Cảm nhận sự ưu ái của thiên nhiên ở cao nguyên đá Đồng Văn

1 Giới thiệu đôi nét về cao nguyên đá Đồng Văn

Trải dài trên địa bàn bốn huyện Đồng Văn, Mèo Vạc, Quản Bạ và Yên Minh, cao nguyên đá Đồng Văn là một vùng núi đá xám thẫm, dựng đứng, nổi bật với hình dáng "tai mèo" đặc trưng. Với tổng diện tích gần 2.500 km² và độ cao trung bình trên 1.000 mét, nơi đây mang dáng vẻ hùng vĩ và đầy bí ẩn.

Khoảng 80% bề mặt cao nguyên là đá vôi lộ thiên, một dấu tích sống động của những biến động địa chất hàng trăm triệu năm. Trong lòng đá ấy, nhiều mẫu hóa thạch quý giá được tìm thấy, có tuổi đời từ 400 đến 600 triệu năm, là chứng nhân của quá trình tiến hóa vỏ Trái đất.

Không chỉ là tuyệt tác của thiên nhiên, cao nguyên đá Đồng Văn còn là giao thoa văn hóa, là nơi lưu giữ tập quán và đời sống của nhiều dân tộc thiểu số. Chính nhờ giá trị độc đáo về địa chất, sinh thái và con người, mà năm 2010 UNESCO đã vinh danh nơi đây là Công viên địa chất toàn cầu.

2 Những điều thú vị chờ du khách khám phá

Nghe đến hai chữ “cao nguyên đá”, hẳn bạn nghĩ ngay đến những dãy núi khô cằn, xám xịt và đơn điệu. Nhưng Đồng Văn thì khác. Khi xách vali và vượt qua những khúc cua cheo leo giữa trời mây, bạn sẽ bất ngờ khi thấy nơi đây rực rỡ bởi những thung lũng hoa, bởi màu nắng trên mái ngói âm dương, bởi những con đường đá len giữa ruộng ngô.

2.1 Kiệt tác từ những dãy núi đá vôi

Phần lớn cao nguyên đá nằm gọn trong lòng huyện Đồng Văn, nơi đá và trời hòa vào nhau thành một bức tranh xám xanh hùng vĩ. Khi đến du lịch Hà Giang và đến cao nguyên đá, từ một đỉnh cao, phóng tầm mắt ra xa, bạn sẽ thấy từng lớp núi uốn lượn như sóng, đan vào nhau như nếp gấp của thời gian. Đá dựng thành tầng, thành lớp như những bức tường tự nhiên bao bọc lấy những mái nhà bé nhỏ nằm lọt thỏm giữa bao la đất trời.

Giữa vùng đất tưởng chừng cằn cỗi, con người vẫn bám trụ. Từng vạt đất nhỏ được tận dụng triệt để để trồng ngô, trồng rau. Những bàn tay đàn ông nơi đây, với kỹ thuật truyền đời, biến từng phiến đá thành hàng rào vững chắc. Đá nơi đây không chỉ là núi, mà còn là mái ấm, là niềm tin sống giữa hoang vu.

2.2 Cánh đồng hoa rực rỡ khi vào mùa

Mỗi mùa đi qua, cao nguyên đá Đồng Văn lại khoác lên mình một màu áo mới. Giữa nền xám cứng cỏi của đá tai mèo, hoa vẫn bừng nở, mềm mại và kiêu hãnh. Tháng Giêng, tháng Hai là mùa của sắc trắng hoa mận, hoa ban trải dài như sương giăng mặt núi. Hoa cải vàng thì len lỏi vào từng khe đá, chạm tới ánh nắng nhè nhẹ cuối đông.

Sang tháng Ba, gió chuyển mình, hoa gạo nối tiếp nở rực lên như đốm lửa, chấm phá bầu trời cao nguyên đang còn vương chút lạnh. Rồi mùa thu tràn về trong hương lúa. Trên những thửa ruộng bậc thang tầng tầng lớp lớp, vàng óng sắc no đủ hiện ra như nét vẽ của người họa sĩ không cần cọ.

Và khi gió heo may bắt đầu len lỏi qua từng triền núi, ấy là lúc hoa tam giác mạch xuất hiện. Hồng phớt, tím nhạt, phủ đầy sườn đồi khiến lòng người xuyến xao. Ở nơi tưởng chỉ toàn đá, hoa lại biết cách thay nhau kể câu chuyện của từng mùa.

2.3 Cuộc sống bình dị của người dân nơi cao nguyên

Giữa vùng đá xám bạt ngàn, hơn mười bảy dân tộc cùng chung sống, tạo nên một bức tranh văn hóa đa sắc. Trong đó, người Mông chiếm phần đông, hơn chín mươi phần trăm tại cao nguyên đá Đồng Văn. Họ hiện diện khắp triền núi, nếp sống gắn liền với tường trình đá, váy xòe thổ cẩm và những đôi chân không ngừng nghỉ trên nương đồi.

Bạn sẽ bắt gặp người phụ nữ gùi củi, địu con. Gặp những đứa trẻ má ửng hồng địu em phía sau, đôi mắt trong veo nhìn lũ mây trôi ngang đỉnh núi. Tất cả đều thật mộc mạc, bình dị mà thân thương đến lạ thường

3 Các địa điểm tham quan nổi tiếng tại cao nguyên đá Đồng Văn

3.1 Phố cổ Đồng Văn

Giữa lòng công viên địa chất toàn cầu, phố cổ Đồng Văn nép mình như một chứng tích sống động của thời gian. Nằm giữa trung tâm thị trấn, nơi đây từng là thung lũng hoang vu, chỉ lác đác vài nóc nhà. Cuối thế kỷ XIX, phố bắt đầu có hình, rồi dần thành hình chữ U độc đáo với ba dãy nhà ngói âm dương ôm lấy nhau. Đây vừa là nơi ở vừa là điểm giao thương nhỏ nhưng đầy bản sắc của miền cao nguyên đá Đồng Văn

Ngồi nhâm nhi ly cà phê sớm ở quán Phố Cổ, bạn sẽ cảm được trọn vẹn hơi thở của vùng cao. Mọi thứ ở đây không ồn ào, không phô trương. Từng viên ngói, khung cửa, hay ánh nắng rọi qua ly cà phê đều mang theo dư vị xưa cũ.

3.2 Khu dinh thự nhà Vương

Nằm tại xã Sà Phìn, trên hành trình từ thành phố Hà Giang đến Đồng Văn, dinh thự nhà Vương hiện lên như một pháo đài cổ giữa núi rừng hoang sơ. Cách trung tâm thị trấn Đồng Văn khoảng 13km, công trình này được xây dựng vào đầu thế kỷ XX, mất tới 8 năm để hoàn thành. Diện tích lên tới 1.120 m², toàn bộ khu dinh được bố trí hình mai rùa, biểu tượng của sự trường thọ, bền vững.

Lối kiến trúc mang đậm hơi thở nhà Thanh, pha trộn hài hòa giữa nét Á Đông cổ điển và sự chắc chắn của tường đá. Tường rào được xây bằng đá hộc, có lỗ châu mai, bốt gác như pháo đài phòng thủ giữa đại ngàn. Bên trong là ba ngôi nhà sàn bằng gỗ quý. Nhà chính hướng ra cổng lớn, hai nhà ngang dựng đối xứng vuông góc. Bên cạnh đó, kết cấu cột kèo vững chãi, mái ngói rêu phong, sàn và vách đều giúp toát lên vẻ trầm mặc, cổ kính.

Đặc biệt, dinh thự được bao quanh bởi những hàng sa mộc vươn cao, làm tôn lên vẻ uy nghi và tách biệt. Năm 1993, nơi đây được công nhận là Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia, như một lời khẳng định cho giá trị lịch sử và văn hóa mà nhà Vương để lại giữa lòng cao nguyên đá Đồng Văn.

3.3 Dốc Thẩm Mã

Nằm trên tuyến quốc lộ 4C, dốc Thẩm Mã nối liền Yên Minh và Đồng Văn, như một dải ruy băng bện giữa lòng đá núi. Cung đường dài 5km với 9 khúc cua hiểm trở, là nơi thử thách bản lĩnh của những tay lái cứng cựa.

Được mệnh danh là một trong những con dốc nguy hiểm nhất vùng cao phía Bắc, Thẩm Mã chẳng dành cho kẻ yếu tim. Nhưng cũng chính vì thế mà nơi đây lại trở thành điểm hẹn lý tưởng của dân phượt, của những người mê chinh phục và săn ảnh đẹp. Dừng lại giữa cung đường lộng gió, bạn không chỉ thu vào tầm mắt khung cảnh núi non ngoạn mục mà còn có dịp nghe kể những truyền thuyết cũ về tình yêu, lòng người và cả những khó khăn của ngày xưa.

3.4 Sông Nho Quế

Khởi nguồn từ vùng đất Vân Nam (Trung Quốc), sông Nho Quế lặng lẽ men theo hướng tây bắc – đông nam, băng qua địa phận cao nguyên đá Đồng Văn và Mèo Vạc của Hà Giang, rồi hoà mình vào sông Gâm tại Cao Bằng. Đoạn sông chảy qua Việt Nam kéo dài khoảng 46 km, lặng lẽ uốn quanh Lũng Cú, xuyên qua hẻm núi Tu Sản và nép mình dưới chân đèo Mã Pí Lèng hùng vĩ.

Thứ khiến du khách mê đắm chính là làn nước mang sắc ngọc lục bảo trong, sâu và hiếm thấy. Gần như quanh năm, mặt sông như tấm gương xanh phản chiếu đá núi và trời cao. Những năm gần đây, nơi đây đã trở thành điểm hẹn lý tưởng để du ngoạn bằng thuyền hoặc chèo kayak.

Lưu ý nhỏ: Đường xuống bến thuyền khá dốc và quanh co. Nếu chưa quen tay lái hoặc không thông thạo địa hình, tốt nhất nên thuê người bản địa chở đi để đảm bảo an toàn.

3.5 Cột cờ quốc gia Lũng Cú

Tọa lạc trên đỉnh núi Rồng thuộc xã Lũng Cú, cột cờ thiêng liêng này vươn cao ở độ cao 1.470 mét so với mực nước biển. Dù không phải điểm cực Bắc chính xác, nhưng từ đây chỉ cách cực Bắc chỉ 3,3 km theo đường chim bay, mang ý nghĩa biểu tượng không thể thay thế.

Trải qua nhiều lần trùng tu, phục dựng, công trình hiện tại mang dáng hình bát giác, sừng sững hơn 30 mét, chính thức hoàn thành vào ngày 25/9/2010. Lá cờ đỏ sao vàng rộng 54m² tung bay kiêu hãnh trên đỉnh cán cờ cao 9 mét. Một con số tượng trưng cho 54 dân tộc anh em cùng chung mái nhà Việt Nam.

Đứng trên cột cờ phóng tầm mắt xuống dưới, bạn sẽ thấy hai hồ nước nhỏ nằm cân xứng ở hai bên núi, quanh năm không bao giờ cạn, dân gian gọi là "mắt rồng". Từ cao nguyên đá Đồng Văn, du khách chỉ cần vượt thêm 24km là có thể chạm tay đến điểm chạm thiêng liêng nơi địa đầu Tổ quốc.

3.6 Nhà của Pao

Nằm nép mình nơi thung lũng Sủng Là, ngôi nhà từng xuất hiện trong bộ phim "Chuyện của Pao" thực chất là một căn nhà cổ của người dân tộc Mông, được dựng lên từ năm 1947. Không chỉ là bối cảnh điện ảnh, nơi đây còn là một biểu tượng văn hóa đặc trưng của miền đá Hà Giang.

Ngôi nhà xây theo lối kiến trúc truyền thống, khép kín bốn bề, ở giữa là khoảng sân trời đón nắng. Sân trước lát đá phẳng, bao quanh là những gốc đào, cây mận, khóm mơ. Vẻ đẹp dung dị của căn nhà càng thêm cuốn hút khi hoa nở rợp trời, biến nơi đây thành điểm dừng chân lý tưởng cho bất cứ ai yêu cái đẹp và sự lặng lẽ của núi rừng.

Du khách muốn tham quan chỉ cần mua vé với giá 10.000 đồng là đã có thể cho mình một khoảnh khắc lặng người giữa thung lũng mùa hoa.

3.7 Chợ phiên xã Phố Cáo

Cách trung tâm thị trấn Đồng Văn khoảng 25km, chợ phiên Phố Cáo họp theo chu kỳ 6 ngày một lần, bắt đầu từ lúc trời còn mờ sương và kéo dài đến tận trưa.

Vào ngày chợ, đường làng rộn rã tiếng nói cười, rực rỡ sắc váy áo thổ cẩm. Người đi chợ mang theo các sản vật địa phương như gà, rau, đến những tấm vải, khăn, hay lưỡi dao vừa mới mài. Đây không đơn thuần là nơi mua bán mà còn là dịp để cộng đồng 17 dân tộc anh em trong vùng gặp gỡ, trò chuyện, trao đổi văn hóa.

Chợ phiên rực rỡ sắc màu váy áo dân tộc. Ảnh: Báo Văn Hóa

4 Chinh phục nét ẩm thực đặc sắc vùng miền

Không chỉ cuốn hút bởi khung cảnh thiên nhiên hoang sơ hay nét dung dị của người dân bản địa, cao nguyên đá Đồng Văn còn khiến lòng người rung động bởi kho tàng ẩm thực khó quên.

Tại đây, du khách sẽ có dịp nếm thử những món ăn đặc trưng của Hà Giang: từ bát thắng cố đậm vị cao nguyên, cháo ấu tẩu bùi ngậy, mèn mén dẻo thơm…Đến những món bánh quen thuộc như tam giác mạch, bánh cuốn chan nước xương nóng hổi hay thắng dền ngọt nhẹ giữa tiết trời se lạnh.

Cao nguyên đá Đồng Văn là một điểm đến, mà là hành trình khám phá ký ức, vị giác và tâm hồn. Nếu bạn đang tìm kiếm trải nghiệm không giống bất kỳ nơi đâu, hãy để Hà Giang là điểm bắt đầu.

5 Hướng dẫn cách di chuyển đến cao nguyên đá Đồng Văn

Từ trung tâm thành phố Hà Giang đến vùng đá tai mèo Đồng Văn, quãng đường dài chừng 130 km. Nếu đi xe máy, bạn sẽ mất khoảng 3–4 tiếng xuyên qua những cung đèo uốn lượn, vách núi dựng đứng và ruộng bậc thang xanh rì.

Lời khuyên cho du khách từ phương xa là hãy đi ô tô đến Hà Giang, nghỉ ngơi một đêm, rồi thuê xe máy để bắt đầu hành trình. Chặng đường đẹp nhất, nhanh nhất mà cẩm nang du lịch MIA.vn nhận thấy đó chính là theo Quốc lộ 4C. Đây là cung đường huyền thoại nối liền vẻ đẹp hùng vĩ với nét hoang sơ của miền đá xám.

Cao nguyên đá Đồng Văn là món quà vĩ đại mà thiên nhiên ban tặng, đồng thời còn là vùng đất đang từng bước được đánh thức, trở thành điểm đến kỳ vĩ khiến bao người phải lòng. Xách vali tới đây, bạn sẽ không chỉ thấy núi non trùng điệp hay những dãy đá tai mèo sừng sững, mà còn cảm nhận được cái tình nồng hậu, chất phác, ấm áp của con người Hà Giang.