Chùa Bút Tháp có tượng Phật nghìn mắt linh thiêng tại Bắc Ninh

1Chùa Bút Tháp nguyên sơ tại Bắc Ninh 

Địa chỉ: thôn Bút Tháp, xã Đình Tổ, thị xã Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh

Khởi lập: thời vua Trần Thánh Tông

Chùa Bút Tháp Bắc Ninh có tên chữ là Ninh Phúc Tự, một trong những danh lam cổ tự độc đáo tại miền Bắc, nổi tiếng với 4 Bảo vật Quốc gia vẫn được lưu giữ và bảo tồn khá nguyên vẹn cho đến tận ngày nay. Chùa được xây dựng vào thế kỷ 14, có diện tích khoảng 10.000m2 với kiến trúc độc đáo, kết cấu hài hòa với không gian thiên nhiên xung quanh. 

Đây cũng là một trong số ít những chùa đến nay vẫn còn giữ được nét đẹp sơ khai quyến rũ lúc ban đầu. Sách Địa chí Hà Bắc (1982) chép lại, chùa có từ đời vua Trần Thánh Tông (1258-1278). Khi thiền sư Huyền Quang (Trạng nguyên năm 1297) trụ trì, ông đã dựng lên ngọn tháp đá cao 9 tầng với trang trí hình hoa sen, ngày nay ngọn tháp này đã không còn nữa. Trải qua hàng trăm năm lịch sử cùng nhiều đợt trùng tu, chùa vẫn giữ lại được nét cổ kính. Đây cũng là di tích lịch sử Quốc gia mà bạn nên ghé thăm, đặc biệt là vào dịp tổ chức lễ hội chùa Bút Tháp. 

2 Hướng dẫn di chuyển đến chùa Bút Tháp Bắc Ninh

Từ Hà Nội, MIA.vn mách bạn có thể di chuyển bằng xe máy để đến thăm chùa Bút Tháp cho khoảng cách giữa hai nơi chỉ khoảng 40km. Thường chúng ta chỉ mất khoảng 1 tiếng chạy xe là đã đến nơi. Quãng đường di chuyển từ Ngã Tư Sở đến Khuất Duy Tiến, sau đó bạn lên cầu vượt theo hướng Linh Đàm và tiếp tục đi theo QL1B đi Bắc Ninh. Sau đó bạn chạy trên QL38 để qua cầu Hồ, rẽ tại đường Thiên Đức, đi thẳng khoảng 9km chùa sẽ hiện ra trước mắt. 

Nếu có nhiều thời gian và muốn tiết kiệm chi phí bạn hãy chọn đi xe bus, vừa được ngắm cảnh mà cũng có thể nghỉ ngơi. Từ Hà Nội bạn có thể bắt chuyến bus 204 tại bến Lương Yên, xuống ở chợ Keo, sau đó bạn bắt xe ôm đi chùa Bút Tháp. Phương án cuối cùng thường được lựa chọn là đi xe khách, một số hãng gợi ý: nhà xe Cúc Mừng, Kumho Việt Thanh, Đức Phúc… Khách du lịch Bắc Ninh xuất phát từ TP.HCM hoặc các tỉnh phía Nam thường mua vé máy bay đi Hà Nội, sau đó lựa chọn các phương tiện trên đây để di chuyển. 

3Nét kiến trúc độc đáo của chùa Bút Tháp

Chùa Bút Tháp có kiến trúc theo kiểu “Nội Công Ngoại Quốc”, toàn bộ các công trình chính quay theo hướng Nam, hướng truyền thống của người Việt Nam. Theo đạo Phật, hướng Nam chính là hướng của trí tuệ và bát nhã. Quần thể ngày nay còn lưu giữ được khá nhiều di tích của thế kỷ 17. 

Cụm kiến trúc trung tâm gồm 8 đơn nguyên song hành được bố trí đăng đối trên trục đường “Thần Đạo” và có 2 dãy hành lang chạy dọc chùa bao bọc. Ngoài cùng chùa Bút Tháp là Tam Quan, tiếp đến là gác chuông 2 tầng 8 mái. Trong nội tự, giữa hai dãy hành lang là 7 tòa nhà được tính từ ngoài vào như sau: Tiền Đường, Thiêu Hương, Thượng điện, vắt nối giữa Thượng Điện và Tích Thiện Am là chiếc cầu đá bắc ngang hồ sen. 

Tòa Tích Thiện Am có nghĩa là nơi chứa điều lành. Bên trong tòa nhà này có tòa cửu phẩm liên hoa – tháp bằng gỗ có 9 tầng, 8 mặt, 9 đài sen tượng trưng 9 cấp tu hành chính quả của Phật giáo. Tiếp đến là nhà Trung, phủ thờ và hậu đường, tổng cộng dài hơn 100m. 

Phía sau hậu đường chùa Bút Tháp là hàng tháp đá, trong số đó có tháp đá Tôn Đức cao 5 tầng là nơi đặt xá lị của thiền sư Minh Hạnh. Bên trái chùa là nhà thờ vị tổ đầu tiên Chuyết Chuyết cùng tháp đá Báo Nghiêm 8 mặt cao 5 tầng, nơi đặt xá lị của nhà sư Chuyết Chuyết. Ở phía đầu ngoài, dọc theo tiền đường khách tham quan có thể chiêm ngưỡng 2 nhà bia.

Có thể nói mỗi một hạng mục kiến trúc trong chùa là một tác phẩm nghệ thuật đặc sắc được kiến tạo từ nhiều loại chất liệu đa dạng như gạch, đá, gỗ. Những yếu tố trên thể hiện rõ sự kết hợp hài hòa giữa kiến trúc với môi trường tự nhiên xung quanh. Tổng thể kiến trúc cân xứng, chặt chẽ tại trung tâm và mở ở những khu vực xung quanh, tạo nên một nét đặc sắc riêng biệt của chùa Bút Tháp. 

4Thăm thú những điểm độc đáo của chùa Bút Tháp

4.1 Tượng Phật Quan Âm bảo vật tại chùa Bút Tháp Bắc Ninh

Trong số những pho tượng cổ tại chùa Bút Tháp có một báu vật cổ độc nhất vô nhị của nước ta, đó chính là tượng Phật “Thiên thủ thiên nhỡn - nghìn mắt, nghìn tay”. Bức tượng này cao 3,7m; ngang 2,1m; dày 1,15m; có 11 đầu; 46 tay lớn và 954 tay nhỏ, dài ngắn khác nhau vươn cao như ánh hào quang, đặt trên một tòa sen rồng đội và có dáng hành đạo, thư thái. Có thể xem bức tượng này là tiêu biểu cho nghệ thuật tạc tượng đương thời, mang đậm ý nghĩa Phật giáo. 

4.2 Tháp Báo Nghiêm giữa đồng bằng mênh mông 

Ngọn tháp độc đáo bằng đá cao lớn, vươn lên trời xanh tại chùa Bút Tháp là một trong những nét độc đáo hiếm đâu có được. Từ xa nhìn lại, bạn sẽ thấy tháp như một chiếc bút khổng lồ giữa nền trời thanh vắng. Tháp cao 13,05m, có 5 tầng với một phần đỉnh xây bằng đá xanh, 5 góc của 5 tầng là 5 quả chuông nhỏ, hoa văn sinh động và độc đáo được trang trí tỉ mẩn xung quanh. Dưới cùng ngọn tháp này bạn có thể thấy được 13 bức chạm đá có hình thú. Từ những chi tiết ấy, chúng ta có thể thấy được kỹ nghệ ghép đá và điêu khắc tuyệt vời của những người thợ thủ công dân tộc thời xa xưa. 

Tháp Báo Nghiêm được xây dựng năm 1647 thời vua Lê Chân Tông, cửa chính quay về hướng Nam đề dòng chữ “Báo Nghiêm Tháp” ngay tại thân của công trình. Lùi về phía sau tháp chúng ta sẽ thấy thêm Tôn Đức cao 11m đặt xá lị vị tổ thứ hai của chùa. Tháp được xây dựng cũng vào thế kỷ 17 với 4 mặt được bít kín đá. Thời gian trước, người ta đã tìm được 2 cuốn sách đồng cổ, viết/khắc kinh Phật ngay trong lòng tháp. 

5 Lễ hội chùa Bút Tháp 

Hằng năm vào khoảng độ 23-24/3 âm lịch khi đến chùa bạn sẽ được hòa vào không khí sôi động của lễ hội chùa Bút Tháp. Đây là một dịp đặc biệt để tri ân những truyền thống dân tộc, góp phần gìn giữ và phát huy bản sắc nước ta. Hiện tại chùa cũng đang lưu giữ 4 nhóm bảo vật quốc gia bao gồm: Tượng Phật Bà Quan Âm nghìn mắt nghìn tay được công nhận năm 2012 và ba pho tượng Tam Thế, tòa Cửu phẩm Liên Hoa, Hương án cùng được công nhận là bảo vật quốc gia năm 2020.

Mặc dù đã trải qua bao thăng trầm lịch sử nhưng ngày nay chùa Bút Tháp vẫn giữ gìn được nhiều nét văn hóa đặc sắc, được đông đảo người dân sùng kính. Bạn đọc đừng bỏ qua cơ hội ghé thăm nơi đây nếu có dịp đến Bắc Ninh, và nhớ kiểm tra danh sách các điểm đến trong cẩm nang du lịch của chúng tôi để có được hành trình thuận lợi nhất.