Lắng nghe câu chuyện về Làng nghề Nước mắm truyền thống - Gành Đỏ Phú Yên

1Tổng quan về Làng nghề nước mắm truyền thống Gành Đỏ tỉnh Phú Yên

Khi đi du lịch khám phá tỉnh Phú Yên ngoài ngao du thưởng thức những cảnh đẹp từ những bãi biển đẹp thơ mộng hoang sơ, ngoài những món ăn địa phương đặc sản bạn còn có thể tìm hiểu con người và vùng đất Phú Yên qua những ngôi làng truyền thống có từ nhiều thập kỷ trước. Những ngôi làng truyền thống có thể kể đến như: Làng nghề đan thúng chai Phú Mỹ , Làng gốm Trường Thịnh, Làng rượu Quán Đế,.. mỗi làng nghề có một câu chuyện riêng, nét độc đáo riêng và MIA.vn muốn được giới thiệu đến bạn một làng nghề mà cũng đã nổi tiếng khắp các khu vực cả nước và cũng ra đời từ hàng trăm năm nay chính là Làng nước mắm truyền thống Gành Đỏ. 

Theo như được công bố thì mỗi năm Làng nghề nước mắm truyền thống Gành Đỏ bán ra thị trường khoảng 2 triệu lít nước mắm có khi dịp Tết phải đáp ứng dường như là gấp đôi cho thị trường. Hiện nay Làng nước mắm truyền thống của tỉnh Phú Yên có sản phẩm trên thị trường đi khắp nơi trong nước, được người dân tỉnh Phú Yên và được rất nhiều bà con trong nước ưa chuộng tin dùng, còn được đưa đóng gói xuất khẩu ra thị trường nước ngoài cho bà con người Việt ở nước ngoài cảm thấy được “hương vị quê nhà”.

Được người dân trong làng nghề nước mắm truyền thống chia sẻ nguyên liệu chính để làm ra loại nước mắm truyền thống Gành Đỏ đến từ nguồn nguyên liệu dồi dào là cá cơm tươi, muối hạt được những người dân trong nghề trước khi nấu nước mắm đều phải kiểm tra nghiêm ngặt và để ra làm được một chai nước mắm Gành Đỏ thành phẩm phải mất khoảng từ 12 tháng cho đến 16 tháng.

Xem thêm: Làng nghề Bánh tráng Hòa Đa - Đặc sản truyền thống của tỉnh Phú Yên

Nước mắm Gành Đỏ có mùi vị đặc trưng riêng không lẫn vào đâu được với nguyên liệu là cá cơm tươi và muối Tuyết Diêm sản xuất ở khu vực Sông Cầu được đem ủ và cho ra loại nước mắm ngon và phải là bằng loại cá tươi vì nếu cá hôi ê hoặc để lâu ngày đem vào ủ muối sẽ bị hư cả mẽ nên bắt buộc người dân phải dùng cá tươi và muối cũng phải sạch để đảm bảo cho ra những chai nước mắm ngon đúng điệu, nước mắm thơm lừng  nghe mùi là thèm ngay một đĩa rau luộc cùng chén nước mắm thôi cũng đủ làm nên bữa ăn ngon lành. 

Ngoài việc đem về nguồn thu cho các cơ sở sản xuất nước mắm truyền thống Gành Đỏ mà cũng giúp đỡ được đầu ra cho việc thu mua cá cơm tươi của ngư dân đánh bắt tại vùng biển Phú Yên, cũng như giải quyết việc làm cho người dân địa phương tuy không không được nhiều nhưng cũng đỡ đần và giúp họ giải quyết được phần nào gánh nặng trong cuộc sống. Theo người dân địa phương thì thời gian trước đây người dân trong vùng Gành Đỏ bám biển mưu sinh đánh cá sẽ mang về làm ruốc ăn. Khi sử dụng không hết thì phơi khô để dành chế biến món khác hoặc làm mắm ăn dần. Ban đầu chỉ một số nhà làm thử rồi cả làng cùng học cách làm của nhau để tập chế biến nước mắm. Cứ như thế từ thế hệ này sang thế hệ khác, từ đời cha truyền con nối và cuối cùng Làng nghề nước mắm truyền thống Gành Đỏ được ra đời lưu giữ và phát triển đến tận hôm nay.

Xem thêm: Bãi Gốc Phú Yên - Viên ngọc thô giữa biển khơi mênh mông ở xứ hoa vàng cỏ xanh

Mỗi hộ gia đình trong Làng nghề truyền thống Gành Đỏ Phú Yên đều sẽ có một công thức bí truyền riêng nhưng họ đều có một mục đích chung, tạo nên giá trị bền vững đó là cùng góp sức tạo nên thương hiệu nước mắm chung là nước mắm Gành Đỏ Phú Yên từ đến nay. Thương hiệu nước mắm Gành Đỏ này được 15 doanh nghiệp và cơ sở chế biến, kinh doanh mắm tham gia sử dụng, ở mỗi chai nước mắm sẽ có tên thương hiệu chung là Nước mắm Gành Đỏ và kèm theo tên cơ sở sản xuất của mình.

2 Tiết lộ quy trình làm nước mắm của Làng nghề nước mắm truyền thống Gành Đỏ tỉnh Phú Yên

2.1 Chuẩn bị nguyên liệu để làm nước mắm truyền thống

Hành trình làm nước mắm bắt đầu từ tháng Giêng, tháng 2, tháng 3 âm lịch, các cơ sở chế biến nước mắm ở Làng nghề nước mắm truyền thống Gành Đỏ tỉnh Phú Yên sẽ hối hả thu mua nguyên liệu là cá cơm và cá nục tươi được đánh bắt riêng ở vùng biển Tuy An mới đem lại mùi vị đậm đà không đâu có thể giống được, người dân chuẩn bị tất bật hết mọi thứ để bước vào mùa sản xuất nước mắm mới. Đối với các cơ sở của Làng nghề nước mắm truyền thống Gành Đỏ nước mắm sẽ được ủ trong thùng gỗ, công thức tỉ lệ muối mắm đặc trưng ở đây là không chỉ muối một loại cá cơm mà người làm nước mắm ở đây còn trộn chung với cá nục, tỉ lệ thông thường thì 1 tấn cá cơm tươi trộn với 100kg cá nục tươi và ủ với muối. Thời gian chế biến Nước mắm theo phương pháp truyền thống phải mất  từ 6 – 7 tháng thời gian quyết định yếu tố của giá trị dinh dưỡng, mùi vị của nước mắm. Sau đó sẽ mất thêm từ 7-8 tháng mới ra được thành phẩm là một chai nước mắm Gành Đỏ ngon hảo hạng.

2.2 Các công đoạn làm nước mắm truyền thống ở Làng nghề nước mắm truyền thống Gành Đỏ tỉnh Phú Yên

Vì khoảng thời gian này là vào mùa đánh bắt cá cơm và cá nục tươi ngon nhất vùng biển Tuy An và cũng là ở những vùng biển khác ở Phú Yên nên mỗi khu vực sẽ lợi dụng thế mạnh riêng ở từng vùng biển để sản xuất. Để có được nước mắm thành phẩm thì phải trải qua nhiều công đoạn như sau khi thu mua về phải rửa sạch và trộn cá với muối sạch sau đó đem đi ủ cả để ra hết chất đắng có trong cá. Trước đây, người dân trong Làng nghề nước mắm truyền thống Gành Đỏ muối cá cơm để không bị ươn hư nhưng nay ngoài để cá không ươn thì muối cá còn giúp cá tươi ngon, bắt mắt hơn nữa. 

Giai đoạn ướp cá với muối rồi ủ cá để một thời gian giúp cho thịt cá mềm rã và bắt đầu vắt lấy nước đầu tiên gọi là "nước máu". Từ thùng ủ cá người làm nước mắm sẽ đưa "nước máu" đó chuyển sang bể để dang nắng. Nước mắm chế biến theo phương pháp truyền thống phải đem đi phơi nắng mất thời gian từ 6 đến 7 tháng và đảo đều thường xuyên bởi vì chính thứ nước này chứa rất nhiều nhiều đạm cá, tuy nhiên đây vẫn chưa là kết quả cuối cùng nên vẫn còn mùi khá hăng và chưa đến thời gian sử dụng. Công đoạn này cũng là yếu tố quyết định đến giá trị dinh dưỡng, mùi, vị của nước mắm.

Các nhà làm nước mắm lâu năm tiết lộ nước mắm phải đem phơi đủ nắng thì mới cho ra màu nước mắm đẹp mắt, nếu gặp phải nắng yếu thì nước mắm sẽ không có mùi thơm đặc trưng không để ăn được lâu. Nước mắm rất quan trọng với người dân Phú Yên giống như là nguyên liệu không thể thiếu trong mỗi gian bếp. Vì chứa đựng tất cả những gì mà vùng biển ban tặng cho người dân nơi đây, được cảm nhận những tinh túy của đất trời, được chính bàn tay những người dân cần mẫn làm ra chai nước mắm ngon.

Giá bán từ Làng nghề nước mắm truyền thống Gành Đỏ thì loại mắm nhĩ đặc biệt, nước mắm loại 1 và nước mắm loại 2 sẽ có giá trung bình từ 80.000 VNĐ – 150.000 VNĐ cho một lít. Khi bạn đi dọc theo Quốc lộ 1A đoạn ở khu vực Gành Đỏ bạn sẽ bắt gặp nhiều cửa hàng bán nước mắm truyền thống đến từ Làng nghề nước mắm truyền thống Gành Đỏ để thực khách gần xa mua về làm quà cho người thân và bạn bè.

Làng nghề nước mắm truyền thống Phú Yên thật sự là một trong những làng nghề mà bạn nên ghé đến để tìm hiểu và quan sát những quy trình làm ra một hương vị nước mắm đặc biệt. Công sức của những người dân tận tụy sáng hôm để cho ra thành phẩm đem đến cho khách du lịch có cái nhìn đặc biệt về du lịch Phú Yên. Hy vọng những thông tin trên sẽ hữu ích cho bạn. Chúc bạn có chuyến đi vui và hãy chia sẻ lại khoảnh khắc đó với MIA.vn nhé !