Hội quán Nghĩa An: Dấu ấn văn hóa người Tiều giữa lòng Sài Thành

1 Hội quán Nghĩa An, biểu tượng văn hóa người Tiều giữa lòng Sài Gòn

1.1 Giới thiệu đôi nét về Hội quán Nghĩa An

Địa chỉ: 678 đường Nguyễn Trãi, phường Chợ Lớn, TP. Hồ Chí Minh (phường 11, quận 5 cũ)

Giờ mở cửa: 6h - 17h

Hội quán Nghĩa An (tên chữ Hán: 義安會館) còn được biết đến với tên gọi khác là Miếu Quan Đế hay Chùa Ông. Hội quán Nghĩa An là một cơ sở tín ngưỡng, văn hóa quen thuộc của người dân sinh sống tại khu vực Chợ Lớn, quận 5 cũ.

Vậy Hội quán Nghĩa An thờ ai? Theo những tín đồ yêu thích khám phá văn hóa, Hội quán Nghĩa An là nơi thờ ông Quan Vũ, một nhân vật thời Tam Quốc. Được biết, ông là một người có tài đức vẹn toàn. Vì thế, ngôi miếu này còn có tên gọi khác là Miếu Quan Đế. Không gian nơi đây còn nổi tiếng với tục cúng Quan Đế vào ngày 24 tháng 6 Âm lịch hàng năm.

Hội quán Nghĩa An không chỉ là một nơi chiêm bái, thờ cúng của người Tiều mà còn là công trình kiến trúc độc đáo trong giai đoạn cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX. Năm 1993, Bộ Văn hóa - Thông tin đã ký quyết định công nhận ngôi miếu là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia.

Xem thêm: Khám phá chùa Quan Âm 300 năm tuổi giữa Sài Gòn náo nhiệt

1.2 Lịch sử nhiều biến động của Hội quán Nghĩa An

Hội quán Nghĩa An được xây dựng vào cuối thế kỷ XVIII, do cộng đồng người Tiều và người Hẹ tại Triều Châu sang sinh sống tại Đề Ngạn xưa thành lập. Theo nội dung văn bia được đề tại miếu, hội quán đã trải qua nhiều lần trùng tu vào năm 1866, 1902, 1966, 1984.

Lần trùng tu hội quán gần đây nhất là năm 2009 và kéo dài đến năm 2014. Trải qua 5 năm xây dựng, Hội quán Nghĩa An ngày nay trở nên mới mẻ và vững chãi hơn rất nhiều. Tuy nhiên, nét cổ kính và các đặc trưng kiến trúc nguyên bản hầu như vẫn còn được giữ gìn cho đến ngày nay.

2 Hướng dẫn di chuyển chi tiết đến Hội quán Nghĩa An

Hội quán Nghĩa An nằm trên một trong những con đường sầm uất nhất khu Chợ Lớn nên cũng khá dễ tìm. Địa điểm này cách trung tâm TP. Hồ Chí Minh khoảng 5km và bạn sẽ mất ít nhất 16 phút để có thể di chuyển đến đây.

Bạn có thể sử dụng Google Maps để đi đến Hội quán Nghĩa An hoặc theo hướng dẫn cụ thể từ MIA.vn như sau: ga Bến Thành - đường Trần Hưng Đạo - đường Nguyễn Tri Phương - đường Trần Phú - đường Trần Hưng Đạo - đường Triệu Quang Phục - đường Nguyễn Trãi - Hội quán Nghĩa An.

Hội quán Nghĩa An tọa lạc trên đoạn 1 chiều của đường Nguyễn Trãi nên bạn hãy lưu ý quan sát, tránh đi ngược chiều. Hội quán nằm cạnh trường tiểu học Chính Nghĩa nên bạn sẽ tìm được khá dễ dàng. Bạn có thể gửi xe ngay trong khuôn viên của Hội quán Nghĩa An với mức phí trung bình như những địa điểm khác.

3 Những điểm độc đáo về kiến trúc của Hội quán Nghĩa An

Vẻ đẹp rực rỡ của Hội quán Nghĩa An đến từ phong cách kiến trúc mang đậm dấu ấn người Hoa đan xen với nhiều nền văn hóa khác. Hãy xách balo lên cùng chúng mình đến đây và trải nghiệm những hạng mục kiến trúc của Hội quán Nghĩa An có gì đặc sắc.

3.1 Khái quát chung về ngoại thất và nội thất

Hội quán Nghĩa An có cấu trúc tương tự phần lớn các đền miếu của người Hoa khác. Hội quán Nghĩa An có kiến trúc tổng thể hình chữ khẩu (囗) hoặc chữ quốc (国) với các dãy nhà khép kín và vuông góc với nhau.

Tổng thể kiến trúc mang đậm dấu ấn của văn hóa Triều Châu qua đường nét thiết kế, màu sắc với tone đỏ chủ đạo. Tất cả nghệ thuật điển hình như thư pháp, chạm đá, chạm gỗ và ghép mảnh sành sứ… ở giai đoạn cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX đều được sử dụng.

Phấn mái của ngôi miếu có 3 cấp với ở giữa cao và hai bên thấp hơn. Phần nóc có gắn tượng sành với hình tượng lưỡng long tranh châu ấn tượng. Khu vực sân miếu cũng khá rộng với diện tích lên đến 2000 m2, khoảng 1 nửa tổng thể khuôn viên. Phần còn lại bao gồm tiền điện, sân thiên tỉnh, chính điện và văn phòng hội quán dọc hai bên các sân thờ.

Từ cổng lớn đi vào, bạn sẽ bắt gặp cửa miếu có năm cặp kỳ lân lớn nhỏ bằng đá đặt đối xứng nhau. Ngoài ra, nổi bật hơn cả là cặp “lân hàm châu” (lân ngậm ngọc) đang chầu ở hai bên cửa.

3.2 Tiền điện và Sân thiên tỉnh

Từ ngoài sân bước vào là bạn sẽ tìm thấy Tiền điện của Hội quán Nghĩa an. Ở giữa tiền điện có bày một hương án, phía trên có đặt một chiếc lư hương bằng đồng làm vào năm 1825. Bên trái tiền điện là bệ cao thờ Phúc Đức chính thần (ông Bổn hay thần Thổ Địa). Bên phải là tượng Mã Đầu tướng quân (người giữ ngựa Xích Thố cho Quan Công).

Ngoài ra, ở tiền điện còn có một quả chuông cao 39 cm với đường kính 46 cm. Hai bên chuông đúc hai đầu lân với đường nét tinh xảo, ấn tượng. Phía trước chuông có hàng chữ “Quan Thánh đế quân”.

Phần Sân thiên tỉnh (giếng trời) tọa lạc giữa sân chùa với không gian thoáng đãng rộng rãi. Không gian nơi đây được điểm xuyến bởi những chậu cây cảnh mát lành tạo nên cảm giác nhẹ nhàng, dễ chịu. Dọc theo dãy hành lang hai bên sân, bạn sẽ tìm thấy các bia đá ghi niên đại trùng tu hội quán và tên tuổi của những người đóng góp vào việc trùng tu đó.

3.3 Chánh điện

Chánh điện của Hội quán Nghĩa An là không gian trang nghiêm với những tượng thờ. Tại đây có những cột gỗ cao treo câu đối cùng với những bao lam, hoành phi và khám thờ chạm trổ tinh tế.

Giữa chánh điện là gian thờ đức Quan Thánh Đế Quân trang trí bao lam lưỡng long tranh châu. Tượng Ông được làm bằng thạch cao sơn màu, cao 3 mét và mặc áo gầm xanh, ngồi trên ngai. Tượng được đặt trong khám thờ chạm viền nhiều lớp tùng - hạc, mai - điểu, mẫu đơn - trĩ, Bát Tiên giao chiến thủy quái.

Hai bên tả hữu có gian thờ Thiên Hậu nguyên quân (tức Thiên Hậu Thánh mẫu) và Tài Bạch tinh quân (tức Thần Tài). Tượng Bà Thiên Hậu bằng gỗ có chiều cao khoảng 60 cm, ngồi trên ghế chạm. Theo hầu Bà còn có hai thị nữ và hai vị Thiên lý nhãn, Thuận phong nhĩ. Phía đối xứng là tượng Thần Tài bằng gỗ cao, ngồi trên ghế chạm đầu rồng, hai bên có Chiêu Tài đồng tử đúng hầu.

4 Những ngày hội lớn được tổ chức tại Hội quán Nghĩa An

Công trình Hội quán Nghĩa An là một trong những điểm hẹn văn hóa cộng động tại khu vực Chợ Lớn. Tại Hội quán Nghĩa An, có một vài sự kiện quan trọng được tổ chức với đa dạng các mục đích khác nhau. Các sự kiện quan trọng nhất có Lễ nguyên tiêu (rằm tháng Giêng) và Vía Ông Quan Đế (26/4 Âm Lịch).

Vào dịp lễ hội, không gian Hội quán Nghĩa An trở nên sôi động, thu hút đông đảo người dân và du khách tìm đến tham gia cầu nguyện. Nơi đây còn được tổ chức các hoạt động như vay lộc, treo lồng đèn và chui qua bụng ngựa Xích Thố để cầu may mắn.

Hội quán Nghĩa An ngày nay không chỉ là một công trình kiến trúc đẹp mắt mà còn là điểm hẹn văn hóa độc đáo giữa lòng thành phố. Địa điểm văn hóa này như một nét chấm phá độc đáo trong bức tranh du lịch Sài Gòn nhiều sắc màu. Nếu có dịp tìm đến khu Chợ Lớn, hãy thử ghé qua Hội quán Nghĩa An để trải nghiệm văn hóa và nguyện cầu những điều bình an bạn nhé!