Phong tục ngắm trăng Tsukimi được người Trung Quốc du nhập vào Nhật Bản từ thời xa xưa. Người dân Nhật Bản đã biến nét văn hóa này thành của riêng mình và Tsukimi đã phát triển thành một lễ kỷ niệm trang trọng với nhiều phong tục và ẩm thực độc đáo của đất nước.
1 Nguồn gốc của Tsukimi
Theo cách tính truyền thống, mùa thu bắt đầu từ tháng bảy đến tháng chín. Thời điểm chính xác của mùa, đêm rằm tháng tám được gọi là chūshū (trung thu), vì vậy tên gọi khác của trăng tròn đêm đó là chūshū no meigetsu (trăng trung thu).
Giống như nhiều lễ hội ở Nhật Bản, Tsukimi được cho là có từ thời Nara (710-794), khi được du nhập từ Trung Quốc. Tuy nhiên, chỉ đến thời Heian (794-1185) lễ kỷ niệm mới trở thành chính thức. Các quý tộc trong triều đình tổ chức lễ ngắm trăng bằng cách thưởng thức những bữa tiệc cầu kỳ bên ao hồ, biểu diễn âm nhạc và ngâm thơ dành riêng cho mặt trăng. Vào thời Edo (1603-1868) nó đã trở thành tập tục phổ biến ngay cả trong giới bình dân, gắn liền với truyền thống lễ hội mùa thu liên quan đến việc dâng lúa mới thu hoạch để thể hiện lòng biết ơn đối với Mẹ Thiên nhiên.
Tương tự như Tết Trung thu Trung Quốc, bạn sẽ thấy rất nhiều hình ảnh con thỏ được khắc họa trên các đồ vật gắn liền với Tsukimi. Người ta tin rằng thỏ là cư dân của mặt trăng. Tương truyền nếu nhìn kỹ vào mặt trăng, bạn sẽ thấy hình dạng một con thỏ đang giã mochi (bánh gạo) bằng gậy gỗ và cối.
“Tsukimi” có nghĩa là “ngắm trăng” hoặc Jugoya, có nghĩa là “ngày 15 trong tháng” đều là những tên để chỉ Lễ hội Trung thu Nhật Bản
Vào thời Edo (1603-1867), việc ngắm trăng trở nên phổ biến trong dân chúng
Ở Nhật Bản, những miệng hố trên bề mặt mặt trăng được ví như con thỏ đang giã mochi
2 Cách người Nhật tổ chức tiệc đón trăng như thế nào?
Lễ hội ngắm trăng thường diễn ra vào ngày 15 tháng 8 âm lịch. Còn được gọi là Jugoya (十五夜) theo tiếng Nhật, lễ Tsukimi thay đổi hàng năm nhưng thường rơi vào giữa tháng 9 hoặc đầu tháng 10 theo dương lịch hiện đại. Ý nghĩa của việc ngắm trăng ngày nay vẫn còn tồn tại, mặc dù nhiều truyền thống đã được điều chỉnh cho phù hợp với phong tục hiện đại. Đây là thời gian để con người ta suy ngẫm, tạ ơn và cầu nguyện an khang nhiều sức khỏe. Nhiều ngôi chùa và đền thờ trên khắp nước Nhật kỷ niệm sự kiện Tsukimi bằng các màn trình diễn như các điệu múa truyền thống và ngâm thơ từ thời Heian.
Khách du lịch Nhật Bản có thể nhận thấy lễ Tsukimi được hầu hết các gia đình địa phương tổ chức một cách khiêm tốn hơn nhiều. Mọi người sẽ sắp xếp các đồ trang trí và đồ trang trí như cỏ pampas (suzuki), cỏ ba lá (hagi) và hoa mùa thu gần cửa sổ nơi có thể nhìn thấy mặt trăng. Bánh trôi (Tsukimi Dango), quả hồng, hạt dẻ, nho và lê được bày ở hiên hướng về phía Nam để có thể dùng bữa cùng thần mặt trăng.
Hiên ngắm trăng nơi mọi người ngồi quây quần bên nhau và bày biện đồ ăn, đồ trang trí
3 Đồ trang trí để ngắm trăng
Tsukimidai là nơi mọi người tụ tập để ngắm trăng, đó có thể là hiên hoặc cửa sổ. Nơi đây được trang trí với các lễ vật truyền thống như bánh trôi gọi là tsukimi-dango và các sản phẩm như khoai môn cũng như susuki hoặc cỏ pampas. Cũng có thể có trà đạo hoặc Ikebana.
3.1 Tsukimi-dango
Những chiếc trôi này tượng trưng cho trăng tròn, mang hình dáng được coi là tốt lành. Tương truyền ăn tsukimi-dango sẽ mang lại sức khỏe và hạnh phúc cho người dùng. Một truyền thống đặc biệt tại Nhật là trưng bày 15 chiếc bánh bao tương ứng với đêm thứ mười lăm, trong khi một truyền thống khác chỉ yêu cầu 12 chiếc dango, một chiếc tượng trưng cho mỗi tháng.
Tsukimi Dango là món ăn mang tính biểu tượng nhất của Lễ hội Trung thu, được xếp thành một kim tự tháp nhỏ gồm 15 dango giống mặt trăng
3.2 Suzuki
Năm hoặc mười chùm cỏ pampas được trưng bày tượng trưng cho sự phong phú của cây lúa. Khi hình dạng của loài cỏ này trông rất giống như chúng.
Cây cỏ pampas trông giống như cây lúa trổ đòng
3.3 Khoai môn
Củ khoai môn xuất hiện trong tiệc Tsukimi bởi nó ra nhiều chồi, nên gắn liền với một gia đình đông con và thịnh vượng.
3.4 Sản vật mùa thu
Các sản phẩm theo mùa như đậu nành edamame, hạt dẻ và bí ngô cũng được bày biện trong lễ hội Nhật Bản đặc biệt này.
4 Ẩm thực Tsukimi
Sẽ luôn có những món ăn đặc trưng gắn liền với lễ hội Nhật Bản, tương ứng với ẩm thực Tsukimi hay Tsukimi Ryōri (月見料理). Những món ngon này mang đậm tính biểu tượng và mang lại may mắn, gợi nhớ đến hình ảnh trăng tròn.
Tsukimi Dango (月見団子): Đây là món ăn truyền thống nhất gắn liền với Tsukimi. Chúng là những chiếc bánh trôi nhỏ, tròn, màu trắng làm từ gạo. Không giống như Mitarashi Dango được phục vụ theo dạng xiên và gia vị với nước sốt mặn ngọt, Tsukimi Dango sẽ đơn giản hơn. Thậm chí còn có một cách đặc biệt để bày biện 15 chiếc bánh bao bằng cách xếp chúng thành hình kim tự tháp cao trên khay.
Mochi hình con thỏ: Mochi (bánh nếp) là một món ăn truyền thống khác được dùng trong ngày đặc biệt này. Chúng được làm theo hình con thỏ vì miệng hố của mặt trăng trông giống hình ảnh con thỏ giã bánh mochi.
Những chiếc bánh mochi hình con thỏ đáng yêu thường được dùng trong lễ ngắm trăng
Trái cây và rau quả mùa thu: Người Nhật luôn chú trọng đến việc ăn uống theo mùa. Theo kinh nghiệm du lịch, bạn có thể tìm thấy hạt dẻ (kuri), edamame , kabocha (bí ngô Nhật Bản), quả hồng, khoai lang Nhật Bản… được dùng làm lễ cúng trăng trung thu và để thưởng thức sau đó.
Món trứng sống: Một điểm nổi bật khác là món cơm hoặc mì với trứng sống. Một số nhà hàng mì ở Nhật Bản sẽ phục vụ món Tsukimi Soba (月見そば) và Tsukimi udon (月見うどん) phủ trứng sống luộc trong nước súp. Màu vàng đậm của lòng đỏ trứng giống như trăng tròn trên cao. Bạn cũng có thể tìm thấy một số nhà hàng sushi băng chuyền (kaiten sushi) phục vụ sushi kiểu tsukimi bằng cách đặt trứng cút sống lên trên sushi.
Tsukimi soba của Nhật Bản là mì kiều mạch trong nước súp nóng có phủ trứng
Burger Tsukimi: Người Nhật có xu hướng kết hợp giữa cái cũ và cái mới. Thế nên bạn sẽ chẳng phải ngạc nhiên khi thấy Tsukimi Burger trong thực đơn mùa Tsukimi. Về cơ bản, nó là một chiếc bánh mì kẹp thịt với một quả trứng ốp la ở giữa. Trứng tượng trưng cho mặt trăng.
Món Burger biến tấu đặc biệt mang ý nghĩa tốt lành vào đêm trăng tròn
5 Một số địa điểm ngắm trăng tại Nhật
Một số sự kiện ngắm trăng sẽ được tổ chức từ cuối tháng 9 đến tháng tiếp theo tại các đền, miếu, vườn và trung tâm thương mại trên khắp Nhật Bản.
Tháp Tokyo: Tháp sẽ được thắp sáng và cầu thang bên ngoài dài 600 bậc dẫn lên boong chính sẽ mở cửa đến 10 giờ đêm.
Lâu đài Himeji: Địa điểm tham quan nổi tiếng ở tỉnh Hyogo này sẽ tổ chức sự kiện ngắm trăng có biểu diễn trống taiko và các màn trình diễn khác. Ngoài ra ở đây còn có bày bán tsukimi-dango, oden địa phương và rượu sake, cùng với các địa điểm uống trà và ngắm thiên văn qua kính viễn vọng.
Tokyo Skytree: Một số sự kiện ngắm trăng sẽ được tổ chức tại Tokyo Skytree, bao gồm cả các buổi biểu diễn nhạc jazz sống.
Sankeien: Khu vườn ở Yokohama này sẽ kéo dài thời gian mở cửa vào cuối tháng 9 và thắp sáng các tòa nhà lịch sử =. Mỗi ngày cũng sẽ có các buổi biểu diễn âm nhạc và khiêu vũ khác nhau tại Rinshunkaku.
Đền Ise: Ngôi đền ở tỉnh Mie sẽ tổ chức sự kiện ngắm trăng với các hoạt động đọc thơ và biểu diễn âm nhạc truyền thống.
Tháp Tokyo là một điểm đến lý tưởng để ngắm ánh trăng tròn
