Khám phá làng cổ Bích La, nơi lưu giữ những giá trị văn hóa lâu đời

1 Giới thiệu về làng cổ Bích La

Tọa lạc tại xã Triệu Đông, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị, làng cổ Bích La là một trong những ngôi làng lâu đời và nổi tiếng nhất miền Trung. Theo ghi chép của các bậc tiền nhân, làng được hình thành vào năm 1527, tức gần 500 năm trước và đến nay vẫn giữ nguyên nét bình dị, cổ kính qua từng mái nhà rêu phong và lối sống truyền thống.

Nằm cách không xa dòng sông Thạch Hãn lịch sử, chỉ cần đi xuôi theo con sông một đoạn là có thể chạm đến vùng đất yên bình này. Làng cổ Bích La nổi bật bởi vị trí phong thủy đắc địa, lưng tựa núi, mặt hướng sông, bao quanh là thiên nhiên tươi đẹp, sông ngòi chằng chịt, giao thông thuận tiện từ xưa đến nay.

Một điểm đặc biệt về mặt địa lý khiến làng cổ Bích La được mệnh danh là “địa linh nhân kiệt” chính là hệ thống kênh rạch và sông suối tự nhiên. Dòng sông chính chảy qua làng phân thành 9 nhánh nhỏ, uốn lượn như hình rồng bao bọc quanh làng, được dân gian gọi là Long mạch. Theo quan niệm phong thủy, đây là địa hình mang đến sự thịnh vượng, tài lộc và sự phát triển bền vững cho cả cộng đồng cư dân nơi đây.

Theo cẩm nang du lịch MIA.vn tìm hiểu, trải qua bao biến động lịch sử, đặc biệt là thời kỳ chiến tranh ác liệt ở Quảng Trị, làng cổ Bích La vẫn giữ được hồn cốt văn hóa đặc sắc. Những ngôi nhà cổ, những con đường làng phủ đầy bóng cây và lễ hội truyền thống vẫn được người dân gìn giữ và phát huy, trở thành điểm đến đầy cuốn hút cho khách du lịch.

2 Lịch sử làng cổ Bích La

Làng cổ Bích La không chỉ nổi tiếng bởi vẻ đẹp thanh bình mà còn là vùng đất gắn liền với chiều dài lịch sử của dân tộc. Từ thời chúa Nguyễn, nơi đây đã đón những đoàn người di cư từ phương Bắc vào lập nghiệp, đặt nền móng đầu tiên cho một ngôi làng trù phú, yên bình. Trải qua nhiều thế hệ, Bích La trở thành cái nôi sản sinh ra nhiều bậc hiền tài, góp phần vào sự nghiệp dựng nước và giữ nước.

Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp rồi đến chiến tranh chống Mỹ, làng từng là điểm tựa của phong trào cách mạng. Nhờ vị trí gần Thành cổ Quảng Trị, một trong những chiến địa khốc liệt nhất, Bích La trở thành hậu phương vững chắc, là nơi tiếp tế, trú quân và tổ chức lực lượng. Dù từng chịu nhiều tổn thất nặng nề bởi bom đạn nhưng làng không bao giờ khuất phục. Sau chiến tranh, người dân đã đồng lòng dựng lại mái nhà, phục hồi từng thửa ruộng, hồi sinh từng gốc cây và lưu giữ tinh thần kiên cường ấy cho đến ngày nay.

Nét đặc trưng về văn hóa tâm linh cũng là yếu tố tạo nên chiều sâu lịch sử của làng cổ Bích La. Nổi bật nhất chính là ngôi đình làng, trung tâm sinh hoạt tín ngưỡng và văn hóa của cả cộng đồng. Không gian quanh đình còn lưu dấu nhiều công trình tâm linh cổ kính như miếu thờ, nhà từ đường và hồ nước linh thiêng, nơi tương truyền là nơi thần Kim Quy hiển linh phù hộ. Đây không chỉ là nơi thờ phụng mà còn là minh chứng sống động cho đời sống tinh thần phong phú và truyền thống đoàn kết của người dân nơi đây.

Từ một miền quê nghèo đầy khói lửa, làng cổ Bích La đã vươn lên mạnh mẽ, trở thành biểu tượng của ý chí, niềm tin và khát vọng sống. Những giá trị văn hóa vẫn được người dân gìn giữ qua từng nếp nhà, từng lễ hội, từng câu chuyện truyền đời, khiến nơi đây trở thành điểm đến không thể bỏ qua trên hành trình khám phá du lịch Quảng Trị.

3 Khám phá những điều thú vị về làng cổ Bích La

3.1 Làng cổ Bích La là “lò sinh quan, nôi sinh sĩ tử”

Không chỉ nổi tiếng với cảnh quan trầm mặc và lịch sử hào hùng, làng cổ Bích La còn được mệnh danh là “lò sinh quan, nôi sinh sĩ tử” , nơi hội tụ tinh hoa học vấn và truyền thống khoa bảng suốt nhiều thế kỷ.

Từ thời Lê sơ đến triều Nguyễn, làng cổ Bích La đã sản sinh nhiều bậc hiền tài vang danh sử sách. Trong số đó, hai vị tiến sĩ đầu tiên là Lê Cảnh Diệu và Lê Cảnh Phiên được người dân tôn thờ và lập miếu tưởng niệm ngay trong làng, như minh chứng sống động cho tinh thần hiếu học đã bám rễ sâu trong đời sống cư dân nơi đây.

Dưới triều Tự Đức, tên tuổi Lê Bá Thoại, vị Tham tri Bộ Lại nổi tiếng chính trực và Lê Trinh, Phó bảng được phong danh hiệu “Lưỡng quốc tham mưu” khi đi sứ sang Trung Hoa đã góp phần làm rạng danh vùng đất học này. Cùng thời, quan văn võ toàn tài Lê Đăng Doanh cũng để lại dấu ấn với chức danh Hiệp Biện Đại học sĩ và những việc nghĩa như dâng sớ xin miễn thuế cho dân trong nạn đói.

Tinh thần ấy không chỉ dừng lại ở quá khứ. Bước vào thời hiện đại, làng cổ Bích La tiếp tục chứng kiến sự trưởng thành của nhiều thế hệ trí thức ưu tú. Có thể kể đến như Tiến sĩ toán học Lê Bá Long, Tiến sĩ sinh học Lê Thị Diệu Muội (con gái cố Tổng Bí thư Lê Duẩn) hay Tiến sĩ hóa học Nguyễn Tử. Họ đều là những người đã khẳng định tài năng trên đấu trường học thuật trong và ngoài nước.

Góp phần tạo nên truyền thống ấy là gia tộc họ Lê nổi bật với bốn nhánh: Lê Mậu, Lê Cảnh, Lê Văn và Lê Bá. Mỗi nhánh đều có những nhân vật kiệt xuất, từ nhà cách mạng Lê Mậu Hiến, người tiên phong trong phong trào giảm sưu thuế dưới thời Pháp thuộc, đến Tổng Bí thư Lê Duẩn, nhà lãnh đạo lỗi lạc của cách mạng Việt Nam.

3.2 Lễ hội ở Làng cổ Bích La

Mỗi dịp Tết đến xuân về, làng cổ Bích La lại rộn ràng đón khách thập phương trong một sự kiện độc đáo đã trở thành thông lệ hàng trăm năm: lễ hội chợ đình Bích La. Đây là phiên chợ chỉ diễn ra duy nhất vào rạng sáng mùng 3 Tết âm lịch.

Ngay từ đêm mùng 2, người dân trong làng và các vùng lân cận đã nô nức tụ họp về sân đình. Khi tiếng kẻng canh đêm vừa vang lên báo hiệu ngày mới bắt đầu, các bậc cao niên trong làng thực hiện nghi thức dâng hương trang nghiêm, bày tỏ lòng tri ân với tổ tiên, trời đất và mong ước một năm mới bình an, no đủ.

Ngay sau phần lễ là phần hội, phiên chợ truyền thống nhanh chóng trở nên náo nhiệt trong không khí se lạnh của những ngày đầu năm. Phiên chợ chỉ kéo dài vỏn vẹn vài giờ, khi trời còn chưa kịp sáng rõ đã tan nhưng mỗi người tham dự đều mang về niềm vui hân hoan, như đã được khai xuân trọn vẹn.

Chợ Bích La không phô trương hàng hóa, chẳng kèn trống ồn ào. Người dân chỉ mang đến những sản vật mộc mạc của làng quê: nải chuối, rổ cau, bánh trái hay vài món đồ thủ công. Điều đáng quý là ở đây không có cảnh nói thách hay mặc cả, bởi ai đến cũng đơn giản là để “mua lộc đầu năm”, mang về chút may mắn cho một khởi đầu suôn sẻ.

Đặc biệt, điểm nhấn linh thiêng nhất của lễ hội chính là nghi lễ “gọi rùa thần Kim Quy” tại hồ nước trước đình làng. Theo truyền thuyết, rùa thần thường xuất hiện vào dịp Tết để ban phúc. Có năm nước đục, rùa không hiện và cả làng gặp nhiều khó khăn. Vì vậy, mỗi sáng mùng 3, dân làng long trọng tổ chức lễ bái với mong ước năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, gia đạo an khang.

Không chỉ vậy, du khách đến với lễ hội còn được hòa mình vào không gian văn hóa truyền thống qua các hoạt động như: xin chữ đầu năm, nghe bình thơ, tham gia trò chơi dân gian và thưởng thức những lời chúc rộn ràng đầu xuân từ người dân hiếu khách. Lễ hội chợ đình làng cổ Bích La là nơi lưu giữ bản sắc văn hóa, kết nối cộng đồng, trở thành điểm hẹn cho bất kỳ ai muốn tìm lại hơi thở Tết xưa giữa nhịp sống hiện đại.

Dù không phải mùa lễ hội, làng cổ Bích La vẫn luôn là điểm đến lý tưởng cho những ai yêu nét đẹp truyền thống và muốn tìm về chốn thanh bình. Nếu bạn đang lên kế hoạch cho một chuyến đi khám phá Quảng Trị, đừng quên chọn cho mình một chiếc vali gọn nhẹ, bền bỉ từ MIA.vn để cùng đồng hành nhé.