Thư viện Khoa học Tổng hợp, không gian tri thức giữa lòng Sài Gòn

1 Thư viện Khoa học Tổng hợp TP.HCM – Trung tâm tri thức giữa lòng thành phố

1.1 Giới thiệu chung

Địa chỉ: 69 Lý Tự Trọng, P. Bến Thành, Q.1, TP.HCM

Điện thoại: +84 (8) 3 8 225 055

Fax: +84 (8) 3 8 299 318

Email: thuvientphcm@thuvientphcm.gov.vn

Website: https://thuvientphcm.gov.vn

Tọa lạc tại số 69 Lý Tự Trọng, phường Bến Thành, Quận 1, Thư viện Khoa học Tổng hợp TP.HCM là một trong những thư viện lâu đời và có uy tín nhất Việt Nam. Tiền thân của thư viện ra đời từ năm 1868, trải qua nhiều biến cố lịch sử và chính thức mang tên gọi hiện nay từ ngày 14/04/1978. Không chỉ là địa chỉ quen thuộc của học sinh, sinh viên và người dân thành phố, thư viện còn là điểm đến lưu giữ ký ức, tri thức và văn hóa của nhiều thế hệ.

1.2 Vai trò và sứ mệnh

Trong từng giai đoạn phát triển của TP.HCM, Thư viện Khoa học Tổng hợp TP.HCM luôn giữ vững sứ mệnh là trung tâm văn hóa và giáo dục ngoài nhà trường. Thư viện không ngừng mở rộng dịch vụ, nâng cao chất lượng phục vụ nhằm đáp ứng nhu cầu học tập suốt đời và tiếp cận tri thức toàn cầu. Hiện nay, thư viện đảm nhận nhiều vai trò quan trọng:

- Hướng dẫn nghiệp vụ cho hệ thống thư viện quận, huyện và TP.Thủ Đức.

- Xây dựng, bảo quản và khai thác nguồn tài liệu đa dạng trong và ngoài nước.

- Tuyên truyền, giáo dục chính sách, pháp luật đến cộng đồng thông qua hoạt động đọc sách.

- Hỗ trợ học sinh, sinh viên, học giả và nhà nghiên cứu trong việc tiếp cận nguồn thông tin chuyên sâu.

- Phát triển mạng lưới thư viện nội, ngoại thành, góp phần lan tỏa phong trào đọc sách.

- Là cầu nối hợp tác quốc tế về thư viện, thông tin và công nghệ.

1.3 Công trình hiện đại mang hơi thở bản địa

Thư viện Khoa học Tổng hợp TP.HCM, tiền thân là Thư viện Quốc gia, là một trong những biểu tượng kiến trúc hiện đại được xây dựng tại miền Nam nửa sau thế kỷ XX. Công trình do các kiến trúc sư Bùi Quang Hạnh, Nguyễn Hữu Thiện thiết kế, với sự tư vấn kỹ thuật của Lê Văn Lắm. Sau ba năm thi công, thư viện chính thức khánh thành vào ngày 23/12/1971.

Cấu trúc được chia thành hai khối: khối dịch vụ gồm hầm, ba tầng và sân thượng; khối chuyên môn cao 14 tầng, cao 43m. Sự phân chia ngang – dọc này tạo ra công năng hợp lý. Khối dịch vụ mở, gần gũi với công chúng, còn khối lưu trữ kín đáo, bảo mật.

Mặt tiền thư viện gây ấn tượng với lớp tường đôi, bên ngoài gắn hệ thống lam bê tông (brise soleil). Giải pháp này vừa che nắng, vừa điều tiết vi khí hậu cho không gian bên trong. Điểm đặc sắc nằm ở sự kết hợp đa chất liệu: từ bê tông thô, đá rửa đến khảm tráng men, tạo nên hiệu ứng ánh sáng biến đổi liên tục. Đây cũng là nơi các họa tiết truyền thống được cách tân, biến thành ngôn ngữ trang trí mới mẻ, mang tính biểu tượng xã hội.

2 Hành trình hình thành và phát triển

2.1 Lịch sử hình thành

Tiền thân của thư viện là kho sách của các Đô đốc – Thống đốc, ra đời từ năm 1868. Đến 1882, nơi đây đổi tên thành Thư viện Tư liệu Chính phủ Nam Kỳ thuộc Pháp, trở thành thư viện công cộng đầu tiên của Việt Nam.

Trên nền đất vốn từng là xưởng đúc tiền và sau đó là Khám Lớn Sài Gòn (1886–1890), thư viện được xây dựng mới từ năm 1968 và hoàn thành năm 1972 với tên gọi Thư viện Quốc gia Nam Việt Nam. Sau 1975, thư viện mang tên Thư viện Quốc gia 2 theo quyết định của Bộ Văn hóa. Đến năm 1978, công trình chính thức có tên gọi Thư viện Khoa học Tổng hợp TP.HCM, gắn liền với vai trò là trung tâm thông tin – tri thức lớn nhất miền Nam.

2.2 Dấu ấn công nghệ và hiện đại hóa

Bước sang thập niên 1990, Thư viện Khoa học Tổng hợp TP.HCM tiên phong ứng dụng công nghệ vào công tác quản lý và phục vụ bạn đọc. Từ xây dựng cơ sở dữ liệu điện tử, tự động hóa văn phòng đến kết nối mạng tin học toàn quốc, thư viện luôn đi đầu trong việc số hóa tài liệu và bảo quản vốn tri thức quý. Năm 2013, Trung tâm số hóa chính thức ra đời, đặt nền móng cho việc xây dựng thư viện điện tử hiện đại.

2.3 Các hoạt động và dịch vụ nổi bật

Song song với công tác chuyên môn, thư viện còn ghi dấu bằng nhiều chương trình sáng tạo:

- Năm 1993, ra mắt Tập san Thông tin Thư viện phía Nam.

- Năm 1995, thành lập phòng Đa phương tiện đầu tiên phục vụ nhu cầu điện tử và phim ảnh.

- Năm 1998, khởi động cuộc thi vẽ thường niên “Nét vẽ xanh”.

- Năm 1999, khai trương phòng đọc dành cho người khiếm thị.

- Giai đoạn 2003 – 2005, xây dựng studio sản xuất sách nói với sự hỗ trợ quốc tế.

- Năm 2007, đưa vào hoạt động xe “Thư viện Internet lưu động”, mở rộng cơ hội tiếp cận công nghệ cho cộng đồng.

- Năm 2013, khai trương góc đọc sách điện tử trên máy tính bảng.

- Năm 2014, giới thiệu dự án “Bánh xe tri thức”, thư viện lưu động phục vụ vùng ven.

- Năm 2015, hợp tác cùng Samsung mở không gian S.Hub, nơi chia sẻ tri thức hiện đại.

- Năm 2018, tiếp tục ra mắt S.Hub Kids và Thư viện Thông minh Lưu động, khẳng định bước tiến trong việc mang công nghệ đến gần hơn với trẻ em và cộng đồng.

3 Điểm đến của tri thức và cộng đồng

Với gần hai thế kỷ hình thành và phát triển, Thư viện Khoa học Tổng hợp TP.HCM không chỉ là nơi lưu giữ kho tàng sách báo, tài liệu quý mà còn là không gian kết nối tri thức, khơi nguồn cảm hứng sáng tạo. Từ phòng đọc khiếm thị, khu thiếu nhi đến các dịch vụ điện tử hiện đại, thư viện mở rộng cánh cửa tri thức đến mọi lứa tuổi, mọi tầng lớp.

3.1 Cấu trúc và tổ chức khoa học

Đến đầu năm 2019, Thư viện Khoa học Tổng hợp TP.HCM có một Giám đốc, hai Phó Giám đốc và hệ thống tám phòng chức năng chuyên biệt. Bao gồm:

- Phòng Hành chính – Tổng hợp

- Phòng Bổ sung

- Phòng Xử lý tài liệu

- Phòng Phục vụ bạn đọc (gồm nhiều không gian như phòng đọc Tổng hợp, Báo – Tạp chí, Tra cứu thông tin và Dịch vụ tham khảo S.Hub, phòng Doanh nhân, phòng Đọc Thiếu nhi – S.hub Kids, phòng Đọc chuyên biệt)

- Phòng Thông tin – Thư mục

- Phòng Kỹ thuật Công nghệ

- Phòng Bảo quản và Tổ chức Kho tài liệu

- Phòng Mạng lưới Phong trào

Mỗi phòng ban hoạt động như một mắt xích quan trọng, đảm bảo việc quản lý và phục vụ độc giả diễn ra trơn tru thông suốt.

3.2 Tiện ích đi kèm trong khuôn viên

Ngoài không gian đọc, thư viện còn trang bị nhiều tiện ích phục vụ người dùng:

- Căn tin: Nằm bên trái tòa nhà chính, phục vụ từ 7h30 đến 16h hàng ngày, cung cấp đồ ăn, nước uống giúp bạn đọc thư giãn sau giờ nghiên cứu.

- Bãi giữ xe: Tách biệt cho bạn đọc và nhân viên. Bãi xe dành cho độc giả đặt ở góc Nam Kỳ Khởi Nghĩa – Lê Thánh Tôn. Khu vực giữ xe riêng của nhân viên và sinh viên thực tập bố trí ở phía sau tòa nhà.

- An ninh và bảo vệ: Lực lượng bảo vệ trực 24/24 để đảm bảo an toàn cho cả bạn đọc lẫn tài sản thư viện.

- Không gian nhân viên: Khu vực phía sau tòa nhà và từ tầng ba trở lên chỉ dành riêng cho nhân viên và thực tập sinh, nhằm giữ sự riêng tư và an toàn trong vận hành.

4 Cẩm nang khám phá thư viện

4.1 Hướng dẫn di chuyển đến Thư viện Khoa học Tổng hợp TP.HCM

Tọa lạc tại số 69 Lý Tự Trọng, phường Bến Thành, Thư viện Khoa học Tổng hợp TP.HCM nằm giữa bốn trục đường sầm uất: Lý Tự Trọng, Lê Thánh Tôn, Nguyễn Trung Trực và Nam Kỳ Khởi Nghĩa. Đây là vị trí vàng giúp độc giả từ nhiều khu vực khác nhau dễ dàng tiếp cận.

- Nếu đi từ hướng Tây thành phố (Chợ Lớn, Quận 5), bạn có thể men theo Trần Hưng Đạo, qua Lê Lợi, rẽ vào Pasteur rồi đi tiếp Lê Thánh Tôn và Nam Kỳ Khởi Nghĩa.

- Nếu đi từ hướng Đông (Cầu Sài Gòn, Hàng Xanh), bạn chỉ cần chạy thẳng Nguyễn Hữu Cảnh đến Lê Thánh Tôn là có thể vào thẳng khuôn viên thư viện.

Thư viện có hai cổng chính: cổng trước tại số 69 Lý Tự Trọng dành cho bạn đọc và cổng sau ở số 8B Nguyễn Trung Trực. Bãi giữ xe rộng rãi đặt ở góc đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa – Lê Thánh Tôn, thuận tiện cho cả bạn đọc thường xuyên lẫn khách vãng lai.

4.2 Nội quy dành cho bạn đọc

Thư viện Khoa học Tổng hợp TP.HCM đặt ra quy định rõ ràng để duy trì không gian học tập văn minh, trật tự:

- Khi vào thư viện, bạn đọc cần xuất trình thẻ hoặc giấy giới thiệu, gửi vật dụng cá nhân tại phòng giữ túi, chỉ mang tối đa ba tập vở để ghi chép.

- Vào phòng đọc phải làm thủ tục mượn tài liệu với thủ thư và sử dụng sách báo tại chỗ.

- Giữ trật tự, không hút thuốc, không làm hỏng hoặc cắt xén tài liệu.

- Không tự ý mang sách báo ra khỏi phòng đọc.

- Nếu tạm rời khỏi phòng, bạn cần gửi sách lại cho thủ thư và lấy thẻ ra vào.

- Trước khi ra về, phải hoàn trả sách báo đầy đủ và nhận lại thẻ đọc.

Nội quy này không chỉ bảo vệ tài sản nhà nước mà còn mang đến trải nghiệm thoải mái, công bằng cho mọi độc giả.

Ngày nay Thư viện Khoa học Tổng hợp TP.HCM không chỉ là nơi đọc sách mà còn là một công trình văn hóa biểu tượng. Từ kiến trúc đến chức năng, thư viện đều phản ánh sự hòa hợp giữa hiện đại và truyền thống. Đây là điểm đến của những người yêu tri thức, hy vọng MIA.vn đã giúp lan tỏa những thông tin hữu ích đến với bạn đọc trước khi quyết định xách balo đến khám phá nơi này.