1 Giới thiệu về Vườn Quốc Gia Cúc Phương
Cách trung tâm thành phố Hà Nội áng chừng 120km về phía Nam, Vườn Quốc Gia Cúc Phương ẩn mình nằm sâu trong lòng dãy Tam Điệp. Diện tích rừng Cúc Phương rất rộng, lên đến 22.408 ha và trải dài khắp địa phận ba tỉnh Ninh Bình, Hòa Bình và Thanh Hóa.
Vườn Quốc Gia Cúc Phương là khu rừng quốc gia đầu tiên tại nước ta với địa hình phức tạp cùng cảnh quan độc đáo. Rừng là nơi trú ngụ của đa dạng các loài động vật quý hiếm, bao gồm cả những cái tên góp mặt trong Sách đỏ.
Đặc biệt hơn, vườn Cúc Phương còn có giá trị về mặt khảo cổ khi ẩn sâu giữa cánh rừng hoang sơ này là muôn vàn các di tích còn sót lại, nằm rải rác khắp các nơi như động Trăng Khuyết, động Thủy Tiên hoặc động Người Xưa.

Vườn Quốc Gia Cúc Phương là khu rừng quốc gia đầu tiên tại nước ta với địa hình phức tạp cùng cảnh quan độc đáo

Con đường dẫn vào rừng Cúc Phương. Ảnh: Ngọc Thành

Sơ đồ các điểm tham quan. Ảnh: VQG Cúc Phương
2 Thời điểm lý tưởng để bạn bắt đầu hành trình chinh phục rừng Cúc Phương
Theo kinh nghiệm mà MIA.vn tích cóp trong cuốn sổ tay Cẩm nang du lịch, thời điểm lý tưởng nhất trong năm để bạn bắt đầu hành trình chinh phục Vườn Quốc Gia Cúc Phương rơi vào khoảng từ tháng 2 đến tháng 5. Lúc này, thời tiết tại rừng rất mát mẻ, trời trong, có nắng và không mưa, phù hợp để bạn chinh phục những cung đường mòn len lỏi dưới tán cây trong rừng.
Đặc biệt hơn, nếu đến Vườn Quốc Gia Cúc Phương vào đúng những ngày tháng 5, bạn sẽ nhìn thấy khung cảnh nơi đây tựa chốn bồng lai với cảnh tượng từng đàn bươm bướm đua nhau bay lượn khoe sắc. Chắc chắn rằng khung cảnh ấy sẽ khiến nhiều tín đồ đam mê xê dịch cứ mãi ngẩn ngơ ngắm nhìn.
Ngược lại, khoảng thời gian vào mùa mưa là thời điểm bạn nên hạn chế tiến vào giữa lòng rừng Cúc Phương. Đường trong rừng lúc này khá trơn, lại xuất hiện nhiều muỗi rừng hoặc vắt rất nguy hiểm.

Nếu đến Vườn Quốc Gia Cúc Phương vào đúng những ngày tháng 5, bạn sẽ nhìn thấy cảnh tượng từng đàn bướm đua nhau bay lượn khoe sắc
3 Các phương tiện bạn có thể lựa chọn
Trải dài khắp địa phận ba tỉnh Ninh Bình, Hòa Bình và Thanh Hóa, thế nên, bạn có khá nhiều lựa chọn khi tìm một phương tiện phù hợp để di chuyển đến Vườn Quốc Gia Cúc Phương. Trong đó, xe máy, xe khách và ô tô là ba lựa chọn phổ biến hơn cả.
Đặc biệt, đối với những tín đồ yêu khám phá, xe máy chắc hẳn là phương tiện lý tưởng nhất. Lộ trình đi đến Vườn Quốc Gia Cúc Phương khá dễ đi, bạn chỉ việc chạy theo hướng Quốc lộ 1A đến ngã ba Gián Khẩu, sau đó đi thêm một đoạn để đến Nho Quan và rừng Cúc Phương.
Trong khi đó, nếu đi bằng xe khách, bạn có thể đến bến xe Giáp Bát đón tuyến Hà Nội - Nho Quan. Sau khi xuống bến, bạn có thể đi bus hoặc gọi xe ôm để đi đến cổng rừng.
Vị trí chính xác của Vườn Quốc Gia Cúc Phương trên bản đồ

Cổng vào Vườn Quốc gia Cúc Phương. Ảnh: VQG Cúc Phương
4 Các địa điểm tham quan tại Vườn Quốc Gia Cúc Phương
4.1 Động Người Xưa tại Vườn Quốc Gia Cúc Phương
Động Người Xưa, còn gọi là Hang Đắng là di sản quý mà Vườn Quốc Gia Cúc Phương sở hữu. Ngày nay, hang động này vẫn còn những dấu tích về cư trú cũng như văn hóa mộ táng của người tiền sử, có giá trị to lớn về mặt lịch sử lẫn khảo cổ.

Động Người Xưa, còn gọi là Hang Đắng là di sản quý mà Vườn Quốc Gia Cúc Phương sở hữu
4.2 Hang Con Moong
Nằm trên địa phận tỉnh Thanh Hóa, hang Con Moong sở hữu dáng dấp độc đáo với khối đá lớn nhô ra ngoài tựa hình con thú, vì vậy, người dân địa phương đã đặt cho hang cái tên như thế.
Hang tọa lạc tại địa thế lý tưởng với dòng suối róc rách phía trước cùng chung quanh là hệ động vật đa dạng. Đặc biệt hơn, hang còn có giá trị về mặt khảo cổ khi là nơi lưu trú của người tối cổ ngày trước, đồng thời là di chỉ được xếp hạng di tích Quốc gia.

Hang Con Moong sở hữu dáng dấp độc đáo với khối đá lớn nhô ra ngoài. Ảnh: Nld
4.3 Vườn thực vật Cúc Phương
Tuyến đường thăm vườn thực vật Cúc Phương có quãng đường đi bộ 3 km. Đây là khu vực được xây dựng nhằm sưu tập gây trồng các loài cây quý hiếm của Việt Nam và thế giới, đồng thời phục vụ công tác nghiên cứu khoa học, học tập và tham quan du lịch.

Tuyến đường tham quan vườn thực vật Cúc Phương. Ảnh: VQG Cúc Phương
4.4 Đỉnh Mây Bạc
Nằm ở độ cao 648 mét so với mực nước biển, đứng từ đỉnh Mây Bạc, bạn có thể nhìn thấy toàn cảnh rừng Cúc Phương và xa xa là quần thể chùa Bái Đính cùng cố đô Hoa Lư.
Sở hữu tầm nhìn ấn tượng là thế, tuy nhiên đường dẫn lên đỉnh khá khó đi với nhiều đoạn dốc cao. Vì vậy, chinh phục đỉnh Mây Bạc luôn là niềm ao ước của các tín đồ đam mê xê dịch.

Đứng từ đỉnh Mây Bạc, bạn có thể nhìn thấy toàn cảnh rừng Cúc Phương
4.5 Hồ Yên Quang - Động Phò Mã
Đi ngược về hướng Nho Quan khoảng chừng 8km, bạn sẽ nhìn thấy cầu Tri Phương. Từ đây, bạn rẽ phải đi theo hướng Tây tầm một đoạn ngắn nữa là sẽ nhìn thấy hồ Yên Quang cùng động Phò Mã.
Hồ Yên Quang sở hữu làn nước xanh biêng biếc cùng sóng gợn lăn tăn đầy thơ mộng. Ngược lại, vẻ đẹp của động Phò Mã lại có phần hoang dại hơn với những nhũ đá muôn hình vạn trạng rũ xuống tựa bức rèm châu.
4.6 Các cây cổ thụ
Ẩn sâu giữa lòng rừng Cúc Phương là muôn vàn các loài cây cổ thụ, như cây cao đăng, cây sấu, v.v.
Cây đăng cổ thụ tại vườn cao khoảng 45 mét cùng đường kính 5 mét, chỉ cách động Người Xưa áng chừng 2km. Trong khi đó, cây sấu cổ thụ lại nằm cách đó không xa cùng chiều cao 45 mét cùng bộ rễ to ấn tượng.
Trong hành trình di chuyển đến các loại cây đại thụ, bạn sẽ có cơ hội nhìn thấy muôn vàn các loài dây leo thân gỗ, tầm gửi cùng tổ diều. Nếu may mắn, bạn còn được thấy các loài động vật như chim gõ kiến, đuôi cụt bụng vằn nữa đó.

Cây đăng cổ thụ tại vườn cao khoảng 45 mét cùng đường kính 5 mét, chỉ cách động Người Xưa áng chừng 2km

Cây sấu cổ thụ với hệ thống rễ đồ sộ. Ảnh: Ngọc Thành
4.7 Bản Mường
Đồng bào dân tộc Mường sinh sống rải rác quanh khu vực Vườn Quốc Gia Cúc Phương. Vì thế, khi đến đây, bạn sẽ dễ dàng nhìn thấy những ngôi nhà sàn lác đác cùng các thửa ruộng bậc thang vẫn tồn tại.
Đến với bản Mường, bạn sẽ có cơ hội hòa mình vào bầu không gian đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc vùng cao với hàng loạt những trải nghiệm thú vị như dệt thổ cẩm, làm nương rẫy.

Đến với bản Mường, bạn sẽ có cơ hội hòa mình vào bầu không gian đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc vùng cao
4.8 Trung tâm cứu hộ linh trưởng
Bên cạnh cảnh quan thiên nhiên độc đáo cùng thảm thực vật trù phú, Vườn Quốc Gia Cúc Phương còn được biết đến với tư cách một trung tâm cứu hộ, bảo tồn các loài động vật quý hiếm, có nguy cơ tuyệt chủng.
Khi đến tham quan Trung tâm cứu hộ linh trưởng tại Rừng Cúc Phương, bạn sẽ được các anh, các chú kiểm lâm giải thích về các loài linh trưởng, động vật. Họ còn có cả kho tàng những câu chuyện cứu hộ mà bạn sẽ rất thích thú muốn nghe đó.

Trung tâm cứu hộ linh trưởng là trung tâm cứu hộ, bảo tồn các loài động vật quý hiếm, có nguy cơ tuyệt chủng
4.9 Bảo tàng Cúc Phương
Bảo tàng được xây dựng với mục đích lưu giữ và bảo quản mẫu, bạn sẽ có thể nhìn thấy đa dạng các biểu mẫu về côn trùng, động thực vật như chuồn chuồn, bọ que, ve sầu cùng nhiều loài chim, thú khác. Nơi đây hiện đang lưu giữ hơn 50 mẫu khảo cổ học, nổi bật là mẫu dương bản bò sát răng phiến có niên đại 230-250 triệu năm trước cùng 122 mẫu ngâm, 82 mẫu động vật, 2.900 mẫu côn trùng các loại, hơn 12.000 mẫu tiêu bản thực vật.

Bảo tàng Cúc Phương trưng bày nhiều mẫu vật đặc biệt. Ảnh: Ngọc Thành
4.10 Bộ xương hóa thạch 230 triệu năm tuổi của loài "Quái vật biển"
Giữa đại ngàn Cúc Phương, đây là hóa thạch bò sát răng phiến đầu tiên được tìm thấy ở Đông Nam Á bao gồm 12 đốt sống nguyên vẹn với hình trụ, thắt eo ở giữa, mặt lõm sâu, cùng 10 đoạn xương sườn và một số xương khác. Bên cạnh chuỗi đốt sống, còn có những mảnh xương dài, hơi cong, được cho là xương sườn nằm trên bề mặt đá. Để chiêm ngưỡng hóa thạch này, bạn cần đi bộ qua rừng và vượt qua nhiều đoạn dốc đá.

Bộ xương hóa thạch 230 triệu năm tuổi của loài "Quái vật biển" giữa đại ngàn Cúc Phương. Ảnh: VTC News
5 Những tour trải nghiệm thú vị tại Vườn Quốc Gia Cúc Phương
Rừng Cúc Phương sở hữu hàng loạt tour tham quan trải nghiệm thú vị đang chờ đợi bạn. Chắc chắn rằng đối với những tín đồ yêu thiên nhiên, Vườn Quốc Gia Cúc Phương là điểm dừng chân không thể hoàn hảo hơn.
5.1 Tour trải nghiệm nửa ngày
Với tour nửa ngày bạn sẽ có cơ hội khám phá trung tâm du khách, bảo tàng Cúc Phương, các chương trình bảo tồn linh trưởng, rùa, thú ăn thịt và tê tê, cũng như thú móng guốc và chim. Ngoài ra, bạn có thể lựa chọn tham quan động Người xưa (300m đi bộ), rừng nguyên sinh, cây đăng cổ thụ (800m đi bộ) hoặc cây chò chỉ.
Giá tour tham khảo:
- Người lớn: 130.000 VND, 160.000 VND hoặc 250.000 VND/ người.
- Trẻ em: từ 50.000 VND đến 110.000 VND/ người.

Trải nghiệm trung tâm bảo tồn động vật hoang dã. Ảnh: VQG Cúc Phương
5.2 Tour trải nghiệm một ngày
Tour trải nghiệm Vườn Quốc Gia Cúc Phương trong một ngày bao gồm tham quan trung tâm du khách, chương trình bảo tồn linh trưởng đầu tiên tại Đông Dương, chương trình bảo tồn rùa, khám phá động Người xưa (300m đi bộ), trải nghiệm rừng nguyên sinh, động Sơn Cung và quần thể 5 cây chò chỉ (6km đi bộ vòng tròn). Bạn cũng có thể chọn tham quan cây đăng cổ thụ (3km đi bộ vòng tròn).
Ngoài ra, tour một ngày có chương trình dành riêng cho người lớn, bổ sung thêm hoạt động trekking đỉnh Mây Bạc (đỉnh núi cao nhất Cúc Phương), yêu cầu bạn đi bộ 7km, có hướng dẫn viên và đặt trước,
Giá tour tham khảo:
- Người lớn: 160.000 VND/ người.
- Trẻ em: 50.000 VND/ người.
Bạn có thể chọn đi bộ hoặc thuê xe điện với giá 20.000 VND/ người. Phí bãi đỗ xe dao động từ 20.000 VND - 35.000 VND/ xe/ ngày.

Tản bộ dưới khu rừng nguyên sinh xanh rì. Ảnh: Vũ Tuấn Anh

Bạn có thể tự mình khám phá rừng Cúc Phương trong ngày bằng xe đạp. Ảnh: Linh Hương
5.3 Tour thưởng ngoạn thiên nhiên Cúc Phương
Khởi hành lúc 10h, khách tham quan sẽ được tìm hiểu thông tin cơ bản tại khu cổng vườn, sau đó thăm cây chò ngàn năm tuổi. Trên đường quay ra, điểm dừng chân là động Người xưa - nơi phát hiện các di tích như công cụ đồ đá và xương hóa thạch người tiền sử 7.500 năm tuổi.

Thiên nhiên Cúc Phương với vẻ đẹp nao lòng. Ảnh: VQG Cúc Phương

Mùa bướm rừng bay lượn rợp trời là khung cảnh khiến bao người rung động
5.4 Tour trải nghiệm thiên nhiên cho trẻ em
Chương trình kéo dài 1-2 ngày, dành cho học sinh tiểu học và THCS. Các em sẽ được tìm hiểu về bảo tồn thiên nhiên, bảo vệ môi trường, cứu hộ động vật hoang dã, thực hành kỹ năng sống, tham quan các điểm đến, tham gia các hoạt động nhóm hoặc vẽ tranh. Các em sẽ được ăn tối và nghỉ đêm tại khu vực hồ Mạc.
Số lượng tham gia: Tối thiểu 20 người, tối đa 50 người/ đoàn.
Giá tour tham khảo:
- Trẻ em: 710.000 VND/ người.
- Người lớn đi kèm: 690.000 VND/ người.

Tour trải nghiệm thiên nhiên cho trẻ em mang đến nhiều hoạt động thú vị. Ảnh: . Ảnh: VQG Cúc Phương
5.5 Tour cắm trại, xem động vật hoang dã
Tour diễn ra vào mùa khô (tháng 9 - 12). Bạn cần chuẩn bị các vật dụng như giày đi rừng, đèn pin, túi ngủ, máy ảnh, ống nhòm, thuốc chống côn trùng và tư trang cá nhân.

Rừng Cúc Phương sở hữu nhiều trải nghiệm thú vị đang chờ bạn ghé đến
5.6 Tour xe điện xem đom đóm và quan sát động vật hoang dã ban đêm
Tour hoạt động từ 19h đến 22h, kéo dài 1,5 tiếng. Bạn sẽ khám phá công tác bảo tồn, ngắm đom đóm trong rừng già, quan sát cuộc sống về đêm của hươu, nai, culi, cùng các loài côn trùng và các loài động vật hoang dã quý hiếm khác.
Giá tour tham khảo:
- Người lớn và trẻ em trên 10 tuổi: 100.000 VND/ người.
- Trẻ em dưới 10 tuổi: 50.000 VND/ người.

Đàn đom đóm lung linh trong rừng Cúc Phương. Ảnh: VQG Cúc Phương
Ngoài các tour trên, Vườn Quốc Gia Cúc Phương còn tổ chức các chương trình không thường xuyên như: Thưởng ngoạn đồng quê Ninh Bình, Hành trình hồi sinh, Tìm hiểu thiên nhiên và văn hóa địa phương...

Du khách trải nghiệm văn hóa địa phương tại Vườn Cúc Phương. Ảnh: VQG Cúc Phương
Xem thêm: Động Am Tiên - Vẻ đẹp nao lòng nơi thâm sơn cùng cốc
6Lưu trú tại Vườn Quốc Gia Cúc Phương
Vườn quốc gia Cúc Phương mang đến nhiều lựa chọn lưu trú qua đêm cho du khách, phân bố tại các khu vực như cổng vườn, hồ Mạc và trung tâm vườn.
6.1 Khu cổng vườn
Đây là nơi xuất phát cho các hoạt động trong vườn, với 4 loại phòng nghỉ có mức giá tham khảo từ 350.000 VND đến 1.000.000 VND/ đêm, tùy vào ngày thường hay dịp lễ, Tết.

Khu cổng vườn là nơi xuất phát cho các hoạt động trong vườn. Ảnh: VQG Cúc Phương
6.2 Khu hồ Mạc
Cách cổng vườn hơn 1 km, khu vực hồ Mạc phù hợp cho các hoạt động nhóm lớn như đốt lửa trại hay biểu diễn văn nghệ. Khu vực này có nhà sàn tập thể và loại phòng nghỉ cho thuê. Giá phòng nghỉ dao động từ 400.000 VND đến 800.000 VND tùy loại phòng và thời điểm, nhà sàn dành cho đoàn khách lớn có giá từ 1.200.000 VND đến 3.000.000 VND/ đêm.

Khu vực hồ Mạc phù hợp cho các hoạt động nhóm lớn. Ảnh: VQG Cúc Phương
6.3 Khu trung tâm (Bống)
Là điểm cuối trong Vườn quốc gia, cách cổng vườn 20 km, khu trung tâm Bống có các dịch vụ ăn uống, lưu trú và vui chơi, nhưng chỉ có điện vào 4 tiếng buổi tối. Giá phòng nghỉ từ 350.000 VND đến 400.000 VND, trong khi nhà sàn có giá từ 1,2 triệu đến 1,4 triệu đồng một đêm.

Khu lưu trú tại trung tâm (Bống) tọa lạc tại điểm cuối trong Vườn quốc gia. Ảnh: VQG Cúc Phương
Ngoài ra, bạn cũng có thể chọn lưu trú tại các cơ sở bên ngoài vườn như Cuc Phuong Hotel, Cuc Phuong Resort and Spa hay Wyndham Grand Vedana Ninh Binh, cách cổng vườn khoảng 2-3 km, giá phòng tham khảo từ 500.000 VND đến 2.000.000 VND/ đêm.
7Ăn gì ở Vườn Quốc Gia Cúc Phương?
Vườn Quốc Gia Cúc Phương mang đến các món ẩm thực núi rừng nổi bật với các món đặc sản như dê núi, lợn mường và gà đồi. Tại các khu lưu trú trong vườn Cúc Phương đều có nhà hàng phục vụ các món ăn cơ bản. Ngoài ra, bạn cũng có thể thưởng thức ẩm thực tại các nhà hàng gần khu vực như nhà hàng Cúc Phương, nhà hàng Cao Sơn, nhà hàng Vườn Bia Lẩu Nướng, nhà hàng Quý Hiệp hay nhà hàng Thảo Linh.

Vườn Quốc Gia Cúc Phương mang đến các món ẩm thực mang đậm phong vị núi rừng
Vườn Quốc Gia Cúc Phương được xem là báu vật mà Mẹ thiên nhiên ưu ái ban tặng. Với hệ sinh thái đa dạng, thảm thực vật trù phú cùng sự góp mặt của nhiều động vật và các di chỉ khảo cổ có giá trị, vườn là điểm dừng chân hoàn hảo dành cho các tín đồ đam mê khám phá. Nếu có cơ hội vi vu Ninh Bình, đừng quên chia sẻ cùng MIA.vn những trải nghiệm thú vị của bạn nhé!