1 Sơ lược về chùa Bà Thiên Hậu
Chùa Bà Thiên Hậu hay còn có tên gọi khác là chùa Bà Bình Dương hay miếu Bà Thiên Hậu, tọa lạc tại địa chỉ số 4 đường Nguyễn Du, phường Phú Cường, thành phố Thủ Dầu Một. Đây là ngôi chùa do cộng đồng người Việt gốc Hoa xây dựng nên để thờ vị nữ thần tối cao của họ là Thiên Hậu Thánh Mẫu. Ngôi chùa được xây dựng theo lối kiến trúc cổ với các nét đặc trưng của văn hóa Trung Hoa. Đến nay, chùa đã trở thành một trong những di tích nổi bật của tỉnh Bình Dương, nổi tiếng với Lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu vô cùng tưng bừng, náo nhiệt.
Không ai rõ thời gian chính xác chùa Bà Thiên Hậu được xây cất, chỉ biết ngôi chùa nằm bên rạch Hương Chủ Hiếu lúc bấy giờ. Nhưng đến năm 1923, chùa bị hư hại do hỏa hoạn nên bốn bang người Hoa bao gồm Quảng Đông, Triều Châu, Phúc Kiến và Hẹ đã cùng nhau chung tay xây dựng lại ngôi chùa mới ở vị trí hiện nay. Như vậy đến nay ngôi chùa đã gần 100 năm tuổi, cùng Chùa Tây Tạng Bình Dương gắn với biết bao thăng trầm lịch sử của mảnh đất Bình Dương.
Chùa Bà Thiên Hậu gắn liền với Bình Dương gần một thế kỷ, chứng kiến biết bao sự đổi thay của mảnh đất này
Xem thêm: Ghé thăm Chùa Hội Khánh tìm hiểu lối kiến trúc tôn giáo lâu đời
Trước khi tìm hiểu về Lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu, chúng ta hãy cùng ngược dòng thời gian tìm hiểu về nhân vật này đã nhé. Tương truyền, vào thời Tống Kiến Long nguyên niên, khoảng năm 960, tại tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc, nhà họ Lâm đã sinh ra một cô con gái sau 14 tháng mang thai, đặt tên là Mi Châu. Ngay từ khi lọt lòng, cô đã tỏa ra hào quang và mùi hương kì lạ. Đến năm 11 tuổi, Mi Châu quyết định tu theo Phật giáo, nhanh chóng đắc đạo, trở thành một người trên thông thiên văn, dưới tường địa lý, giúp đỡ không biết bao nhiêu người. Đến năm 28 tuổi, bà không may chết yểu, thế nhưng vẫn nhiều lần hiển linh để cứu ngư dân bình an thoát khỏi sóng to gió lớn, trở về bờ an toàn. Chính vì vậy, cứ khi gặp nạn ngoài biển là các ngư dân sẽ cầu nguyện, xin Bà ban cho sóng yên biển lặng để về được bờ.
Bà Thiên Hậu đại diện cho niềm tin và tín ngưỡng của cộng đồng người Hoa tại Bình Dương nói riêng và Việt Nam nói chung
Vì những ân đức và công lao của Bà nên người dân Phúc Kiến đã xây dựng miếu thờ để thể hiện lòng biết ơn đối với vị nữ thần này. Đến đời nhà Nguyên, Bà đã được phong làm Thiên Phi. Rồi đến đời nhà Thanh, vua Khang Hy đã phong cho Bà danh xưng Thiên Hậu, trở thành tên gọi lưu truyền cho đến ngày nay.
Trải qua nhiều thế kỉ, sự tích về Bà Thiên Hậu đã có khá nhiều dị bản với những tình tiết li kì khác nhau. Nhưng chung quy tất cả đều hướng về hình tượng một người phụ nữ có tấm lòng cao đẹp, hiếu thảo, đức hạnh, dám hi sinh thân mình để bảo vệ chúng sinh. Bà cũng trở thành hình tượng để giáo dục con cháu đời sau luôn noi theo cái hay cái đẹp, luôn sẵn sàng cống hiến và giúp đỡ cộng đồng. Vì vậy, Lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu được tổ chức hàng năm, cùng Lễ hội Miếu Ông Bổn, như một cách người Hoa hướng về cội nguồn và những giá trị tốt đẹp mà họ luôn muốn gìn giữ.
2Những điều đặc sắc trong Lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu
Tiếp theo hãy cùng cẩm nang du lịch MIA.vn tìm hiểu chi tiết về các bước chuẩn bị cũng như những nghi lễ của Lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu nhé.
Vì là một trong những ngôi chùa lớn nhất tại Bình Dương nên hàng năm lượng khách hành hương về dâng lễ chùa Bà Thiên Hậu đều rất đông, kéo dài từ mùng 1 Tết Nguyên đán cho đến tận Rằm tháng Giêng. Theo thống kê, hàng năm Lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu thu hút đến hàng trăm ngàn lượt khách hành hương, mang lễ vật dâng lên Bà Thiên Hậu để cầu tài cầu lộc, cầu sức khỏe, bình an, may mắn v.v. Chính vì thế, các công tác chuẩn bị cho lễ hội thường được thực hiện rất sớm để đảm bảo chu đáo nhất phục vụ khách thập phương.
Các tiết mục đặc sắc được chuẩn bị để biểu diễn trong Lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu
Trước Tết Nguyên đán, khuôn viên chùa Bà Thiên Hậu sẽ được trang hoàng bằng cờ và các loại đèn lồng đặc trưng, kéo dài từ cửa tam quan vào đến bên trong điện thờ. Trong đó có 12 chiếc lồng đèn lớn nhất, được trang trí rất cầu kỳ, tượng trưng cho 12 tháng trong năm, treo thành một hàng dài rực rỡ ngay trước chánh điện.
Trước thời điểm diễn ra Lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu cả tuần, các nghi lễ cúng tiến, dâng lễ vật đã được diễn ra rất linh đình. Lễ hội này được coi là ngày hội của cả tỉnh Bình Dương, không khí tưng bừng, rộn ràng khiến ai cũng nôn nao. Tuy nhiên, ba năm liên tiếp do ảnh hưởng từ dịch bệnh nên đám rước đã giảm đi nhiều, chủ yếu tổ chức bên trong khuôn viên nhà chùa để đảm bảo an toàn cho mọi người.
Công tác chuẩn bị cho Lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu được thực hiện rất tỉ mỉ và chu đáo
3 Các nghi thức của Lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu
Lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu được tổ chức với nhiều lễ nghi và tục lệ độc đáo theo tín ngưỡng của người Hoa. Ngày 14 tháng Giêng âm lịch là lúc lễ hội chính thức được tổ chức. Lễ vật dâng lên Bà Thiên Hậu sẽ bao gồm lợn quay, gà, ngỗng cùng trái cây, bánh, hoa. Sau lời khấn khai mạc sẽ đến một bản văn viết bằng tiếng Quảng Đông để ca tụng những công đức và đóng góp của Bà Thiên Hậu, cùng sự biết ơn chân thành và sâu sắc của các thế hệ sau dành cho Bà.
Sau khi đọc xong bài văn tế, Ban quản trị lễ hội sẽ tổ chức bốc thăm để chọn ra một người “cầm ấn” bước lên trước ngai thờ Bà, đóng một tấm giấy đỏ có viết dòng chữ “Khai ấn đại kết” và “Hợp cảnh bình an” để dán lên điện thờ. Tiếp theo là tục "Thỉnh Lộc Bà" bằng những cây nhang lớn và đèn lồng phất giấy. Tục lệ này mang ý nghĩa là mở ra sự hanh thông, thuận lợi và tươi sáng cho năm mới.
Do số lượng quá đông khách thập phương đổ về Lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu nên tỉnh Bình Dương đã phải sắp xếp đội ngũ cán bộ công an và dân phòng để đảm bảo trật tự
Ngày thứ 3 của lễ hội sẽ là ngày chánh vía Bà. Từ 4h sáng tất cả các điện thờ đã được thắp đèn và đốt nến thắp sáng choang, mùi trầm hương thơm ngào ngạt. Đây cũng là ngày đông du khách thập phương đổ về để cúng Bà nhất. Lễ vật thì tùy điều kiện của từng người, chỉ cần có đầy đủ nhang đèn, giấy tiền vàng bạc là được. Khách thập phương đổ về đây với lòng thành kính, gửi gắm những ước vọng cho bản thân, cho gia đình, cầu tình duyên, con cái, cầu sức khỏe, tài lộc v.v.
Tuy nhiên, phần đặc sắc nhất trong Lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu phải kể đến nghi thức rước kiệu Bà đi qua các tuyến phố chính của thành phố Thủ Dầu Một vào ngày rằm tháng Giêng. Theo phong tục của người Hoa, đi đầu đoàn rước sẽ là 4 con Hẩu, mang tạo hình sư tử rồng vàng - chúa tể của muông thú. Theo sau là hàng chục thanh niên cầm cờ hiệu, thanh long đao, tiếp đến là các đội múa lân, rồi tới những đoàn xe gắn hoa rực rỡ, rồi hàng dài các cô thiếu nữ thắt nơ gánh đầy vô số giỏ hoa vải nhiều màu sắc, theo sau là các đội kèn, sáo, trống huyên náo của một góc phố.
Cảnh đoàn rước tượng Bà đi qua những con phố lớn của thành phố
Kiệu Bà sẽ đi ở giữa, phía trước kiệu đặt 2 án hương nghi ngút khói. Phía sau kiệu Bà là hàng ngàn du khách thập phương đang diễu hành theo sau. Đoàn rước đi đến đâu là lại kéo thêm rất nhiều người dân địa phương cùng tham gia, cứ thế đoàn người càng ngày càng đông, kéo dài cả vài kilomet. Ngoài ra tại Bình Dương còn có những lễ hội đặc sắc khác như Lễ hội Lái Thiêu mùa trái chín với không khí tưng bừng, náo nhiệt, là nơi bày bán và giới thiệu các sản vật địa phương, thu hút rất đông khách du lịch tham gia.
Lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu với lịch sử lâu đời cùng những giá trị văn hóa, tín ngưỡng, đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người Bình Dương mỗi dịp Tết đến xuân về. Cẩm nang du lịch MIA.vn hi vọng bạn sẽ sớm có cơ hội tham gia lễ hội đặc sắc này để hiểu hơn về văn hóa độc đáo của người Hoa tại Việt Nam nhé.
