Rượu bầu đá Bình Định có gì? Khám phá món đặc sản dân dã

1 Nguồn gốc tên gọi "Rượu bầu đá Bình Định" - Câu chuyện từ mạch nước làng Cù Lâm

Rượu Bàu Đá có nguồn gốc từ làng nghề truyền thống tại xóm Bàu Đá, thôn Cù Lâm, xã Nhơn Lộc, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định. Làng nghề này đã được UBND tỉnh công nhận là làng nghề truyền thống vào năm 2007, khẳng định giá trị văn hóa và kinh tế của nó.

Tên gọi "rượu Bầu Đá" được đặt theo một "bàu nước" (ao nước) có nhiều đá, nơi xưa kia cả làng dùng chung nguồn nước để sinh hoạt và chưng cất rượu. Mạch nước từ bàu cũ tương truyền đã cạn từ năm 2010. Tuy nhiên, người dân vẫn giữ được tinh hoa của rượu nhờ sử dụng nguồn nước giếng trong làng ở độ sâu 20-30m, vốn có cùng mạch ngầm.

Sự độc đáo của nguồn nước này đã tạo nên một loại rượu có hương vị đặc trưng không thể tìm thấy ở bất cứ nơi nào khác. Rượu bầu đá Bình Định có lịch sử hàng trăm năm và từng là vật phẩm tiến vua dưới thời các chúa Nguyễn vì hương vị thơm ngon đặc biệt, êm dịu và sảng khoái.

2 Điều gì làm nên sự đặc biệt của rượu bầu đá Bình Định?

Không phải ngẫu nhiên mà rượu Bàu Đá được mệnh danh là "thiên hạ đệ nhất danh tửu". Sự đặc biệt của nó nằm ở ba yếu tố then chốt: nguyên liệu, men và quy trình sản xuất.

2.1 Nguồn nước và nguyên liệu làm nên rượu bầu đá Bình Định

Nước là yếu tố quyết định hương vị và chất lượng của rượu Bàu Đá. Để làm nên những vò rượu ngon, người dân địa phương chỉ sử dụng duy nhất nguồn nước ngầm tại làng Cù Lâm. Nguồn nước này đã được các chuyên gia phân tích và đánh giá là có hàm lượng khoáng chất cân bằng, tạo nên vị ngọt dịu và thanh mát tự nhiên cho rượu.

Trong khi đó, các nguyên liệu khác như gạo, nếp, đậu xanh được chọn lọc kỹ càng, phải là loại hạt dài, trắng, căng mẩy, không tạp chất. Một số nghệ nhân còn dùng loại gạo trì đặc trưng, chỉ có ở vùng đất Bình Định, để tạo nên hương vị riêng biệt cho rượu.

2.2 Công thức lên men gia truyền

Rượu bầu đá Bình Định sử dụng men làm từ các vị thuốc bắc hoặc men lá từ nhiều loại thảo dược quý, bao gồm quế, cam thảo, đinh lăng, và các loại lá rừng bí truyền khác. Đây là bí quyết gia truyền được các nghệ nhân bảo tồn qua nhiều thế hệ, tạo nên hương vị độc đáo và giúp rượu uống êm, không gây đau đầu hay cồn cào ruột.

2.3 Quy trình nấu thủ công tỉ mỉ "Lửa liu riu, vắt kiệt tinh chất"

Toàn bộ quy trình nấu rượu Bàu Đá đều được thực hiện thủ công, tỉ mỉ và công phu, thể hiện sự tâm huyết của người nghệ nhân. Một mẻ rượu thường mất từ 5-6 ngày, từ khâu ủ men, ủ cơm rượu cho đến khi chưng cất.

- Về dụng cụ nấu: Rượu được nấu bằng nồi đồng, nắp đất nung, và dùng ống tre hoặc gang để dẫn rượu, đảm bảo hương vị truyền thống.

- Về kỹ thuật chưng cất: Người nghệ nhân phải điều chỉnh lửa sao cho cháy liu riu để "vắt cạn được tinh chất gạo". Quá trình chưng cất diễn ra chậm rãi, và người nấu phải lắng nghe tiếng rơi của từng giọt rượu trong vại sành để điều chỉnh lửa một cách chính xác.

- Về công đoạn "hạ thổ": Rượu sau khi sản xuất được ủ trong chum đất, chôn dưới lòng đất từ 100 đến 120 ngày. Quá trình này giúp loại bỏ các tạp chất độc hại, giúp rượu êm và an toàn hơn cho sức khỏe. Đây là một bước vô cùng quan trọng làm nên danh tiếng của rượu Bàu Đá.

3 Rượu bàu đá có mấy loại? Giá bán tham khảo

Để lựa chọn loại rượu phù hợp, du khách có thể tham khảo ba loại rượu Bàu Đá phổ biến nhất sau đây khi du lịch Quy Nhơn:

3.1 Rượu bàu đá gạo

Giá tham khảo: Khoảng 80.000 - 90.000 VNĐ/lít.

Đây là loại rượu bầu đá Bình Định phổ biến nhất. Điểm nhấn của rưọu gạo phải kể đến hương thơm mùi gạo mới, vị đắng nhẹ, hậu vị tê và cay dễ chịu. Đây là loại rượu được nhiều người ưa chuộng nhất vì hương vị truyền thống và dễ uống.

3.2 Rượu bầu đá nếp

Giá tham khảo: Khoảng 120.000 - 140.000 VNĐ/lít.

Đây là phiên bản rượu bầu đá Bình Định được nấu từ nếp ngon, có vị ngọt đậm hơn so với rượu gạo. Điều đặc biệt của rượu bầu đá nếp chính là ủ càng lâu thì hương vị lại càng ngon hơn. Chính vì điều này nên rượu bầu đá nếp thường được người dân địa phương dùng để đãi khách quý hoặc cùng nhau thưởng thức trong những dịp lễ, tết.

3.3 Rượu bầu đá đậu xanh

Giá tham khảo: Khoảng 170.000 - 180.000 VNĐ/lít.

Rượu bầu đá đậu xanh là phiên bản đặc biệt nhất của quốc tửu Bình Định, được nấu hoàn toàn từ đậu xanh và nếp mới. Vì thế, khác với hai “người anh em” trước đó, rượu bầu đá đậu xanh có mùi thơm của đậu chớm khê rất độc đáo. Khi thưởng thức, mọi người có thể cảm nhận rõ hậu vị ngọt rất dễ chịu và êm dịu, không gắt hoặc cay nồng.

4 Nghệ thuật thưởng thức rượu bầu đá Bình Định chuẩn dân xứ Nẫu

Uống rượu Bàu Đá không chỉ là uống, mà là thưởng thức một nét văn hóa. Vì rượu có nồng độ rất mạnh, dao động từ 45 đến 55 độ, thế nên, MIA.vn gợi ý mọi người nên uống chậm rãi, từ tốn để có thể cảm nhận trọn vẹn hương vị.

Người dân xứ Nẫu thường có thói quen rót rượu từ “ve vòi” giơ cao, tạo thành dòng chảy nghe tiếng róc rách rất vui tai. Chính vì cách rót rượu nên rượu trong ly sẽ sủi bọt tăm lăn tăn rất hấp dẫn.

Khi chạm môi, bạn sẽ cảm nhận vị nồng nóng lan tỏa, xuống đến dạ dày thì hơi nóng bừng lên rồi trào ngược hương thơm ra mũi, tạo cảm giác lâng lâng, sảng khoái. Rượu sau khi rót ra nên uống ngay để không bị bay hơi và mất vị.

Ngoài ra, để hương vị rượu bầu đá Bình Định thêm phần trọn vẹn, mọi người có thể kết hợp với các món "mồi" đặc sản như:

- Khô mực nướng: Món ăn dân dã nhưng cực kỳ hợp vị. Đặc biệt, người sành rượu còn dùng cách đốt rượu Bàu Đá để nướng trực tiếp khô mực, tạo nên hương vị thơm lừng độc đáo.

- Nem chua Chợ Huyện: Vị chua, giòn, dai của nem hòa quyện với vị cay nồng của rượu sẽ là một sự kết hợp hoàn hảo.

- Tré Bình Định: Món ăn đặc trưng với vị chua ngọt và hương vị đậm đà của thịt heo, bì heo, rất thích hợp để nhâm nhi cùng rượu Bàu Đá.

- Chả lụa: Một món ăn truyền thống không thể thiếu trên mâm cỗ, cũng rất hợp để lai rai cùng "quốc tửu" xứ Nẫu.

5Mua rượu bầu đá Bình Định ở đâu chất lượng?

Để đảm bảo mua được rượu Bàu Đá chính gốc, bạn nên đến các địa điểm sau:

5.1 Trải nghiệm tại làng nghề truyền thống Cù Lâm, Nhơn Lộc

Cách tốt nhất để mua được rượu chuẩn vị là đến tận làng nghề. Tại đây, bạn không chỉ được tham quan quy trình nấu rượu, trò chuyện với các nghệ nhân để nghe những câu chuyện về nghề mà còn có thể mua rượu tại gốc với giá cả phải chăng. Đây là trải nghiệm chân thực và đáng giá nhất.

5.2 Top 5 thương hiệu rượu bầu đá Bình Định chất lượng

Nếu không có thời gian đến tận nơi, bạn có thể tham khảo một số thương hiệu uy tín sau:

- Rượu Bàu Đá Thành Tâm: Là một trong những cơ sở sản xuất lâu năm, đa dạng sản phẩm từ rượu gạo, nếp đến rượu đông trùng hạ thảo, được nhiều người tin dùng.

- Rượu Bàu Đá Võ Gia: Nổi bật với các sản phẩm đựng trong chai nhựa tiện dụng, rất thích hợp cho du khách muốn vận chuyển đi xa mà không sợ vỡ.

- Rượu Bàu Đá Hùng Hoàng: Với hơn 20 năm kinh nghiệm, thương hiệu này có các mẫu chai sứ thiết kế đẹp mắt, sang trọng, rất phù hợp để làm quà biếu.

- Rượu Bàu Đá Năm Phượng: Nổi tiếng nhất với loại rượu đậu xanh, có dán tem chống hàng giả của tỉnh, đảm bảo chất lượng.

- Rượu Bàu Đá Phạm Gia: Với kinh nghiệm 40 năm, thế mạnh là kết hợp rượu truyền thống với thảo dược, giúp loại bỏ tạp chất và tăng cường hương vị.

65 cách nhận biết rượu bầu đá Bình Định thật - giả

Thị trường hiện nay có rất nhiều rượu giả, rượu pha cồn công nghiệp. Dưới đây là 5 mẹo giúp bạn nhận biết rượu Bàu Đá thật:

- Về thị giác: Rượu thật trong vắt, không có vẩn đục hay cặn. Khi lắc mạnh, rượu sẽ sủi nhiều bọt tăm bám vào thành chai và không bị vẩn đục.

- Về khứu giác: Mở nắp chai, bạn sẽ cảm nhận ngay mùi thơm nồng đặc trưng của nguyên liệu (gạo, nếp, đậu xanh) xộc thẳng lên mũi, không có mùi cồn gắt.

- Về vị giác: Uống vào có vị ngọt ở cổ, cảm giác nóng lan tỏa dần nhưng rất êm và dễ chịu. Đặc biệt, rượu thật uống say vẫn sảng khoái, không gây nhức đầu.

Ngoài ra, mọi người có thể rót một ít rượu ra bát, đốt thử. Rượu Bàu Đá thật rất dễ cháy, khi đốt có ngọn lửa màu xanh dương và cháy lâu. Rượu giả thường khó cháy hoặc có ngọn lửa màu đỏ.

Rượu bầu đá Bình Định là một di sản văn hóa, kết tinh của đất, nước và tấm lòng người dân xứ Nẫu. Mỗi giọt rượu là một câu chuyện về tình yêu, sự kiên trì và tinh thần bất khuất của người dân địa phương. Hãy thử một lần kéo vali ra và ghé thăm Bình Định và trải nghiệm hương vị "quốc tửu" này nhé!