người dân Sardinia vẫn tiếp tục sản xuất và tiêu thụ nó như một phần của bản sắc văn hóa. Tuy nhiên, với sự thay đổi trong xu hướng ẩm thực toàn cầu và sự ảnh hưởng của văn hóa hiện đại, tương lai của Casu Marzu vẫn còn nhiều thách thức.

Thế giới ẩm thực luôn rộng lớn, đôi khi lạ lùng, thậm chí thử thách. Casu Marzu không phải là món dành cho tất cả mọi người, nhưng nó chắc chắn là biểu tượng của lòng can đảm và sự tò mò không giới hạn. Và nếu bạn đang ấp ủ một chuyến đi đến Ý để tận mắt chứng kiến món đặc sản kỳ lạ này, vali MIA.vn, thương hiệu hành lý được hàng ngàn tín đồ du lịch lựa chọn sẽ là người bạn đáng tin cậy trên từng cung đường.