Trong thời kỳ Hy Lạp hóa, các hướng dẫn du lịch ngày càng trở nên cần thiết hơn và du khách bắt đầu ghi lại hành trình của mình và biên soạn danh sách các di tích ấn tượng mà họ gặp phải. Những điểm đến không thể bỏ qua này ban đầu được gọi là “theamata” (cảnh quan) và cuối cùng là “thaumata” (kỳ quan). Theo thời gian, danh sách chỉ còn bảy kỳ quan. Herodotus (thế kỷ thứ 5 TCN) và Callimachus xứ Cyrene (thế kỷ thứ 3 TCN) là những người đầu tiên biên soạn danh sách bảy kỳ quan thế giới cổ đại. Tuy nhiên, danh sách của họ không được lưu giữ. Do đó, danh sách các di tích mà chúng ta hiện công nhận thuộc về Philo xứ Byzantium (thế kỷ thứ 3 TCN) và Antipater xứ Sidon (khoảng thế kỷ thứ 2 TCN), dựa trên tầm nhìn của người Hy Lạp thời bấy giờ, chỉ gồm những công trình quanh khu vực Địa Trung Hải mà họ cho là vĩ đại, thể hiện nền văn minh nhân loại.

Đại kim tự tháp Giza ở Ai Cập cổ đại là kỳ quan duy nhất trong bảy kỳ quan thế giới cổ đại đã vượt qua được thử thách của thời gian. Kim tự tháp là khu lăng mộ đồ sộ (cao 146,5 m) được xây dựng vào khoảng năm 2.500 TCN cho Pharaoh Khufu và vẫn còn trường tồn sau 4500 năm. Việc xây dựng kim tự tháp Giza là một kỳ tích thực sự của kỹ thuật cổ đại, đến từ nỗ lực phải khai thác và vận chuyển hơn 2,3 triệu khối đá từ nhiều địa điểm khác nhau.

Đại kim tự tháp (còn được gọi là kim tự tháp Khufu) không phải là kim tự tháp duy nhất ở Giza. Những người kế vị Khufu, Khafre (con trai ông) và Menkaure (cháu trai ông), đã xây dựng lăng mộ của riêng họ bên cạnh đại kim tự tháp. Lăng mộ của ba vị vua tạo nên một cảnh tượng độc đáo thu hút rất nhiều khách tham quan từ thời cổ đại. Cấu trúc bên trong bao gồm 3 phòng chính (phòng của Vua, Nữ hoàng và phòng dưới lòng đất). Các kim tự tháp và Tượng Nhân sư Ai Cập cùng nhau tạo nên quần thể kim tự tháp Giza.

Danh sách bảy kỳ quan thế giới cổ đại mang đậm dấu ấn kiến trúc 2

Kim tự tháp Giza là di tích của thời kỳ vương quốc Cổ Ai Cập và được xây dựng cách đây khoảng 4.500 năm. Ảnh: Nick Brundle/Getty Images

Theo các nguồn tài liệu cổ xưa, vườn treo Babylon được vua Nebuchadnezzar II xây dựng vào khoảng năm 605 và 652 TCN. Cũng có một truyền thuyết cổ cho rằng vườn treo được xây dựng bởi nữ hoàng huyền thoại Semiramis, nên chúng còn được gọi là vườn treo Semiramis. Các vườn treo là một loạt những bậc thang chứa hệ động thực vật, ngoại trừ kích thước, điểm ấn tượng nhất về chúng là khả năng tự tưới nước. Người ta không biết chắc chắn nguyên lý này hoạt động như thế nào.

Theo truyền thuyết, vườn treo là món quà của Nebuchadnezzar II tặng cho vợ mình là Amtis xứ Media, người vẫn thường tưởng nhớ những ngọn núi xanh của quê hương. Nhà vua đã ra lệnh xây dựng những ngọn núi nhân tạo lớn đầy cây cối để hoàng hậu cảm thấy như ở nhà. Kỳ quan này đã bị phá hủy vào thế kỷ thứ 1 do một trận động đất.

Danh sách bảy kỳ quan thế giới cổ đại mang đậm dấu ấn kiến trúc 3

Vườn treo Babylon được cho là công trình của vua Nebuchadrezzar II tặng cho vợ mình là Amtis xứ Media. Ảnh: Chronicle/Alamy

Đền Artemis hay Artemiseion ở Ephesus là một ngôi đền dành riêng cho việc thờ phụng Nữ thần Artemis hay Diana. Theo kinh nghiệm du lịch có khá nhiều người nhầm lẫn nó với đền Artemis ở Corfu. Ngôi đền đầu tiên đã bị phá hủy trong một trận lụt vào thế kỷ thứ 7 và được xây dựng lại vào thế kỷ thứ 6 TCN. Người ta nói rằng Vua Croesus xứ Lydia đã tài trợ phần lớn cho việc tái thiết ngôi đền, dài tới 115 m và rộng 55 m.

Không giống như nhiều ngôi đền khác cùng thời, ngôi đền được xây bằng đá cẩm thạch và lấp lánh vàng. Mặc dù đã bị phá hủy và xây dựng lại nhiều lần, phiên bản nổi tiếng nhất của ngôi đền đã bị một người đàn ông tên là Herostratus đốt phá hủy hoại vào đêm Alexander Đại đế chào đời.

Danh sách bảy kỳ quan thế giới cổ đại mang đậm dấu ấn kiến trúc 4

Đền Artemis ở Ephesus là nơi thờ phụng Nữ thần Artemis. Ảnh: drivethruhistory

Phidias, một trong những nhà điêu khắc vĩ đại nhất của thời cổ đại, đã tạo ra bức tượng thần Zeus tại Olympia vào thế kỷ thứ 5 TCN. Bức tượng được làm bằng vàng và ngà voi, mô tả cha của các vị thần – thần Zeus đang ngồi trên ngai vàng, cầm bức tượng nữ thần chiến thắng Nike và một vương trượng có hình con đại bàng ở trên cùng. Bức tượng được đặt bên trong đền thờ thần Zeus tại Olympia và nó cao lớn (gần 12,5 m) đến mức mọi người nói đùa rằng nếu thần Zeus muốn đứng dậy, ông sẽ đập đầu vào trần nhà.

Phía trước bức tượng có một bể chứa đầy dầu, giúp cân bằng độ ẩm bên trong phòng để bảo quản tượng tốt nhất. Vào năm 426, ngôi đền đã bị phá hủy và nhiều nhà sử học tin rằng bức tượng đã bị phá hủy vào thời điểm đó. Tuy nhiên, những người khác tin rằng bức tượng đã được chuyển đến Constantinople (nay là Istanbul) và bị phá hủy khoảng 50 năm sau đó.

Danh sách bảy kỳ quan thế giới cổ đại mang đậm dấu ấn kiến trúc 5

Tượng thần Zeus, một trong bảy kỳ quan thế giới cổ đại, là một trong hai kiệt tác của nhà điêu khắc Hy Lạp Phidias (bức tượng còn lại là bức tượng Athena ở đền Parthenon). Ảnh: bản thảo kiến trúc lịch sử của Johann Bernhard Fischer von Erlach

Giống như các pharaoh của Ai Cập đã xây dựng những kim tự tháp đồ sộ làm lăng mộ, một satrap (vương hầu) người Ba Tư của Caria tên là Mausolus đã quyết định xây dựng một lăng mộ cho mình và chị gái đồng thời cũng là vợ Artemisia II. Lăng mộ Halicarnassus (Bodrum, Thổ Nhĩ Kỳ) cao khoảng 45 m, là tác phẩm của các kiến trúc sư Hy Lạp Satyros và Pythius của Priene. Bốn mặt của công trình đồ sộ này được trang trí bằng các phù điêu của bốn nhà điêu khắc nổi tiếng người Hy Lạp: Leochares, Bryaxis, Scopas và Timotheus.

Artemisia tiếp tục công việc sau khi Mausolus qua đời nhưng cũng qua đời trước khi tượng đài được hoàn thành. Cuối cùng, các kiến trúc sư và nhà điêu khắc đã đồng ý hoàn thành công trình vì nghĩ rằng đây không chỉ là lăng mộ dành cho những người cai trị Caria mà còn là tượng đài cho nghệ thuật của riêng họ. Lăng mộ là kỳ quan tồn tại lâu thứ hai trong danh sách bảy kỳ quan thế giới cổ đại, sau Kim tự tháp Giza. Nó đã bị phá hủy sau một loạt trận động đất vào thế kỷ 15.

Danh sách bảy kỳ quan thế giới cổ đại mang đậm dấu ấn kiến trúc 6

Lăng mộ ở Halicarnassus được xây dựng cho Mausolus, người cai trị Caria, vào khoảng năm 350 TCN. Ảnh: © Dorling Kindersley/Getty Images

Colossus of Rhodes là một bức tượng khổng lồ của vị thần Helios (Mặt trời) trên đảo Rhodes. Nhà điêu khắc Chares of Lindus là người sáng tạo ra tượng đài được biết đến là một trong bảy kỳ quan của thế giới cổ đại này. Tương truyền bức tượng cao 32 m, làm hoàn toàn từ đồng thau và mất khoảng 12 năm để xây dựng (khoảng năm 294-282).

Tượng Colossus quá lớn đến nỗi cấu trúc này không thể đứng vững trong một thời gian dài. Một trận động đất vào khoảng năm 225/226 TCN đã làm đổ bức tượng. Nhà tiên tri Delphi cho rằng nó bị đổ vì người dân Rhodes đã xúc phạm Helios, nên họ quyết định không xây dựng lại nó. Các tàn tích được giữ nguyên cho đến khi người Ả Rập xâm lược vào năm 654. Bức tượng là tác phẩm điêu khắc cao nhất trong thế giới cổ đại và là chủ đề phổ biến trong tiền đúc của người Rhodian.

Danh sách bảy kỳ quan thế giới cổ đại mang đậm dấu ấn kiến trúc 7

Tượng thần Mặt Trời Rhodes là bức tượng cao nhất và tham vọng nhất của thời kỳ Hy Lạp hóa. Ảnh: ancient-origins

Kỳ quan cuối cùng trong danh sách bảy kỳ quan thế giới cổ đại là ngọn hải đăng Alexandria, đây cũng là ngọn hải đăng nổi tiếng nhất thời cổ đại. Tòa nhà này là công trình của Sostrates xứ Cnidus và nằm trên đảo Pharos (ngọn hải đăng trong tiếng Hy Lạp) ở bến cảng Alexandria. Nếu ước tính chiều cao của nó vượt quá 110 m là chính xác thì đây sẽ là tòa nhà cao thứ hai vào thời đó sau đại kim tự tháp Giza.

Ngọn hải đăng này rất khác so với những ngọn hải đăng hiện đại ở chỗ nó được xây dựng theo ba tầng, tất cả đều dốc vào trong. Kết cấu ngọn hải đăng bằng các khối đá cẩm thạch với vữa chì: tầng thấp nhất có hình vuông, tầng tiếp theo hình bát giác và tầng trên cùng hình trụ. Có nhiều câu chuyện về sự sụp đổ cuối cùng của nó, tuy nhiên, nguyên nhân có khả năng nhất được cho là do 22 trận động đất từ năm 320 đến năm 1323 dẫn đến việc nó ngừng hoạt động. Ngọn hải đăng Alexandria nổi tiếng đến mức hòn đảo nơi nó tọa lạc, Pharos, đã trở thành từ gốc của ngọn hải đăng trong nhiều ngôn ngữ (ví dụ, “phare” trong tiếng Pháp).

Danh sách bảy kỳ quan thế giới cổ đại mang đậm dấu ấn kiến trúc 8

Ngọn hải đăng Alexandria (Pharos of Alexandria) là công trình nhân tạo cao thứ ba thời bấy giờ và là bản thiết kế cho ngọn hải đăng hiện đại sau này. Ảnh: © Sergey Kamshylin/Fotolia

Hy vọng những thông tin hữu ích về bảy kỳ quan thế giới cổ đại đã được MIA.vn tổng hợp trên đây sẽ giúp bạn có được cái nhìn tổng quan về các công trình ấn tượng trong lịch sử loài người. Nếu bạn tự hỏi tại sao Vạn Lý Trường Thành của Trung Quốc hoặc Đấu trường La Mã không được đưa vào danh sách, câu trả lời rất đơn giản. Đấu trường La Mã được xây dựng sau khi kết thúc thời kỳ Hy Lạp hóa, và Vạn Lý Trường Thành nằm ngoài tầm với của khách du lịch Hy Lạp.