Chùa Bà Thiên Hậu Cà Mau, chốn linh thiêng của cộng đồng người Hoa

1Giới thiệu đôi nét về Chùa Bà Thiên Hậu Cà Mau

1.1 Chùa Bà Thiên Hậu Cà Mau nằm ở đâu?

Trong suốt hàng trăm năm kể từ khi những người Trung Hoa đầu tiên vượt biển, di dân đến nước ta lập nghiệp và tạo dựng một cuộc sống mới, họ đã mang theo không ít bản sắc đặc trưng của nền văn hóa và tín ngưỡng phương Bắc, góp phần làm phong phú thêm cho nét đẹp văn hóa của Việt Nam ta. Và trong đó, tín ngưỡng thờ Bà Thiên Hậu Thánh Mẫu hiện vẫn được đông đảo người Hoa ở khu vực Nam Bộ cùng với các gia đình người Việt gốc Hoa tôn thờ. Từ tín ngưỡng này, họ đã xây dựng những ngôi Chùa Bà Thiên Hậu Cà Mau để làm nơi chiêm bái và cầu nguyện.

Trước kia, vùng đất Cà Mau chỉ là một khu vực hoang sơ và được cộng đồng người Kinh, Khmer, Hoa cùng khai phá. Suốt quá trình khai phá, người Hoa đã xây dựng thêm các công trình kiến trúc Phật giáo và đó cũng là lúc những ngôi Chùa Bà Thiên Hậu Cà Mau có mặt ở nhiều nơi. Chùa Bà Thiên Hậu được xây dựng ở rất nhiều địa điểm trong tỉnh Cà Mau như phường 2, thành phố Cà Mau, thị trấn Sông Đốc thuộc huyện Trần Văn Thời, xã Phú Hưng thuộc huyện Cái Nước và thị trấn Thới Bình thuộc huyện Thới Bình. Trong đó, Chùa Bà Thiên Hậu ở phường 2 trong trung tâm thành phố (người dân địa phương vẫn hay gọi là Chùa Bà) là địa điểm tham quan tại Cà Mau được mọi người biết đến nhiều nhất. Đây là một trong những ngôi chùa cổ xưa được xây dựng cách đây khoảng hơn 1 thế kỷ (vào năm 1903). Cho đến thời điểm hiện tại, Chùa Bà Thiên Hậu Cà Mau vẫn giữ nguyên vẹn bản sắc Trung Hoa trong từng đường nét kiến trúc. Trải qua nhiều thăng trầm và biến đổi, ngôi chùa đã trở nên cổ lão nhưng lại trở thành một nét đẹp độc đáo thu hút khách hành hương đến tham quan, chiêm bái ngày càng đông đúc.

Xem thêm: Thăm Chùa Phật Tổ (Quan Âm Cổ Tự) ngắm nhìn nét đẹp kiến trúc xưa

1.2 Thời điểm lý tưởng để tham quan Chùa Bà Thiên Hậu Cà Mau

Theo cẩm nang khám phá Cà Mau, nếu bạn có ý định vãn cảnh Chùa Bà Thiên Hậu Cà Mau cũng như tham quan một số công trình đặc sắc khác tại đây thì khoảng thời gian từ tháng 12 tới hết tháng 4 năm sau là phù hợp nhất. Đây là thời điểm Cà Mau bắt đầu chuyển sang mùa khô với tiết trời trong lành, thoáng đãng và hầu như không có mưa, rất thích hợp để di chuyển và tham gia nhiều hoạt động khám phá.

Ngược lại, khoảng thời gian từ tháng 5 đến tháng 11 sẽ mang đến cho bạn ít nhiều bất tiện nếu lên đường đến hành hương Chùa Bà Thiên Hậu Cà Mau. Lúc này, khí hậu nơi đây đã bắt đầu vào mùa mưa và thường xuyên có những cơn mưa lớn kéo dài nhiều ngày, không quá lý tưởng cho các hoạt động tham quan. Vậy nên bạn hãy lưu ý sắp xếp lịch trình sao cho phù hợp và thuận lợi nhất để có được chuyến đi thật vui nhé.

2Chùa Bà Thiên Hậu Cà Mau có gì đặc sắc?

2.1 Tìm hiểu về Đạo Bà Thiên Hậu 

Đạo Bà Thiên Hậu vốn bắt nguồn từ Trung Hoa. Được biệt, Bà là một nhân thần (tức là người thành thần) trong tín ngưỡng tôn giáo linh thiêng của người Hoa. Theo truyền thuyết, Bà Thiên Hậu tên thật là Lâm Tức Mặc, sinh ngày 23 tháng 3 âm Lịch năm 960. Bà là con gái của ông Lâm Nguyện người Bồ Điền, tỉnh Phúc Kiến. Ngay từ lúc được sinh ra, Lâm Tức Mặc đã tỏa ra một vòng hào quang sáng ngời. Từ năm lên 6 tuổi, Bà đã thông thạo tất cả Kinh Thư, Kinh Thi, giỏi về y lý, biết bốc thuốc và chữa bệnh miễn phí cho dân nghèo. Bà cũng chính là người đã phát hiện ra loại rong biển có thể nấu thành thạch làm thức ăn và tìm được loại dầu ăn được ép từ một giống cây thuộc họ vừng, giúp người dân nghèo sống sót qua những nạn đói kéo dài. Vì lớn lên ở vùng biển nên Bà còn tinh thông khí tượng, thủy triều, thiên văn, do đó các tàu cá và thương thuyền trước khi ra khơi đều tham khảo ý kiến của Bà. 

Vào ngày 9 tháng 9 âm lịch năm 988, Bà không bệnh mà tự nhiên qua đời và người dân tương truyền Bà đã đắc đạo thành thần. Cũng vào khoảng thời gian đó, những ngư dân ở tỉnh Phúc Kiến thường xuyên nhìn thấy Bà mặc áo đỏ và cứu giúp người gặp nạn trên biển. Kể từ khi ấy, Bà được các ngư dân Trung Hoa tôn là Thiên Hậu Thánh Mẫu và lập đền thờ ở nhiều nơi trong tỉnh Phúc Kiến. Không chỉ thế, do người Hoa suy tôn Bà Thiên Hậu là Thần Biển nên di cư đến đâu thì đều lập đền thờ đến đó. Chính vì vậy mà nơi nào có nhiều cư dân người Hoa sinh sống thường có miếu thờ Bà Thiên Hậu và Chùa Bà Thiên Hậu Cà Mau cũng là một trong số đó.  

2.2 Kiến trúc của Chùa Bà Thiên Hậu Cà Mau

Đến tham quan Chùa Bà Thiên Hậu Cà Mau, bạn sẽ có cơ hội biết thêm về vẻ đẹp của kiến trúc Phật giáo Trung Hoa. Thuở ban đầu, Chùa Bà Thiên Hậu Cà Mau chỉ là một mái lá khá đơn sơ. Cho đến năm 1903, cộng đồng người Hoa ở Cà Mau đã chung sức tôn tạo và xây dựng lại Chùa Bà Thiên Hậu Cà Mau theo lối kiến trúc đền chùa Trung Hoa xưa và có vài nét khác biệt so với đền chùa Việt Nam. Điểm khác biệt đầu tiên chính là cánh cổng dẫn vào chùa. Trong khi những công trình đền chùa hoặc miếu ở nước ta đều chú trọng kiểu cổng Tam Quan được chạm khắc họa tiết rồng, hổ đầy uy nghiêm thì cổng vào Chùa Bà Thiên Hậu Cà Mau chỉ là hai cột thẳng đứng giản dị, trên cột có chạm trổ hàng chữ bằng Tiếng Hoa.

Chùa được xây cất bằng các bệ đá chở từ cảng Hạ Môn - Phúc Châu, tỉnh Phúc Kiến sang. Giữa tiền sảnh của chùa có hai dòng chữ đỏ ghi Thiên Hậu Cung (Miếu Thiên Hậu) và Hà thanh hải yến (Thiên hạ thái bình) cùng với hai con tỳ hưu tượng trưng cho sự bình an, cát tường. Bên trong Chùa Bà Thiên Hậu Cà Mau là tượng Bà Thiên Hậu đặt ở chính giữa điện thờ. Xung quanh khu vực thờ Bà là những bức đại tự nhằm ca ngợi công ơn của Thiên Hậu Thánh Mẫu như “Phong điều vũ thuận - Quốc thái dân an”, “Hải bất dương ba - Quá hải tề thiên”…  Qua các đợt sửa chữa và trùng tu, Chùa Bà Thiên Hậu Cà Mau vẫn giữ nguyên nét uy nghiêm, cổ kính với mái ngói uốn lượn hình rồng, cột gỗ nhẵn bóng trên phiến đá được đẽo gọt công phu và những bức hoành phi sơn son thếp vàng, thể hiện vẻ đẹp ấn tượng của kiến trúc Phật giáo Trung Hoa. 

2.3 Lễ hội Vía Bà Thiên Hậu Cà Mau

Hằng năm vào ngày 23 tháng 3 âm lịch, tại đây sẽ diễn ra Lễ hội Vía Bà Thiên Hậu Cà Mau với các nghi thức cúng tế trang nghiêm như lễ tắm tượng và thay xiêm y mới. Ngoài ra còn có nhiều hoạt động văn hóa, nghệ thuật đặc sắc thu hút đông đảo khách thập phương đến chiêm bái, cầu mong Bà phù hộ, che chở cho gia đạo bình an, may mắn, cuộc sống ấm no, làm ăn phát đạt… Vào ngày lễ hội, Chùa Bà Thiên Hậu Cà Mau tiếp đón rất nhiều người đến hành hương nên bầu không khí luôn luôn sôi nổi và náo nhiệt.

Ngày nay, Chùa Bà Thiên Hậu Cà Mau không chỉ là nơi linh thiêng của cộng đồng người Hoa mà còn trở thành điểm đến đặc sắc của mọi người dân Việt. Trong hành trình khám phá ngôi chùa nổi tiếng này, bạn đừng quên mang theo cẩm nang du lịch để chuyến đi được trọn vẹn nhất nhé.