1Giới thiệu sơ nét về Lễ hội Cầu mưa Mộc Châu
Thời gian diễn ra: 15/2 âm lịch
Đồng bào người dân tộc Thái quan niệm rằng thần linh là những vị sẽ cai quản mưa gió. Vì một năm nọ, khu vực này đã xảy ra hạn hán trong khoảng thời gian dài, không có nước tưới tiêu mùa màng, hoa màu và vạn vật đều bị chết, dân chúng rơi vào tình trạng đói khổ lầm than.
Vì vậy, người dân tộc Thái trong bản đã phải làm lễ để thỉnh mời các vị thần linh về để nghe thỉnh cầu của người dân cho mưa thuận gió hoà, cuộc sống bớt khó khăn hơn. Từ đó Lễ hội Cầu mưa Mộc Châu được ra đời.
Lễ hội Cầu mưa Mộc Châu sẽ được diễn ra với sự tham gia đông nhất là các thanh niên nam nữ. Họ sẽ tập trung lại ở bãi sân rộng hoặc các nhà văn hóa bản, người trung niên và những lão làng phần lớn sẽ ở nhà để đón tiếp đoàn hát cầu mưa.
Xem thêm: Lễ hội Cầu Trăng Hà Giang - Vẻ đẹp trong nét văn hóa người Tày
Lễ hội Cầu mưa Mộc Châu là lễ hội quan trọng nhất với người Thái
Lễ hội Cầu mưa Mộc Châu không chỉ mang đến thông điệp mong muốn mùa màng bội thu, lúa cây tươi tốt, cuộc sống gia đình của những người dân trong bản ấm no hạnh phúc mà còn khẳng định con người nơi đây và thiên nhiên có sự gắn kết chặt chẽ, ràng buộc lẫn nhau. Người dân tộc Thái quan niệm tôn trọng thiên nhiên, môi trường chính là tôn trọng cuộc sống của mình và mang lại những điều tốt đẹp nhất cho bản thân, gia đình và xã hội.
Đối với đời sống tâm linh của người dân tộc Thái thì Lễ hội Cầu mưa Mộc Châu là lễ quan trọng nhất trong năm. Mọi người dân trong bản sẽ cùng tất bật chuẩn bị chu đáo các lễ vật dùng để cúng. Đó là những thực phẩm, thức ăn thường lệ có trong mỗi ngày của người dân Mộc Châu như: cơm lam, cá nướng xông khói, gà luộc, gạo nếp, trứng gà,....
Đặc biệt và đặc trưng nhất của Lễ hội Cầu mưa Mộc đó chính là hình dáng của cây vạn vật, được trang trí bằng các loài chim khác nhau, con ve sầu được đan bằng nan tre và những cái lồng nhỏ đựng trứng gà, vỏ ốc, vỏ trai,... biểu trưng cho thiên nhiên hòa hợp với con người dân tộc Thái tại vùng Tây Bắc Việt Nam.
Lễ hội Cầu mưa là lễ hội quan trọng mong muốn mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu
2Các công tác chuẩn bị cho Lễ hội Cầu mưa Mộc Châu
Do Lễ hội Cầu mưa Mộc Châu là lễ hội trọng đại nhất trong năm của người dân tộc Thái tại vùng Tây Bắc Việt Nam, nên công tác chuẩn bị cho sự kiện này được diễn ra sẽ được chuẩn bị từ khá sớm. Vào trước ngày diễn ra Lễ hội Cầu mưa Mộc Châu một đêm, người dân trong bản sẽ đi đến một khu đất trống rộng ở đầu bản để trang trí những vật dụng có thể bắt gặp như những dụng cụ nông nghiệp thu nhỏ như cày bừa, cối giã gạo được làm bằng gỗ.
Và vật trang trí đặc trưng nhất chỉ có trong Lễ hội Cầu mưa Mộc Châu đó là có dựng một cây nêu. Đây là biểu tượng giống như hình mặt trời được đan bằng tre đơn giản. Kèm theo đó là những tiểu cảnh trang trí thể hiện sự khốn khó trong cuộc sống do thời tiết khắc nghiệt, thiếu nước sinh hoạt, mưa không có làm cho hạn hán kéo dài.
Người dân tộc Thái ở đây họ quan niệm rằng, chim và ve sẽ là hai loài vật tượng trưng cho người dân bộc bạch lời khấn cầu lên với ông Then (ông Trời) còn vỏ ốc, vỏ trai chính là biểu trưng cho sự khô hạn, thời tiết khắc nghiệt. Được thầy cúng cho biết, biểu tượng cây nêu do một bà góa thực hiện nhằm thu hút sự chú ý của ông Then.
Thầy mo, bà góa và ông Then sẽ đi trước để dẫn đoàn để lo tất mọi việc cúng kiến
3Khám phá những nét đặc trưng của Lễ hội Cầu mưa Mộc Châu
Nghi thức của Lễ hội Cầu mưa sẽ được thầy cúng đảm nhiệm trọng trách cao cả và mọi người dân tộc Thái trong bản phải cùng tề tựu về và tập trung cầu nguyện.
Thầy mo sẽ đại diện dân làng đọc bài cúng kể cho ông Then nghe về nỗi khổ mà người dân trong bản làng gặp phải về thời tiết khí hậu khắc nghiệt, mùa màng thất bát, đời sống người dân đói khổ, cơ cực. Dân làng cúi xin ông Then ban mưa xuống để bà còn có một năm cày vụ thuận lợi, mưa thuận gió hòa, mùa màng thu hoạch tốt, cây trái xum xuê.
Đoàn hát cầu mưa có người dẫn đoàn là bà Mẻ Mài (góa phụ) phụ trách làm người lĩnh xướng cùng các chị em phụ nữ khác trong bản. Những chị em này lập gia đình ở tuổi trung niên cùng thầy mo đi làm lễ cầu mưa.
Khi đã tập trung đông đủ thì địa điểm đầu tiên di chuyển đến đó là mó nước cúng thổ địa và thần linh để xin nước. Sau đó đựng vào ống tre đem về địa điểm diễn ra Lễ hội Cầu mưa Mộc Châu và đặt ống tre đó cạnh cây vạn vật.
Người dân trong bản sẽ cử một đại diện đóng vai ông Then sẽ ngồi ở vị trí phía trên mâm cỗ được người dân bày biện từ sớm và cây vạn vật.
Sau khi trải qua các nghi thức xin nước thì các vị thầy cúng (thầy mo), bà góa và cả ông Then sẽ đi dọc vào trong bản, đến từng nhà để gọi tất cả những người phụ nữ ra mó nước đã được xin phép từ thần linh về và chuẩn bị tham gia Lễ hội Cầu mưa. Ai nấy trong làng đều háo hức vui mừng, đợi chờ ngày diễn ra Lễ hội để cùng được mọi người tham gia.
Người dân sẽ đi lấy nước về để làm Lễ hội Cầu mưa Mộc Châu
Sau khi kết thúc phần nghi lễ như trên của Lễ hội Cầu mưa Mộc Châu, khi ông Then đã đồng ý cho mưa xuống, thì phần nước cúng đó sẽ được phẩy vào người đang tham gia coi như là lộc trời ban xuống đã linh nghiệm. Sau đó mọi người trong bản làng cùng những vị khách đến dự sẽ cùng chính thức bắt đầu bước vào phần hội. Mọi người hòa cùng tiếng trống, tiếng chiêng rộn ràng trong vòng xòe đoàn kết và cùng tổ chức tham gia các trò chơi dân gian truyền thống: ném còn, tó má lẹ, bắn nỏ, đẩy gậy, đập mõ trâu, đi cà kheo hay đá bóng,.... Đây đều là những trò chơi vô cùng quen thuộc của người dân vùng cao, tuy đơn giản nhưng giúp mọi người trở nên khăng khít với nhau.
Phần hội sẽ được bắt đầu với việc mọi người kết thành vòng xòe đoàn kết
Ngoài tham gia Lễ hội Cầu mưa Mộc Châu của người dân tộc Thái ra thì vẫn còn rất nhiều lễ hội đặc sắc khác của người dân tộc Thái mà bạn cũng nên một lần tham dự: Lễ hội Hết Chá Mộc Châu, Lễ hội Hoa Ban Mộc Châu,... hay bạn có thể tham quan một số địa điểm du lịch nổi tiếng của Mộc Châu: Hang Dơi Mộc Châu (Động Sơn Mộc Hương), đỉnh Pha Luông, Bản Pa Phách hay thưởng thức các món ăn ngon như: Thịt trâu gác bếp Mộc Châu, Xôi ngũ sắc - bánh sắn Mộc Châu,... vì thế các bạn có đến Mộc Châu thì có rất nhiều điều thú vị đang chờ bạn khám phá nha.
Trò chơi dân gian ném còn trong Lễ hội Cầu mưa Mộc Châu
Trò chơi dân gian Tò Má Lẹ của người dân tộc Thái
Việc bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa của Lễ hội Cầu mưa Mộc Châu sẽ góp phần giáo dục, răn đe con người về việc bảo vệ môi trường đồng, cho con người thấy thiên nhiên và con người có mối liên kết chặt chẽ. Và đây cũng chính là hình thức tâm linh đặc sắc mà người dân tộc Thái tại Mộc Châu muốn giới thiệu với du khách trong và ngoài nước. Hy vọng những thông tin trên sẽ hữu ích với bạn. Chúc bạn có chuyến đi vui và hãy chia sẻ lại khoảnh khắc đó với MIA.vn nhé!
