Washoku được viết theo chữ Hán là “和食”, gồm hai phần: “Wa” (和) nghĩa là Nhật Bản, và “Shoku” (食) nghĩa là ăn uống. Nó cũng giống như Washitsu (phòng Nhật), Washi (giấy Nhật), hay Wagasa (dù Nhật). Theo MIA.vn tìm hiểu, Washoku là cách người Nhật gọi tên văn hóa ẩm thực của chính họ.

Không giống lối ăn phương Tây, Washoku tôn trọng sự tự nhiên. Từng món ăn được chế biến từ nguyên liệu theo mùa, giữ trọn hương vị nguyên bản. Đó không chỉ là cách nấu ăn, mà là một nghệ thuật sống tinh tế, hài hòa và thấm đẫm triết lý thiên nhiên của người Nhật.

Washoku là gì? Nghệ thuật ẩm thực Nhật Bản gìn giữ qua hàng thế kỷ 2

Washoku là phong cách ăn uống tinh tế, hài hòa và thấm đẫm triết lý của người Nhật Bản. Ảnh: Laodong

Vào tháng 12 năm 2013, Washoku chính thức được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Phi vật thể. Đây là nền ẩm thực thứ năm trên thế giới nhận vinh dự này, sau Pháp, Địa Trung Hải, Mexico và Kekek của Thổ Nhĩ Kỳ. Điều được tôn vinh không phải là một món ăn cụ thể, mà là cả nền văn hóa ẩm thực gắn chặt với thiên nhiên, đất đai và khí hậu Nhật Bản.

Washoku không đơn thuần là tập hợp các món ăn. Nó là lối sống, là tinh thần, là cách người Nhật chọn nguyên liệu và tận hưởng món ăn bằng sự biết ơn với đất trời. Từ thế hệ này sang thế hệ khác, Washoku được gìn giữ như một phần linh hồn dân tộc.

Không dễ để xác định chính xác khi nào ẩm thực Washoku của Nhật Bản được hình thành. Tuy nhiên, nhiều học giả tin rằng dấu mốc đầu tiên của văn hóa ẩm thực xứ Phù Tang đã được gieo từ thời kỳ Jomon. Đây là khi con người bắt đầu gắn bó với lửa, đất, biển và những hạt ngũ cốc đầu tiên.

Qua từng thời kỳ lịch sử như Yayoi, Asuka, Heian, Edo đến hiện đại, Washoku không ngừng phát triển và hoàn thiện. Phong cách ẩm thực này đã phản ánh sự giao thoa giữa điều kiện tự nhiên, tôn giáo và văn hóa Nhật Bản.

Giống như người Việt có “thu ăn măng trúc, đông ăn giá”, người Nhật cũng sống theo nhịp thở của mùa. Họ chọn nguyên liệu đúng vụ không chỉ để giữ trọn vị ngon, mà còn như một cách tri ân thiên nhiên.

Mùa xuân, búp tre non được ưa chuộng. Mùa hè, cá tươi và rau xanh lên ngôi. Mỗi thứ được chọn lọc kỹ lưỡng và tươi nhất, ngon nhất, đúng lúc nhất.

Washoku là gì? Nghệ thuật ẩm thực Nhật Bản gìn giữ qua hàng thế kỷ 3

Người Nhật ưu tiên sử dụng các vật phẩm theo mùa để tri ân thiên nhiên. Ảnh: Royalsushi

Washoku dựa trên bảy nhóm thực phẩm cốt lõi: rau củ, trái cây, cây trồng bản địa, thực vật dại, rong biển và ngũ cốc. Gạo và đậu nành là hai thành phần chủ đạo. Ngoài ra, bữa ăn còn được bổ sung bởi các nguồn đạm như cá, thịt và trứng. Tuy không chiếm phần chính, nhưng đóng vai trò cân bằng dinh dưỡng.

Washoku không chỉ là ẩm thực, mà đó là nghệ thuật trình bày và sự tôn kính với tự nhiên. Mỗi món ăn đều phản ánh vẻ đẹp của nguyên liệu, mộc mạc nhưng đầy tinh tế.

Người Nhật giữ nguyên vị tươi ngon của thực phẩm bằng cách chế biến tối giản. Theo Cẩm nang du lịch được biết, bốn kỹ thuật chủ đạo là:

- Hấp – như chawanmushi, món trứng mềm mịn tan trong miệng.

- Nướng – yakitori, từng xiên gà thơm đậm vị lửa than.

- Chiên – tempura, lớp vỏ giòn nhẹ như gió.

- Luộc – oden, hương vị thấm đẫm theo thời gian.

Washoku là gì? Nghệ thuật ẩm thực Nhật Bản gìn giữ qua hàng thế kỷ 4

Washoku gây ấn tượng với kỹ thuật trình bày. Ảnh: Ussinavietnam

Một bữa ăn Washoku đúng nghĩa thường dựa trên nguyên tắc "Ichiju Sansai" – tức một súp, ba món. Cấu trúc tưởng đơn giản ấy lại chính là cốt lõi trong triết lý ẩm thực truyền thống của người Nhật.

Bữa ăn bao gồm:

- Một bát cơm trắng

- Một món súp (thường là miso)

- Một món chính

- Một món phụ

- Một ít dưa muối ăn kèm

Cách sắp xếp ấy không chỉ cân đối về dinh dưỡng, mà còn thể hiện gu thẩm mỹ tinh tế, nơi sự hài hòa luôn được đặt lên hàng đầu. Washoku không tìm cách gây ấn tượng bằng sự phức tạp, mà chạm đến cảm xúc bằng sự giản dị và chuẩn mực.

Khi nhắc đến Washoku, nhiều người thường nghĩ ngay đến Sushi hay Tempura. Nhưng thực ra, thế giới ẩm thực Nhật Bản còn rộng hơn rất nhiều. Từ những bữa ăn truyền thống kiểu Kaiseki tinh tế, đến cơm trắng, cá nướng hay các loại mì như Soba, Udon…tất cả đều là một phần của Washoku.

Washoku là gì? Nghệ thuật ẩm thực Nhật Bản gìn giữ qua hàng thế kỷ 5

Washoku không chỉ bao gồm các món ăn truyền thống mà còn cả những món mì như Soba, Udon. Ảnh: Duhocthanhgiang

Không chỉ dừng lại ở đó, Washoku còn bao gồm cả những món có nguồn gốc nước ngoài nhưng đã được Nhật hóa, mang đậm dấu ấn bản địa như Ramen, cà ri kiểu Nhật. Thậm chí, những món tưởng chừng phương Tây như Omurice (cơm cuộn trứng) hay Korokke (khoai tây chiên) cũng là "đặc sản sinh ra tại Nhật". Khi có cơ hội du lịch Nhật Bản, các bạn sẽ nhận ra Washoku sẽ ôm trọn cả tinh thần lẫn bản sắc xứ Phù Tang trong hầu hết các bữa ăn từ lớn đến nhỏ.

Washoku không chỉ đơn thuần là cách người Nhật ăn. Đó là sự hòa quyện giữa con người và tự nhiên, là văn hóa lưu giữ trong từng món cơm, chén súp. Mỗi bữa ăn là một lát cắt của truyền thống. Nếu có cơ hội xách vali và đến xứ sở hoa anh đào, đừng bỏ lỡ cơ hội cảm nhận trọn vẹn hồn cốt Washoku đầy nghệ thuật này nhé.