Cầu Ông Lãnh: Dấu ấn lịch sử và nhịp sống thương hồ Sài Gòn

1 Vị trí và nguồn gốc tên gọi Cầu Ông Lãnh

Cầu Ông Lãnh thuộc phường Cầu Ông Lãnh, Quận 1 cũ, bắc qua kênh Bến Nghé để kết nối với Quận 4 trước sáp nhập. Tên gọi bắt nguồn từ vị lãnh binh Nguyễn Ngọc Thăng, người đã dựng cây cầu gỗ đầu tiên vào thế kỷ 19 nhằm thuận tiện cho việc giao thông và phòng thủ. Về sau dưới thời Pháp thuộc cầu được xây kiên cố bằng xi măng, trở thành điểm mốc quan trọng trong giao thương đường thủy.

Ngày nay khi đứng trên Cầu Ông Lãnh, bạn sẽ thấy toàn cảnh dòng kênh lấp lánh dưới nắng, với nhịp sống hiện đại xen lẫn chút hoài niệm cổ kính của Sài Gòn xưa.

2 Hướng dẫn di chuyển đến Cầu Ông Lãnh

Đến Cầu Ông Lãnh rất thuận tiện nhờ nằm ngay trung tâm thành phố:

Từ chợ Bến Thành: bạn đi theo Nguyễn Thái Học hoặc Trần Hưng Đạo, rẽ Calmette sẽ tới phường Cầu Ông Lãnh.

Từ Quận 4: di chuyển theo trục Võ Văn Kiệt hoặc ven kênh Bến Nghé để băng qua cầu.

Bằng xe buýt: có thể chọn tuyến đi qua Bến Vân Đồn, Nguyễn Thái Học và dừng tại trạm Cầu Ông Lãnh.

Với vị trí chiến lược, nơi đây dễ dàng tiếp cận bằng cả xe máy lẫn ô tô.

3 Cầu Ông Lãnh – Nhịp nối giữa lịch sử và nhịp sống Sài Gòn

3.1 Khởi đầu từ một vùng chợ sầm uất

Ngay giữa trung tâm Sài Gòn, Cầu Ông Lãnh không chỉ là cây cầu nối Quận 1 và Quận 4 ngày trước. Trong lịch sử nơi đây từng là trái tim của một khu chợ đầu mối lớn nhất thành phố. Chợ Cầu Ông Lãnh hình thành từ thế kỷ XIX, nổi danh với trái cây, thủy hải sản tấp nập ghe thuyền. Từ bến sông đến phố chợ, từng dòng người, từng gánh hàng đã góp phần tạo nên nhịp sống đặc trưng của đô thị phương Nam.

3.2 Dấu tích lịch sử và câu chuyện tên gọi

Tên gọi Cầu Ông Lãnh đến nay vẫn còn nhiều cách lý giải. Có tài liệu cho rằng cầu gắn với một vị lãnh binh từng cho dựng cầu gỗ, có nguồn khác lại nhắc đến ông lãnh sự Nguyễn Thành Ý. Dù vậy, thuyết của học giả Trương Vĩnh Ký được coi là thuyết phục hơn. Thời Pháp thuộc cầu bắc qua con rạch dẫn vào lò mổ gia súc, cùng lúc với Cầu Muối là nơi ghe chở muối từ biển cập bến. Những địa danh ấy phản chiếu lịch sử thương nghiệp Sài Gòn thuở sơ khai.

3.3 Từ bản đồ cổ đến nhịp cầu hiện đại

Trên các bản đồ Sài Gòn từ năm 1878 đến 1946, Cầu Ông Lãnh và khu chợ quanh nó luôn hiện diện. Lò mổ, rạch nước, chợ buôn bán… tất cả tạo thành một quần thể kinh tế nhộn nhịp. Đến năm 1930 cây cầu bắc qua rạch Bến Nghé mới được xây dựng, trở thành điểm nối giữa đại lộ Lord Kitchener (sau đổi thành Nguyễn Thái Học) và bờ nam. Qua nhiều thập kỷ, hình ảnh cây cầu luôn gắn với đời sống đô thị, chứng kiến bao đổi thay của Sài Gòn – Thành phố Hồ Chí Minh.

3.4 Thăng trầm của khu chợ gắn liền với cầu

Chợ Cầu Ông Lãnh chính thức hoạt động vào năm 1874 và nhanh chóng trở thành trung tâm đầu mối. Năm 1947 khi lò mổ di dời, khu vực càng nhộn nhịp với chợ Cầu Muối là nơi tập trung rau củ từ Đà Lạt, Lâm Đồng. Nhưng chợ cũng gắn liền với những biến cố. Đầu năm 1971, chợ Cầu Muối bùng cháy dữ dội. Năm 1999, chợ Cầu Ông Lãnh cũng chịu hỏa hoạn lớn, làm biến mất khu nhà lồng buôn bán trái cây.

3.5 Cầu mới, diện mạo mới

Khoảng năm 2000, thành phố quyết định xây dựng lại Cầu Ông Lãnh để phù hợp với quy hoạch giao thông hiện đại. Ngày 30/4/2003 cây cầu mới chính thức khánh thành, mang diện mạo vững chãi, hiện đại hơn, nối liền hai quận sầm uất. Cùng lúc với hệ thống chợ đầu mối mới ở Thủ Đức, Hóc Môn và Bình Điền được hình thành, thay thế vai trò thương mại truyền thống của chợ Cầu Ông Lãnh.

3.6 Phường Cầu Ông Lãnh sau sáp nhập

Ngay trung tâm TP.HCM, phường Cầu Ông Lãnh hôm nay mang diện mạo mới sau khi sáp nhập từ bốn phường cũ: Nguyễn Cư Trinh, Cầu Kho, Cô Giang và phần còn lại của Cầu Ông Lãnh. Trên diện tích hơn 1,6 km², nơi đây hiện có hơn 78.000 cư dân sinh sống. Dù địa giới thay đổi, chiều sâu văn hóa và bản sắc vẫn nguyên vẹn, tiếp nối truyền thống từ nhiều thế kỷ trước.

4 Những điểm đặc sắc tại phường Cầu Ông Lãnh

4.1 Đình Nhơn Hòa – Nơi lưu dấu di sản

Tọa lạc tại số 27 Cô Giang, đình Nhơn Hòa được xây dựng từ thế kỷ 19, còn gọi là đình Cầu Muối. Đình lưu giữ sắc phong vua Tự Đức ban cho thần Thành hoàng Bổn cảnh từ năm 1852. Ngoài thờ Thành hoàng, đình còn có khám thờ Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn và Lãnh binh Nguyễn Ngọc Thăng, tạo nên nét đặc biệt so với nhiều ngôi đình khác ở Nam Bộ.

Đình Nhơn Hòa không chỉ là không gian tín ngưỡng mà còn là địa chỉ gắn liền với lịch sử cách mạng. Bàn thờ liệt sĩ hy sinh trong chiến dịch Xuân Mậu Thân 1968 được đặt trang trọng bên trong. Năm 2008, đình được công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp thành phố.

4.2 Nhà truyền thống sân khấu

Cách đình Nhơn Hòa khoảng 600m, Nhà truyền thống sân khấu tại số 133 Cô Bắc là nơi hội tụ nghệ sĩ và công chúng. Mỗi dịp 12/8 âm lịch, nơi đây sáng rực hương hoa trong lễ giỗ Tổ sân khấu, thể hiện tình yêu nghệ thuật và sự tri ân tiền nhân.

4.3 Ký ức chợ Cầu Ông Lãnh

Khi nhắc đến phường Cầu Ông Lãnh thì không thể bỏ qua chợ Cầu Ông Lãnh, hình thành từ năm 1874. Ngày ấy ghe thuyền từ miền Tây theo sông Sài Gòn và kênh Tàu Hủ đổ về tấp nập, tạo nên trung tâm giao thương sầm uất. Chợ chia thành ba khu: trái cây, cá tươi và tạp hóa.

Năm 1971 hỏa hoạn thiêu rụi toàn bộ khu chợ. Dù được khôi phục, đến năm 1999, một vụ cháy lớn khác tiếp tục cướp đi hơn 200 căn nhà. Sau đó, tiểu thương dần chuyển sang địa điểm khác, khiến chợ không còn hoạt động như trước. Thế nhưng, ký ức về chợ Cầu Ông Lãnh vẫn còn nguyên trong tâm thức nhiều thế hệ Sài Gòn.

5 Địa điểm nổi tiếng gần Cầu Ông Lãnh

Xung quanh Cầu Ông Lãnh bạn có thể dễ dàng kết hợp tham quan nhiều điểm đến nổi bật của thành phố:

- Phố đi bộ Nguyễn Huệ: cách chỉ 5 phút chạy xe, là trung tâm vui chơi và check-in sầm uất.

- Chợ Bến Thành: cách khoảng 7 phút, biểu tượng thương mại lâu đời.

- Phố Tây Bùi Viện: mất khoảng 3 đến 4 phút di chuyển, nơi hội tụ ẩm thực và giải trí về đêm.

- Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM: chỉ mất vài phút là đến, lưu giữ nhiều tác phẩm nghệ thuật đặc sắc.

6 Kết luận

Ngày nay Cầu Ông Lãnh không chỉ đơn thuần là tuyến giao thông huyết mạch. Nó còn là chứng nhân lịch sử, nhắc nhớ về những phiên chợ tấp nập một thời. Từ nhịp cầu nhìn ra, ta sẽ thấy một Sài Gòn vừa hiện đại vừa thấm đẫm ký ức. Du khách dừng chân nơi đây sẽ cảm nhận được sự giao thoa giữa quá khứ và hiện tại, giữa nhịp sống đô thị và hơi thở sông nước miền Nam. Đó là chốn cho người dân tự hào nhìn lại quá khứ và đồng thời hướng đến một diện mạo mới.

Với vị trí đắc địa và giá trị lịch sử ấn tượng, Cầu Ông Lãnh tiếp tục phát huy vai trò là khu vực trung tâm giàu bản sắc, thích hợp để bạn đọc MIA.vn xách vali lên đi khám phá trọn vẹn tinh hoa của Sài Gòn.