Nói một cách đơn giản, “itadakimasu” là câu nói trước khi ăn của người Nhật thường thấy. Nhiều người so sánh câu nói mời ăn cơm tiếng Nhật này với câu “bon appétit” trong tiếng Pháp có nghĩa là “chúc ngon miệng” hay “hãy cùng ăn thôi”. Tuy nhiên, “itadakimasu” thực chất mang nghĩa sâu sắc hơn nhiều: “xin khiêm nhường đón nhận”. Từ này xuất phát từ động từ “itadaku”, là dạng khiêm nhường của “moraimasu”, có nghĩa là nhận, nhận lấy, hoặc đón nhận một điều gì đó với lòng biết ơn.

Về chữ viết, “itadakimasu” có thể được thể hiện theo các dạng sau:

Kanji: 頂きます

Hiragana: いただきます

Romaji (phiên âm Latin): i-ta-da-ki-ma-su

Itadakimasu nghĩa là gì và nguyên tắc trên bàn ăn người Nhật 2

Itadakimasu là câu nói bạn thường nghe khi dùng bữa tại Nhật hoặc khi xem phim Nhật. Ảnh: goodmanners

Để có một bữa ăn trọn vẹn, hàng loạt con người đã âm thầm cống hiến, từ người nông dân, ngư dân, công nhân nhà máy, tài xế vận chuyển, nhân viên siêu thị, đến những người làm dịch vụ. “Itadakimasu” là lời tri ân đến từng mắt xích nhỏ bé nhưng thiết yếu trong chuỗi hành trình ấy.

Từ xa xưa, câu mời ăn cơm tiếng Nhật “itadakimasu” không chỉ là một phép lịch sự trong ăn uống mà còn là sự thể hiện lòng biết ơn sâu sắc. Khi nói câu này, người Nhật cho thấy sự trân trọng đối với người đã nấu ăn, người nông dân trồng trọt, những nguyên liệu quý giá được sử dụng, và cả sự sống đã hy sinh để tạo nên món ăn trước mặt. Trẻ em Nhật được dạy nói “itadakimasu” từ nhỏ như một cách thể hiện thái độ trân trọng thức ăn, gần giống như lời cảm tạ gửi đến vũ trụ.

Thú vị hơn, “itadakimasu” còn có nghĩa là “đỉnh đầu”. Cụm từ này bắt nguồn từ nghi lễ truyền thống khi nhận quà bằng cách nâng cao món quà ngang trán để bày tỏ lòng thành. Về mặt ngôn ngữ, itadakimasu còn có thể được dùng khi nhận một vật gì đó từ người khác, hoặc dùng để đưa ra những lời đề nghị lịch sự.

Itadakimasu nghĩa là gì và nguyên tắc trên bàn ăn người Nhật 3

Trẻ em ở Nhật được dạy nói “Itadakimasu” từ rất sớm và thực hiện điều đó một cách tự nhiên. Ảnh: japanwondertravel

Theo phép tắc của phái lễ nghi Ogasawara, một dòng lễ nghi có từ thời Muromachi, cụm từ “Itadakimasu” và “Gochisosama” thể hiện lòng cảm kích đối với sự sống đã hóa thành món ăn, cùng với thời gian, công sức của rất nhiều người từ khâu sản xuất đến chế biến. Thú vị thay, “Gochisosama” thậm chí từng được dùng cả sau… khi tắm xong.

Trong tài liệu giáo dục ẩm thực “Biết ơn món ăn làm cho bữa ăn thêm ngon miệng” được Bộ Giáo dục Nhật Bản phát cho học sinh tiểu học, “Itadakimasu” và “Gochisosama” được giới thiệu như những “từ kỳ diệu” giúp món ăn trở nên ngon hơn. Những phép tắc này khuyến khích trẻ em học cách trân trọng nguyên liệu, người nông dân, người bán và người đầu bếp. Đồng thời đây cũng là hành động nuôi dưỡng lòng kính trọng với thực phẩm.

Từ trẻ nhỏ đến người lớn, ai cũng nói “Itadakimasu” và “Gochisosama”. Người Nhật sống cùng với truyền thống cảm ơn này như một phần tự nhiên của cuộc sống, một nét đẹp văn hóa đáng trân trọng.

Itadakimasu nghĩa là gì và nguyên tắc trên bàn ăn người Nhật 4

Chúng ta biết ơn thực phẩm, người nấu và phục vụ bữa ăn cùng tất cả những ai góp phần tạo nên bữa ăn khi nói itadakimasu. Ảnh: ohanatour

Việc sử dụng “itadakimasu” rất đơn giản và cũng là một phần không thể thiếu trong nghi trên thức bàn ăn của văn hóa Nhật Bản. Trước khi ăn, bạn chỉ cần:

1. Chắp hai tay lại trước ngực.

2. Nói to rõ ràng: “itadakimasu”.

3. Hơi cúi đầu nhẹ.

4. Bắt đầu thưởng thức món ăn.

Itadakimasu nghĩa là gì và nguyên tắc trên bàn ăn người Nhật 5

Chắp tay lại trước ngực và nói thầm hoặc nói thành lời "itadakimasu" trước khi ăn. Ảnh: howtojapan

Tuy nhiên, trong những bữa ăn mang tính chất thoải mái, bạn có thể bỏ qua động tác chắp tay hoặc cúi đầu, tùy thuộc vào không khí xung quanh. Nếu không chắc, khách du lịch Nhật Bản cứ lịch sự một chút sẽ luôn là lựa chọn an toàn. Ngoài ra MIA.vn cũng lưu ý bạn một số nguyên tắc sau:

- Chờ đợi mọi người: Không nên ăn khi người khác chưa ngồi vào bàn.

- Tôn trọng thứ bậc: Trong các bữa ăn trang trọng, người lớn tuổi hoặc người có địa vị cao nên là người đầu tiên dùng bữa.

- Không lãng phí thức ăn: Ăn hết phần của mình thể hiện sự trân trọng với người nấu và cả thực phẩm.

- Ăn trong yên lặng: Nhai khẽ và thưởng thức món ăn một cách chậm rãi là dấu hiệu của sự kính trọng. 3.2 Khi nào nên nói “itadakimasu”?

Bạn có thể nói “itadakimasu” bất cứ khi nào chuẩn bị ăn, dù ở nhà, tại nhà người khác, hay trong nhà hàng. Dù là ăn một món đơn giản hay một bữa tiệc thịnh soạn, nếu có thể trân trọng món ăn trước mắt, thì hãy nói “itadakimasu.”

Lưu ý rằng chỉ cần nói một lần trước khi bắt đầu bữa ăn là đủ, không cần lặp lại giữa các món trong bữa. Hơn nữa dù bạn ăn một mình hay cùng người khác, “itadakimasu” cũng là cụm từ luôn phù hợp. Đó là cách bạn thể hiện lòng biết ơn đến những ai đã góp phần tạo nên bữa ăn của mình.

Itadakimasu nghĩa là gì và nguyên tắc trên bàn ăn người Nhật 6

Ngoài ra trên bàn ăn người Nhật cũng cần tôn trọng các nguyên tắc khác như nguyên tắc thứ bậc. Ảnh: kated

Bên cạnh cụm từ “itadakimasu” trước khi ăn, theo kinh nghiệm du lịch sau bữa ăn bạn có thể nói “gochisousama deshita” nghĩa là “cảm ơn vì bữa ăn ngon”. Ở dạng thân mật, người Nhật thường chỉ nói “gochisousama.” Đây cũng là một lời tri ân đến công sức chế biến món ăn và những nguyên liệu đã làm nên bữa ăn đó.

“Itadakimasu” cũng có thể dùng khi bạn nhận một món quà hoặc vật gì đó từ ai đó. Ví dụ, khi bạn được một người bạn Nhật tặng quà, nếu bạn nói “Itadakimasu” thay vì chỉ nói “Arigatou” (Cảm ơn), bạn đang thể hiện một cung cách cực kỳ lịch thiệp. Người Nhật sẽ đánh giá bạn là một người vô cùng tinh tế và lễ phép.

Cụm từ “itadakimasu” đã xuất hiện từ hàng thế kỷ trước, đặc biệt phổ biến vào thời kỳ Asuka (khoảng năm 538), khi đạo Phật bắt đầu lan rộng ở Nhật Bản. Trong thời kỳ ấy, văn hóa tặng quà và nghi thức đón nhận quà vô cùng được xem trọng. Hành động nâng món quà lên ngang trán khi nhận đã hình thành nên nét văn hóa “khiêm nhường tiếp nhận”, chính là gốc rễ của từ itadakimasu ngày nay.

Đến thế kỷ 19, cụm từ này bắt đầu được dùng trong văn cảnh bữa ăn, xuất hiện trong các sách dạy phép tắc. Các nhà sư Phật giáo thuộc phái Tịnh độ tông (Jōdo Shinshū) đã góp phần phổ biến nghi thức này khắp đất nước. Đặc biệt là trong thời kỳ hậu Thế chiến thứ hai, khi hệ thống giáo dục quốc gia Nhật Bản được thiết lập, “itadakimasu” được chính thức đưa vào chương trình giáo dục đạo đức ở trường học và trở thành một thói quen phổ quát trong đời sống người dân.

Itadakimasu nghĩa là gì và nguyên tắc trên bàn ăn người Nhật 7

Có thể nói cách mời ăn cơm tiếng Nhật "itadakimasu" đã trở thành một nét văn hóa không thể thiếu trên bàn ăn. Ảnh: mochidemy

Dù có thể bị hiểu nhầm chỉ đơn thuần mang nghĩa “cảm ơn bữa ăn”, “itadakimasu” thực sự là một biểu tượng văn hóa sâu sắc của người Nhật, gói trọn lòng biết ơn, sự khiêm nhường và tôn trọng với từng bữa ăn. Câu nói nhỏ bé này chính là cánh cửa mở ra thế giới ẩm thực tinh tế và đầy tình cảm của Nhật Bản.

Nếu có dịp đặt chân đến nơi đây, hãy nhớ nói “itadakimasu” để thể hiện phép lịch sự, mà còn để kết nối với một truyền thống đẹp đẽ đã tồn tại hàng trăm năm. Đừng quên lưu lại trước khi chuẩn bị vali đến với nước Nhật xinh đẹp bạn nhé.