Oden: Món lẩu truyền thống thơm ngon tại Nhật Bản

1 Oden là món gì?

Oden hay còn gọi là おでん (御田), là một món ăn kiểu lẩu của Nhật Bản, được chế biến từ các nguyên liệu như trứng luộc, củ cải trắng daikon, konjac, và chả cá đã qua chế biến. Những thành phần này được hầm trong một loại nước dùng dashi thơm nhẹ, tạo nên hương vị đặc trưng của món ăn.

Khi nhắc đến Oden, nhiều người có thể liên tưởng ngay đến một nồi lẩu ấm áp. Tuy nhiên, ít ai biết rằng tên gọi Oden - 御田 lại xuất phát từ một món nướng cổ xưa mang tên Dengaku. Đây là một món nướng truyền thống của Nhật, thường bao gồm các nguyên liệu như đậu phụ, cà tím, daikon, hoặc konjac, được phủ lớp sốt miso thơm ngon. Món ăn này đã xuất hiện từ thời Muromachi, và khi được phục vụ trong các cung đình, danh xưng "o" (御) được thêm vào phía trước, trở thành o-Dengaku.

Theo thời gian, khi các nguyên liệu của o-Dengaku được sử dụng trong các món hầm, từ "Dengaku" dần được rút gọn thành "den" (田), còn phần "o" (御) được giữ nguyên. Và thế là món Oden (御田) ra đời, trở thành một món ăn hầm thay vì món nướng như ban đầu. Tuy vậy, món nướng Dengaku vẫn tồn tại riêng biệt cho đến ngày nay.

2 Lẩu Oden - tinh hoa ẩm thực Nhật Bản

Để làm món Oden, người Nhật thường bắt đầu với việc nấu nước dùng từ cá ngừ khô Katsuobushi và rong biển. Sau đó, họ cho thêm các nguyên liệu như trứng luộc, củ cải daikon, konjac, và chả cá vào để tạo nên món ăn đậm đà, thơm ngon. Đây là món ăn phổ biến, đặc biệt là trong những dịp thưởng thức cùng rượu Sake.

Trước đây, Oden chủ yếu được bán tại các cửa hàng và thường được ưa chuộng bởi các quý ông sau giờ làm việc. Tuy nhiên, vào những năm 1950, khi nền kinh tế Nhật Bản phục hồi sau chiến tranh, việc mua nguyên liệu Oden trở nên dễ dàng hơn. Từ đó, món ăn này có thể được chế biến tại nhà. Lẩu Oden không chỉ mang đậm đặc trưng vùng miền mà còn có sự biến tấu đa dạng theo từng địa phương, nhờ vào việc sử dụng nguyên liệu đặc sản địa phương cho nước dùng và gia vị.

Hiện nay, bạn có thể tìm thấy Oden ở các xe bán đồ ăn, quán nướng Izakaya, và thậm chí là tại các cửa hàng tiện lợi trong khoảng thời gian từ tháng 10 đến tháng 4. Cảnh tượng mọi người quây quần quanh nồi lẩu Oden nóng hổi vào những ngày đông lạnh giá luôn tạo nên một không khí ấm áp, xua tan mọi mệt mỏi, khiến Oden trở thành món ăn không thể thiếu trong ẩm thực Nhật Bản.

3 Nguồn gốc của Oden đến từ đâu?

Như MIA.vn đã nhắc đến, món Oden có nguồn gốc từ thời Edo (1603–1867), và thực tế nó phát triển từ món Dengaku - một món ăn phổ biến vào thời kỳ Muromachi (1333–1573). Trong suốt thời kỳ Edo, nhiều biến thể của Dengaku đã được chế biến, với các nguyên liệu như konjac, cà tím, và chả cá. Theo giảng viên ẩm thực Nhật Bản Nobuaki Obiki, Oden đã được hình thành và hoàn thiện như hiện nay vào cuối thời kỳ Edo.

Thời gian đó, Dengaku được coi là một món ăn nhanh, thường xuất hiện trong các quán ăn và quán trà. Khi các nhà hàng sáng tạo và thử nghiệm với những nguyên liệu này, họ bắt đầu nghĩ đến việc nhúng chúng trong nước tương hoặc miso. Đây chính là bước chuyển biến quan trọng để tạo ra món Oden hầm. Oden sau đó được biết đến rộng rãi tại Edo (Tokyo ngày nay) và lan ra nhiều khu vực khác trong thời kỳ Minh Trị và Đại Chính. Ở vùng Kansai, Oden còn được gọi là Kanto-daki.

4 Các loại lẩu Oden nổi tiếng

Mỗi vùng miền tại Nhật Bản lại có một cách chế biến Oden độc đáo, phản ánh văn hóa ẩm thực Nhật Bản đặc trưng của khu vực đó. Dưới đây là một số kiểu Oden phổ biến:

+ Oden ở thành phố Muroran (Hokkaido) nổi bật với các nguyên liệu hải sản như sò điệp và ốc biển.

+ Oden Aomori lại đặc trưng bởi việc sử dụng Daikakuten – một loại chả thơm ngon cho vào nồi lẩu.

+ Oden Kanazawa với "kanimen" – một món ăn có vị đặc biệt.

+ Oden Hakata, đặc trưng bởi những viên há cảo cuốn trong nước dùng được ninh từ xương gà.

+ Oden Okinawa bao gồm các loại rau theo mùa kết hợp với móng giò và thịt lợn hộp.

+ Oden Shizuoka và Nagoya với các nguyên liệu như lòng lợn và tảo bột xanh.

+ Món Oden kiểu Nagoya có gân bò được ninh nhừ hoặc là khoai sọ trong Haccho Miso

5 Các nguyên liệu trong lẩu Oden

Oden được chia thành hai phần chính: nước dùng và các thành phần ăn kèm. Dưới đây là các nguyên liệu tạo nên một nồi Oden chuẩn vị Nhật Bản:

+ Daikon (Củ Cải Trắng): Củ cải được gọt vỏ và cắt thành lát dày, sau đó luộc sơ trước khi thả vào nước dùng, mang đến vị ngọt thanh.

+ Trứng Luộc: Trứng được luộc chín và bóc vỏ, khi thả vào nồi, lòng trắng trứng sẽ chuyển sang màu nâu nhạt nhờ vào nước tương trong lẩu.

+ Konnyaku (Nưa): Là nguyên liệu từ cây Konjac, có kết cấu giống như thạch cứng. Trước khi cho vào Oden, Konnyaku phải được đun sôi để khử mùi.

+ Shirataki (Mì Trắng): Mì Shirataki, một dạng khác của Konnyaku, được rửa sạch và buộc thành bó trước khi cho vào lẩu.

+ Kinchaku: Được làm từ đậu hũ chiên Aburaage bọc bánh mochi mềm dẻo, tạo thành hình túi nhỏ như túi đựng tiền.

+ Đậu Hũ Atsuage: Loại đậu hũ chiên ngập dầu, cắt lát, sau đó trụng sơ để loại bỏ dầu thừa trước khi thả vào nồi Oden.

+ Chikuwa: Là bột cá quấn quanh thanh tre hoặc sắt và nướng lên. Đây là món ăn phổ biến ở Nhật, có nhiều biến thể tùy vào vùng miền.

+ Ganmodoki: Đậu hũ chiên kết hợp với khoai mỡ, cà rốt, và các nguyên liệu khác, tạo thành một miếng chả giòn rụm, thơm ngon.

+ Hanpen: Là hỗn hợp chả cá và khoai mỡ với kết cấu mềm mịn, hút nước dùng và thường có mặt trong Oden.

+ Gyusuji: Là gân bò hầm nhừ, được cho vào nồi sau khi đã chế biến riêng, tạo ra sự khác biệt lớn cho hương vị của nước dùng.

Ngoài những nguyên liệu trên, bạn có thể thêm các loại hải sản hoặc thịt khác như cánh gà, sườn heo, mực ống, bạch tuộc, cua, sò hay cá viên tùy theo khẩu vị cá nhân.

Rau củ tươi ngon cũng là một phần quan trọng không thể thiếu trong Oden, giúp làm dậy lên vị ngọt tự nhiên của nước dùng. Một số loại rau củ thường dùng có thể kể đến như khoai tây, cà rốt, cà chua, nấm Shiitake, và khoai sọ.

6 Tìm hiểu sự khác biệt về hương vị ở các miền

Mặc dù là một món ăn phổ biến, nhưng mỗi vùng miền ở Nhật Bản lại có cách chế biến riêng, thể hiện đậm nét văn hóa địa phương. Để trải nghiệm trọn vẹn hương vị, bạn nên thực hiện một chuyến du lịch Nhật Bản cùng gia đình và bạn bè, thưởng thức món lẩu Oden truyền thống.

Dù cả hai món đều mang tên "Oden" và sử dụng chung loại nước dùng từ cá ngừ bào và tảo bẹ (dashi), nhưng theo Cẩm nang du lịch thì sự khác biệt rõ rệt nằm ở gia vị, phương pháp chế biến và nguyên liệu giữa hai khu vực Kanto (phía Đông) và Kansai (phía Tây).

6.1 Khu vực Kanto

Món Oden nổi bật tại Kanto là Nagoya Oden. Người dân ở Nagoya thường gọi món này là Kanto-ni và ăn kèm với nước tương. Phiên bản Miso Oden lại được nấu trong nước dùng Hatcho miso, mang vị ngọt nhẹ, với các nguyên liệu phổ biến như konjac và đậu hũ.

6.2 Khu vực Kansai

Ở khu vực Kansai, đặc biệt quanh Osaka, món Oden tương tự đôi khi lại được gọi là Kanto-daki, nhưng có hương vị đậm đà hơn so với phiên bản Kanto.

+ Phong cách Kyoto: Oden ở Kyoto có màu sắc nhạt, được chế biến từ nước tương nhẹ và tảo bẹ, với nguyên liệu chính là đậu hũ và các loại rau đặc trưng của Kyoto.

+ Phong cách Osaka: Tại Osaka, các nguyên liệu như gân bò và bạch tuộc là không thể thiếu. Đặc biệt, koro-saezuri (lưỡi cá voi) là thành phần chủ yếu, nhưng do giá tăng cao, nhiều gia đình đã thay thế bằng gân bò hoặc thịt gà để món ăn thêm phong phú.

+ Oden kiểu Himeji: Himeji Oden được chế biến với cuộn ngưu bàng và gân bò, ăn kèm nước tương gừng.

7 Bật mí công thức nấu Oden tại nhà

Làm Oden tại nhà khá đơn giản và có thể trở thành một trải nghiệm thú vị. Cùng Cẩm nang du lịch tìm hiểu những bước đơn giản nhất nhé!

Bước 1: Chuẩn bị nước dùng Oden

Hãy lấy một nồi đất nung (nếu có), hoặc nồi sâu vừa đủ. Dùng nước súp đặc cho Oden, nấu với nhiều cá ngừ bào hơn bình thường và đun trong khoảng 5-6 phút. Sau đó, cho nước tương, rượu mirin, đường và muối vào nồi.

Bước 2: Chuẩn bị nguyên liệu

Bạn có thể chọn các nguyên liệu theo sở thích cá nhân từ gợi ý ở trên. Hãy cắt nguyên liệu thành từng miếng vừa ăn và sơ chế bằng nước sôi trước khi cho vào nồi nước dùng Oden. Đặt các nguyên liệu như củ cải, đậu hũ chiên, konjac, trứng vào nồi.

Bước 3: Nấu lẩu Oden

Cho tất cả nguyên liệu vào nồi nước dùng. Khi nước sôi, nhớ vớt bọt. Giảm lửa và nấu trong 50 phút. Sau 50 phút, cho khoai môn, gân bò luộc vào và đun thêm 10 phút trước khi tắt bếp.

Hãy xách vali lên và chuẩn bị cho một chuyến du lịch tuyệt vời đến Nhật Bản! Khám phá không chỉ vẻ đẹp tuyệt vời của đất nước này mà còn thưởng thức món lẩu Oden - tinh hoa ẩm thực Nhật Bản. Với hương vị đậm đà, món lẩu này sẽ đưa bạn vào hành trình trải nghiệm văn hóa đặc sắc qua từng miếng ăn. Đừng bỏ lỡ cơ hội thưởng thức Oden trong không gian truyền thống của Nhật Bản.