Sông Thạch Hãn Quảng Trị: Dòng sông hoa lửa trong lịch sử

1 Sông Thạch Hãn – Dòng sông linh thiêng của Quảng Trị

Sông Thạch Hãn dài 155km, bắt nguồn từ dãy Trường Sơn, chảy về phía Đông qua nhiều huyện của Quảng Trị. Người xưa gọi đây là “dòng sông đá”, còn trong thư tịch, nó mang tên sông Quảng Trị. Từ bao đời qua, con sông này vừa là tuyến giao thông thủy huyết mạch, vừa cung cấp nguồn nước nuôi sống những vựa lúa màu mỡ ở Triệu Phong, Hải Lăng.

Với triều Nguyễn, Sông Thạch Hãn còn là hào thành tự nhiên che chở cho Thành cổ Quảng Trị. Minh Mạng từng khắc hình dòng sông này lên một trong Cửu Đỉnh, biểu tượng quyền lực được đặt trang trọng tại Thế Miếu ở Huế.

2 Dòng sông Thạch Hãn – chứng nhân bi tráng của lịch sử

2.1 Sông Thạch Hãn và những trang sử hào hùng

Trong mùa Hè đỏ lửa năm 1972, Sông Thạch Hãn đã chứng kiến một trong những trang sử oanh liệt nhất của dân tộc. Dưới mưa bom bão đạn, hàng vạn chiến sĩ vượt dòng nước để tiến vào giữ Thành cổ Quảng Trị. Trung bình mỗi người lính nơi đây phải hứng chịu hàng trăm quả bom, hàng trăm phát pháo. Họ ngã xuống khi tuổi đời vừa tròn mười tám, đôi mươi, để lại khúc tráng ca bất tử.

Câu thơ của Lê Bá Dương vẫn vang vọng:

“Đò lên Thạch Hãn ơi chèo nhẹ

Đáy sông còn đó bạn tôi nằm…”

2.2 Quảng Trị và dòng sông của khát vọng

Ngược về thế kỷ XVI, chúa Nguyễn Hoàng lập Dinh Cát bên bờ Sông Thạch Hãn, khởi đầu cho hành trình mở cõi về phương Nam. Đến thế kỷ XX, sông lại trở thành chiến trường khốc liệt, từ Cửa Việt đến Đường 9 Nam Lào, nơi ghi dấu sự hy sinh và chiến thắng của quân dân Việt Nam cùng đồng minh Lào.

2.3 81 ngày đêm bi tráng

Trong cuộc chiến bảo vệ Thành cổ, Sông Thạch Hãn đã trở thành con đường tiếp tế quan trọng. Hàng ngàn chiến sĩ đã ngã xuống khi vượt qua dòng nước lũ và bom đạn. Ngày 16/9/1972, khi toàn bộ lực lượng rút sang bờ Bắc, nhiều chiến sĩ và thương binh kiệt sức đã vĩnh viễn nằm lại với sông. Từ đó Sông Thạch Hãn còn được gọi bằng cái tên linh thiêng: dòng sông máu lửa của dân tộc.

2.4 Dòng sông của ký ức và tri ân

Ngày nay cứ mỗi tháng 7, từng đoàn người từ khắp nơi trở về Thành cổ và thả hoa đăng xuống Sông Thạch Hãn. Ánh sáng lung linh trên mặt nước là lời tri ân gửi đến những anh hùng đã hiến dâng tuổi xuân vì độc lập, tự do. Sông Thạch Hãn không chỉ là dòng sông của Quảng Trị, mà còn là nơi kết nối ký ức, biểu tượng của cả dân tộc Việt Nam.

2.5 Quảng Trị – Bảo tàng chứng tích chiến tranh

Quảng Trị hiện còn hơn 400 di tích chiến tranh, cùng 72 nghĩa trang liệt sĩ với gần 60.000 người con cả nước an nghỉ. Trong đó, Nghĩa trang Trường Sơn và Nghĩa trang Đường 9 là điểm đến linh thiêng. Chính mảnh đất bên dòng Sông Thạch Hãn đã trở thành “địa chỉ đỏ”, nơi giáo dục truyền thống yêu nước và lòng biết ơn cho các thế hệ hôm nay và mai sau.

3 Di tích Bến sông Thạch Hãn là chứng nhân lịch sử bất diệt

3.1 Bến sông của giao thương và ký ức

Bến sông Thạch Hãn vốn chỉ là điểm đò ngang nối thị xã Quảng Trị ở bờ Nam với các làng mạc Triệu Thượng, Triệu Phong ở bờ Bắc. Từ bao đời nay, dòng sông là tuyến giao thông thủy gắn kết cư dân hai bờ, mang lại nhịp sống kinh tế và văn hóa phong phú cho vùng đất này.

3.2 Vai trò chiến lược trong 81 ngày đêm Thành cổ

Mùa hè đỏ lửa năm 1972, khi cầu Quảng Trị bị địch khống chế, Bến sông Thạch Hãn trở thành con đường duy nhất để chi viện cho Thành cổ và thị xã. Chỉ cách Dinh Tỉnh trưởng chừng 20m, nơi đây trở thành điểm tập kết quân, vũ khí, nhu yếu phẩm và cũng là cửa ngõ đưa thương binh, tử sĩ về tuyến sau. Dòng Sông Thạch Hãn đã trở thành huyết mạch tiếp sức cho chiến trường ác liệt nhất.

3.3 Những tuyến chi viện anh hùng

Có nhiều hướng vận tải hội tụ về Bến sông Thạch Hãn:

- Từ Mai Xá qua Gia Độ lên thẳng thị xã, do Tiểu đoàn 166 phụ trách.

- Từ Tả Kiên bằng thuyền máy, do Trung đoàn 48 đảm nhiệm.

- Từ Nhan Biều, Xuân An vượt sông Thạch Hãn, do Sư 325 triển khai.

Phương tiện ban đầu là thuyền gỗ, thuyền máy, thuyền cao su, nhưng khi bom đạn dội xuống chiến sĩ phải kết bè từ tre, gỗ, chuối để vận chuyển vũ khí, lương thực và đưa đồng đội qua sông. Mỗi đêm có từ 4 đến 6 tấn hàng được chuyển vào Thành cổ, tiếp thêm sức mạnh cho những người lính kiên cường.

3.4 Cuộc chiến trên dòng sông máu lửa

Mỗi chuyến vượt Sông Thạch Hãn là một trận chiến sinh tử. Pháo binh, không quân, tàu chiến địch liên tục bắn phá. Nhiều chiến sĩ lấy thân mình che chở cho thương binh. Đến tháng 9/1972, địch tung ra “kế hoạch phóng lôi”, dội bom suốt 48 giờ nhằm chặn tuyến tiếp tế. Thế nhưng nhờ tinh thần quả cảm, quân ta vẫn giữ vững nhịp vận chuyển đến ngày cuối cùng. Bến sông Thạch Hãn vì thế khắc tên mình vào sử sách như biểu tượng của lòng dũng cảm và sự hy sinh.

3.5 Dấu ấn tri ân hôm nay

Sau hòa bình, Bến sông Thạch Hãn vẫn hiện hữu, nhắc nhở về một thời máu lửa. Mỗi dịp 27/7 lại có hàng nghìn đèn hoa được thả xuống dòng sông như lời tri ân gửi đến những linh hồn bất tử. Năm 2012 Quảng Trị xây dựng Bến thả hoa, Nhà hành lễ, Quảng trường Giải phóng, Tháp chuông ở bờ Nam, cùng Đền tưởng niệm và Tượng đài ở bờ Bắc.

3.6 Di tích quốc gia đặc biệt

Bến sông Thạch Hãn là một trong 7 điểm thuộc quần thể di tích “Thành cổ Quảng Trị và những địa điểm lưu niệm 81 ngày đêm năm 1972”. Được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt năm 2013, nơi đây trở thành địa chỉ đỏ, không chỉ lưu giữ lịch sử mà còn nuôi dưỡng tinh thần yêu nước cho thế hệ mai sau.

4 Cuộc sống hồi sinh bên Sông Thạch Hãn

Ngày nay Sông Thạch Hãn không chỉ là biểu tượng của quá khứ, mà còn là nguồn sống của vùng Triệu Phong, Hải Lăng, thị xã Quảng Trị. Ở đó có chợ búa nhộn nhịp, đời sống thanh bình, gợi nhớ những trang sử xưa từng miêu tả “chợ không nói thách, dân không trộm cắp, cửa không cần khóa”.

Con sông xanh vẫn nuôi nấng những vựa lúa, nối liền giao thương và mở ra hành trình du lịch đầy ý nghĩa. Bên Sông Thạch Hãn bạn có thể cảm nhận cả sự thiêng liêng của đất trời lẫn nhịp sống an hòa hôm nay.

Sông Thạch Hãn từng là dòng sông hoa lửa ngày nay đã trở thành điểm đến của du khách khắp nơi. Về với Quảng Trị, dừng chân bên dòng sông lịch sử, mỗi người đều tìm thấy một khoảnh khắc lắng đọng trong tâm hồn, giữa ký ức bi hùng và hiện tại thanh bình. Hy vọng những kinh nghiệm hữu ích được MIA.vn tổng hợp sẽ giúp bạn có một chuyến đi thật khó quên với vali hành lý của mình.