1 Origami là gì? Tìm hiểu về nghệ thuật gấp giấy truyền thống Nhật Bản
Origami (折り紙) là nghệ thuật gấp giấy nổi tiếng có nguồn gốc từ Nhật Bản, được hình thành từ việc kết hợp hai từ tiếng Nhật: "ori" (折り – gấp) và "kami" (紙 – giấy). Ban đầu, trước năm 1880, nghệ thuật này được gọi là Orikata, mãi đến sau này mới được sử dụng phổ biến với cái tên Origami như chúng ta biết ngày nay.
Origami, nghệ thuật gấp đầy mê hoặc. Ảnh: shironagasukujira
Origami là quá trình sử dụng những kỹ thuật gấp giấy đơn giản để biến một tờ giấy hình vuông thành những mô hình ba chiều phức tạp và hoàn toàn không dùng kéo cắt hay keo dán. Đây cũng chính là đặc trưng của phong cách Origami hiện đại.
Từ tờ giấy vuông vắn đến muôn hình vạn trạng! Ảnh: stux
2 Hành trình lịch sử phát triển của nghệ thuật Origami
Origami có lịch sử phát triển gắn liền với quá trình ra đời của giấy và những biến động văn hóa Nhật Bản.
Giấy được phát minh lần đầu tiên ở Trung Quốc vào khoảng năm 105 sau Công nguyên nhưng phải đến thế kỷ 6, loại vật liệu quý giá này mới theo chân các nhà sư truyền vào Nhật Bản. Ban đầu, giấy được sử dụng trong những dịp lễ trang trọng và phải đến thế kỷ 17, việc gấp giấy mới bắt đầu phổ biến như một hình thức giải trí tại Nhật Bản.
Vào năm 1680, hình ảnh những cánh bướm giấy xuất hiện trong các bài thơ Nhật Bản, đánh dấu bước chuyển mình của nghệ thuật này trong đời sống. Đến năm 1797, cuốn sách "Sembazuru Orikata" (Xếp ngàn cánh hạc) ra đời, được xem là tài liệu đầu tiên hướng dẫn kỹ thuật gấp giấy nghệ thuật.
Hàng ngàn cánh hạc ra đời từ nghệ thuật Origami. Ảnh: My World
Bước sang thế kỷ 19, dưới ảnh hưởng của triết lý giáo dục từ phương Tây, đặc biệt là từ nhà giáo dục Đức Friedrich Fröbe, người sáng lập mô hình mẫu giáo hiện đại, Origami được đưa vào trường học Nhật Bản như một phần của chương trình giáo dục trẻ nhỏ.
Trong khi đó, tại châu Âu, các hình thức gấp giấy khác cũng phát triển, chẳng hạn như nghệ thuật gấp khăn ăn tại Tây Ban Nha vào thế kỷ 17. Tuy nhiên, chỉ ở Nhật Bản, Origami mới phát triển thành một nét văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc.
Origami đã phát triển thành một nét văn hóa độc đáo của Nhật Bản. Ảnh: origamipulse
Đóng vai trò quan trọng trong việc hiện đại hóa Origami phải kể đến nghệ nhân Akira Yoshizawa. Ông là người đã phát minh hệ thống ký hiệu gấp giấy được dùng toàn cầu ngày nay và sáng tạo ra kỹ thuật Origami bằng giấy ướt (wet-folding), cho phép tạo ra các mô hình mềm mại, sinh động hơn.
Ngày nay, Origami không chỉ dừng lại ở một thú vui nghệ thuật mà còn được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực như thiết kế, kiến trúc, thậm chí cả khoa học kỹ thuật và công nghệ vũ trụ.
Nghệ thuật Origami bằng giấy ướt có thể tạo nên nhiều hình dạng độc đáo hơn. Ảnh: journal.rikumo
3 Nghệ thuật Origami ngày nay
Mặc dù đã xuất hiện từ hàng thế kỷ trước, Origami vẫn duy trì sức hút mạnh mẽ không chỉ tại Nhật Bản mà còn lan tỏa khắp thế giới. Nghệ thuật gấp giấy này không ngừng phát triển với những sáng tạo mới mẻ, khi các nghệ nhân liên tục tạo ra những tác phẩm tuyệt đẹp chỉ từ vài tờ giấy mỏng manh.
Ngày nay, việc tiếp cận Origami trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết: từ sách hướng dẫn chi tiết, video dạy gấp giấy cho người mới bắt đầu đến các lớp học trực tuyến về Origami cho mọi lứa tuổi.
Bên cạnh Origami truyền thống nhiều biến thể thú vị cũng ra đời:
- Kirigami: kết hợp giữa gấp và cắt giấy, mở ra khả năng sáng tạo phong phú hơn cho các tác phẩm.
- Wet-folding: kỹ thuật làm ẩm giấy để dễ dàng uốn nắn, tạo ra những đường cong mềm mại và sống động cho mô hình.
Kirigami, một nét nghệ thuật mới có cảm hứng từ Origami. Ảnh: Tiệm Điều Ước
4 Những kiểu Origami phổ biến và những mẫu gấp tiêu biểu
Theo tìm hiểu của MIA.vn, Origami đã phát triển với rất nhiều mẫu và trường phái đa dạng:
- Hạc giấy (Oritsuru): Biểu tượng may mắn, hòa bình trong văn hóa Nhật Bản. Người ta tin rằng nếu gấp được 1000 con hạc giấy, điều ước sẽ trở thành sự thật.
- Thuyền giấy: Hình ảnh phổ biến từ những thế kỷ trước, biểu trưng cho những chuyến hành trình và ước mơ tuổi thơ.
- Rồng, Phượng hoàng, Tháp Eiffel: Những mẫu Origami phức tạp đòi hỏi kỹ thuật cao, đôi khi sử dụng lá kim loại mỏng thay cho giấy để đảm bảo độ bền và sắc nét.
Không chỉ giới hạn trong giấy truyền thống, Origami hiện đại còn sử dụng giấy ướt, giấy kim loại mỏng để tạo độ dẻo dai, mềm mại cho tác phẩm.
với một tờ giấy, Origami tạo nên nhiều hình dạng độc đáo. Ảnh: Reddit
5 Các thể loại Origami phổ biến
- Origami ghép (Modular Origami): Một mô hình lớn được tạo thành từ nhiều mảnh giấy gấp riêng biệt ghép lại với nhau mà không cần dùng keo dán.
- Origami cử động (Action Origami): Các mô hình có thể chuyển động như chim vỗ cánh, ếch bật nhảy hoặc pháo giấy nổ nhẹ.
- Origami trang sức (Jewelry Origami): Tạo ra những món đồ như vòng cổ, hoa tai từ giấy gấp nghệ thuật.
- Origami giấy nhớ (Sticky Note Origami): Sử dụng giấy văn phòng nhỏ gọn để gấp các mẫu đơn giản ngay trong môi trường công sở.
- Origami hoa văn trang trí (Tessellation Origami): Gấp giấy thành những họa tiết nổi liên tục, yêu cầu sự tỉ mỉ và kiên nhẫn rất cao.
- Origami thực phẩm (Food Origami): Dùng tảo biển, trái cây để sáng tạo ra những mô hình ăn được.
Các kiểu Origami đa dạng. Ảnh: Tổng hợp
6 Tác dụng của Origami đối với tâm lý và đời sống
Không chỉ là một nghệ thuật thị giác, Origami còn mang lại nhiều giá trị tâm lý, giáo dục và trị liệu:
- Giảm stress, chữa mất ngủ: Quá trình tập trung gấp giấy giúp xoa dịu tinh thần, mang lại cảm giác an nhiên, thư giãn.
- Rèn luyện sự kiên nhẫn và tư duy hình học: Mỗi nếp gấp đòi hỏi sự cẩn trọng, tư duy không gian và khả năng xử lý trình tự hợp lý.
- Phục hồi chức năng vận động: Origami được nhiều chuyên gia vật lý trị liệu áp dụng để cải thiện sự linh hoạt của bàn tay, cổ tay, đặc biệt trong quá trình phục hồi sau chấn thương.
- Thúc đẩy sự sáng tạo: Khi người chơi tự sáng tạo ra những mẫu gấp riêng biệt, họ không chỉ nâng cao năng lực tư duy mà còn giải tỏa được năng lượng sáng tạo bên trong mình.
Tại các hội thảo quốc tế về Origami, các chuyên gia như bác sĩ Ronald S. Levy đã nhấn mạnh vai trò quan trọng của Origami trong phục hồi chức năng vật lý lẫn tâm lý.
Xem thêm: Du lịch Nhật Bản tự túc và những địa điểm không thể bỏ qua
7 Ứng dụng của Origami trong khoa học và công nghệ hiện đại
Những nguyên lý gấp giấy đơn giản đã tạo cảm hứng cho hàng loạt phát minh công nghệ đột phá. Dưới đây là những ứng dụng của Origami trong đời sống mà Cẩm nang du lịch tổng hợp được:
- Rô bốt tự triển khai: Các nhà nghiên cứu MIT và Harvard đã ứng dụng Origami để thiết kế robot có khả năng triển khai từ dạng phẳng, hữu ích trong các sứ mệnh cứu hộ hoặc thám hiểm không gian.
- Tấm pin mặt trời và thiết bị không gian: Kỹ thuật gấp Miura lấy cảm hứng từ Origami được sử dụng để thu gọn và triển khai các tấm pin mặt trời, gương kính thiên văn trên các vệ tinh như James Webb Space Telescope.
- Túi khí ô tô: Những thuật toán mô phỏng Origami được áp dụng trong thiết kế túi khí, giúp chúng bung ra nhanh và hiệu quả khi xảy ra va chạm.
- Ống thông tim: Các kỹ sư đã phát triển những ống thông tim siêu nhỏ, có thể xếp gọn để đưa vào mạch máu rồi bung ra khi đến đúng vị trí cần thiết.
- Kiến trúc gấp: Origami cũng đang truyền cảm hứng cho kiến trúc bền vững: các công trình gấp mở dễ dàng, linh hoạt theo điều kiện môi trường.
- Cấy ghép võng mạc và thiết bị nano: Ứng dụng nguyên lý gấp giấy vào các thiết bị cấy ghép sinh học như võng mạc nhân tạo, thiết bị nano phục vụ y học cá thể hóa.
Ứng dụng Origami vào trong khoa học. Ảnh: graphicworld
Một ngôi nhà lấy cảm hứng thiết kế từ nghệ thuật Origami. Ảnh: Dân trí
Origami nay đã trở thành một biểu tượng văn hóa toàn cầu, một công cụ sáng tạo trong khoa học, công nghệ và đời sống hiện đại. Dù là gấp một chú hạc giấy nhỏ bé hay thiết kế một robot vũ trụ tối tân, tinh thần của Origami vẫn luôn hiện hữu: sự kiên nhẫn, sự sáng tạo và vẻ đẹp kỳ diệu từ những điều giản đơn. Nếu một ngày bạn lên đường khám phá đất nước Nhật Bản, quê hương của Origami thì đừng quên sắm cho mình một chiếc vali du lịch gọn nhẹ và bền bỉ tại MIA.vn nhé.
