1 Các di tích được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới
1.1 Hoàng thành Thăng Long
Vị trí: Ba Đình, Hà Nội
Hoàng thành Thăng Long đã trải qua nhiều thăng trầm lịch sử, vượt qua những trận chiến khốc liệt như một chứng nhân của quá khứ. Công trình này mang giá trị lịch sử văn hóa to lớn đối với người dân Hà Nội nói riêng và Việt Nam nói chung. Năm 2010, Hoàng thành Thăng Long được công nhận là di sản thế giới trong dịp kỷ niệm 1000 năm Thăng Long – Hà Nội. Đây là minh chứng duy nhất của nền văn minh Việt qua 13 thế kỷ tại đồng bằng sông Hồng, phản ánh sự giao thoa văn hóa lâu dài cùng sự phát triển của Nho giáo và Phật giáo.
1.2 Thành nhà Hồ
Vị trí: Vĩnh Lộc, Thanh Hóa
Thành nhà Hồ minh chứng cho thời kỳ lịch sử hào hùng dưới triều đại Hồ Quý Ly và mang giá trị cảnh quan tuyệt đẹp. Với những bức tường rêu phong, thành nhà Hồ như kể lại sự thay đổi của vận mệnh đất nước qua thời gian. Nơi đây không chỉ thể hiện sự phát triển của Nho giáo mà còn chứng tỏ trí tuệ và tầm nhìn của người xưa, là nguồn cảm hứng và niềm tự hào cho các thế hệ mai sau.
1.3 Quần thể di tích cố đô Huế
Vị trí: Tỉnh Thừa Thiên Huế
Quần thể di tích Cố đô Huế được UNESCO công nhận là di sản thế giới vào năm 1993, là một trong những di tích lịch sử nổi bật của Việt Nam. Cố đô Huế tọa lạc phía Bắc bờ sông Hương, trải rộng trên diện tích 500 ha. Công trình này được xây dựng theo lối kiến trúc ba vòng thành lũy bao quanh nhau, gồm Kinh Thành, Hoàng Thành và Tử Cấm Thành. Mỗi vòng thành có những đặc trưng kiến trúc riêng biệt nhưng đều thể hiện được tinh hoa văn hóa của người Việt xưa.
Quần thể di tích này được UNESCO đánh giá cao như một thành tựu nghệ thuật độc đáo do con người tạo dựng, có ý nghĩa to lớn về mặt kiến trúc, văn hóa và lịch sử. Đây là điểm đến không thể bỏ qua khi bạn đặt chân đến thành phố Huế mộng mơ.
1.4 Thánh địa Mỹ Sơn
Vị trí: Duy Phú, Duy Xuyên, Quảng Nam
Khu thánh địa Mỹ Sơn được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới vào năm 1999 và là di tích lịch sử thứ ba của Việt Nam đạt danh hiệu này. Đây là minh chứng nổi bật cho sự giao thoa văn hóa trong lịch sử và sự tồn tại của một nền văn minh đã biến mất từ lâu.
Thánh địa này gồm 70 đền tháp và 32 bia ký còn tồn tại dưới nhiều hình thức khác nhau. Dù bị hư hại do thời gian và chiến tranh, khu di tích vẫn giữ được sức hút đặc biệt, khơi dậy sự tò mò trong lòng du khách. Chính vì thế, Mỹ Sơn vẫn là điểm đến hấp dẫn của nhiều người.
1.5 Phố cổ Hội An
Vị trí: Thành phố Hội An, Quảng Nam
Phố cổ Hội An được UNESCO công nhận là di sản văn hóa vật thể vào năm 1999, tọa lạc ở hạ lưu sông Thu Bồn thuộc tỉnh Quảng Nam. Vào thế kỷ XVII và XVIII, nơi đây là thương cảng nổi tiếng, đặc biệt là điểm gặp gỡ của thương nhân Nhật Bản và Trung Quốc, làm cho Hội An có nền văn hóa độc đáo, khác biệt so với các vùng miền khác.
Đến thăm phố cổ Hội An, bạn sẽ cảm nhận bầu không khí hoài cổ và ký ức về quá khứ. Không chỉ là di sản văn hóa, Hội An còn lưu giữ những giá trị tinh thần đặc biệt. Kiến trúc cổ của khu phố vẫn được bảo tồn nguyên vẹn. Không ồn ào như các thành phố du lịch khác, Hội An nằm yên bình bên dòng sông, chào đón du khách đến để trải nghiệm văn hóa. Vẻ đẹp cổ kính, nhẹ nhàng cùng ánh sáng lung linh từ những chiếc đèn lồng tạo nên sự quyến rũ khó quên cho bất kỳ ai ghé thăm.
2 Các di tích lịch sử Việt Nam nổi tiếng thu hút du khách từ Bắc chí Nam
2.1 Chiến khu Tân Trào
Vị trí: Sơn Dương & Yên Sơn, Tuyên Quang
Năm 1945, chiến khu Tân Trào được lãnh tụ Hồ Chí Minh chọn làm căn cứ trung tâm để tổ chức nhiều hội nghị quan trọng trước khi khởi nghĩa toàn quốc. Đây cũng là nơi Chính phủ lâm thời Việt Nam ra đời và đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân tổ chức lễ xuất quân.
Sau khi Cách mạng tháng 8 thành công, Chính phủ đã trở về Thủ đô, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Chiến khu Tân Trào trở thành di tích lịch sử quan trọng trong cuộc kháng chiến hào hùng của dân tộc.
2.2 Đền Hùng Phú Thọ
Vị trí: Hy Cương, Việt Trì, Phú Thọ
Đền Hùng Phú Thọ là địa điểm linh thiêng biểu trưng cho tinh thần và truyền thống của dân tộc Việt Nam. Theo sử liệu, quần thể Đền Hùng được khởi công từ thời vua Đinh Tiên Hoàng và được hoàn thiện quy mô lớn hơn vào thời Hậu Lê. Lễ giỗ Tổ vào mùng 10 tháng 3 Âm lịch đã trở thành nét văn hóa đẹp, nhắc nhở con cháu về nguồn cội và quê hương.
2.3 Di tích Cổ Loa
Vị trí: Đông Anh, Hà Nội
Khi đến du lịch Ninh Bình, bạn không thể bỏ qua cố đô Hoa Lư, một quần thể di tích lịch sử nổi tiếng thế giới với vị trí chiến lược đắc địa. Nơi đây gắn liền với các triều đại Đinh, Tiền Lê và Lý, từ thời vua Đinh Tiên Hoàng đến vua Lý Thái Tông trước khi dời đô về Thăng Long.
Cố đô Hoa Lư là kinh đô đầu tiên của nhà nước ta, tọa lạc trên mảnh đất "rồng cuộn hổ ngồi" có tầm nhìn bao quát bốn phương. Dù trải qua hàng ngàn năm lịch sử, cố đô vẫn hiên ngang giữa dòng chảy biến động của thời gian và đất nước.
2.4 Đền Đồng Nhân - Đền Hai Bà Trưng
Vị trí: Hai Bà Trưng, Hà Nội
Đền Đồng Nhân tưởng nhớ hai vị nữ anh hùng Trưng Trắc và Trưng Nhị, những người lãnh đạo cuộc khởi nghĩa chống lại sự đô hộ của nhà Đông Hán và lập nên chính quyền tự chủ của người Việt, biểu tượng cho tinh thần đoàn kết và ý chí đấu tranh vì tự do.
2.5 Văn Miếu - Quốc Tử Giám
Vị trí: Đống Đa, Hà Nội
Văn Miếu - Quốc Tử Giám là một di tích lịch sử nổi tiếng với các công trình kiến trúc tiêu biểu như: cổng Văn Miếu, Đại Trung, Đại Thành, khu Thái Học... Đây cũng là ngôi trường đại học đầu tiên tại Việt Nam, nơi đã đào tạo hàng ngàn nhân tài.
Trải qua hơn 700 năm lịch sử và qua nhiều lần được tu bổ, Quốc Tử Giám vẫn là nơi các sĩ tử đến để dâng hương, xin chữ với hy vọng có một năm mới học hành tấn tới, thi cử đỗ đạt, sự nghiệp thành công. Khi có dịp ghé thăm Hà Nội, bạn đừng bỏ qua di tích lịch sử nổi tiếng này nhé.
2.6 Đền Ngọc Sơn
Vị trí: Hàng Trống, Hoàn Kiếm, Hà Nội
Đền Ngọc Sơn tọa lạc trên một hòn đảo nhỏ giữa Hồ Hoàn Kiếm, nổi bật với kiến trúc ấn tượng. Cầu Thê Húc kết nối hòn đảo với đất liền và là một trong những biểu tượng nổi tiếng của Hà Nội. Khi đến đây, bạn có thể khám phá các di tích lịch sử và tận hưởng không gian thanh bình ngay giữa lòng thủ đô.
2.7 Đền Phù Đổng
Vị trí: Gia Lâm, Hà Nội
Đền Phù Đổng Thiên Vương hay khu di tích lịch sử đền Gióng nằm ở xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm, Hà Nội – một vùng đất nổi tiếng với truyền thống văn hóa lâu đời. Đây là nơi thờ phụng người anh hùng làng Gióng, nhân vật huyền thoại trong tuổi thơ của mọi người con Việt Nam với chiến công đánh tan giặc ngoại xâm.
Khu đền Phù Đổng bao gồm 8 di tích chính và được chia thành 3 cụm khác nhau trong khuôn viên xã Phù Đổng: đền Thượng, đền Hạ, miếu Ban, đình Hạ Mã, Cố viên, giá ngự, khu đánh cờ Đống Đàm, bãi đánh cờ – soi bia... Ngôi đền này hiện vẫn lưu giữ nhiều hiện vật có giá trị như bia đá, long ngai, kiệu, hoành phi, nghê đá, rồng đá, tượng thờ... mang ý nghĩa lịch sử và nghệ thuật đặc biệt.
2.8 Chùa Thầy
Vị trí: Sài Sơn, Quốc Oai, Hà Nội
Chùa Thầy là một di tích lịch sử nằm dưới chân núi Sài Sơn, huyện Quốc Oai, Hà Nội, nơi nhiều du khách và người dân đến dâng hương, tham quan vào đầu năm mới, Ngôi chùa này có lịch sử lâu đời, được xây dựng từ thời nhà Đinh và được coi là một trong những chùa nổi tiếng nhất miền Bắc, nơi gắn liền với cuộc đời của các vị thiền sư dòng Tinidaluuchi.
Chùa Thầy có kiến trúc rộng rãi, được chia thành ba tòa: chùa Thượng, chùa Trung và chùa Hạ. Mỗi tòa thờ một vị Phật hoặc Bồ tát khác nhau. Chùa Hạ và chùa Trung được nối với nhau bằng một dãy hành lang, tạo nên thế “hạ công thượng nhất” độc đáo, trong khi chùa Thượng nằm ở vị trí cao hơn và tách biệt.
2.9 Quần thể di tích danh thắng Yên Tử
Vị trí: Uông Bí, Quảng Ninh
Quần thể di tích danh thắng Yên Tử không chỉ là một trung tâm thiền học danh tiếng mà còn sở hữu cảnh sắc thiên nhiên tuyệt mỹ với những lối đi lát đá, chùa chiền và tượng Phật lớn giữa khung cảnh non nước hữu tình.
2.10 Đền Trần Thái Bình
Vị trí: Tiến Đức, Hưng Hà, Thái Bình
Đền Trần hay còn gọi là Đền Khoan Xá, là một di tích lịch sử ở Thái Bình, nơi tưởng nhớ vua Trần Nhân Tông và vua Trần Anh Tông, hai vị vua nổi bật của triều đại Trần.
2.11 Chùa Phổ Minh
Vị trí: Lộc Vượng, Nam Định
Chùa Phổ Minh hay còn gọi là chùa Tháp, tọa lạc tại thôn Tức Mạc, tỉnh Nam Định, là một di tích lịch sử Việt Nam đã tồn tại hàng trăm năm. Ngôi chùa với kiến trúc cổ xưa được xây dựng từ năm 1262 và nằm bên cạnh cung Trùng Quang. Dựa trên văn bia và chuông trong chùa, các nhà sử học cho rằng di tích này đã có từ thời nhà Lý.
Dù quy mô kiến trúc của chùa không lớn, chùa vẫn giữ nguyên vẹn nhiều dấu tích nghệ thuật từ thời Trần như cánh cửa gỗ lim, chuông, tường gạch, mái ngói cổ kính, hoành phi... Tất cả đưa du khách trở lại không gian sống động và chân thực của một Việt Nam xưa.
Xem thêm: Tháp Phổ Minh, biểu tượng kiến trúc đặc sắc của nhà Trần
2.12 Tháp Po Nagar
Vị trí: Vĩnh Phước, Nha Trang, Khánh Hòa
Tháp Po Nagar là một ngôi đền của người Chăm Pa, tọa lạc trên một ngọn đồi nhỏ cao khoảng 10-12 mét so với mực nước biển tại cửa sông Cái Nha Trang. Đền được xây dựng trong thời kỳ đạo Hindu đang thịnh hành tại Vương quốc Chăm Pa.
2.13 Nhà tù Côn Đảo
Vị trí: Côn Đảo, Bà Rịa-Vũng Tàu
Hệ thống nhà tù Côn Đảo được thực dân Pháp xây dựng để giam giữ các tù nhân đặc biệt nguy hiểm cho chế độ như tù chính trị và tử tù. Trong thời kỳ Pháp thuộc, nơi đây đã giam giữ nhiều nhà cách mạng và người yêu nước chống lại chính quyền thuộc địa, sau này được quân đội Mỹ sử dụng để giam tù binh trong cuộc chiến chống Mỹ.
2.14 Dinh Độc Lập
Vị trí: Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh
Dinh Độc Lập (Dinh Thống Nhất hoặc Hội trường Thống Nhất) là một trong những di tích lịch sử nổi tiếng của Việt Nam, từng là nơi ở và làm việc của Tổng thống Việt Nam Cộng hòa. Hiện nay, Dinh Độc Lập vẫn bảo tồn nhiều kỷ vật quý và là địa điểm tham quan, nơi tổ chức nhiều sự kiện quan trọng tại TP. HCM.
2.15 Địa đạo Củ Chi
Vị trí: Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh
Địa đạo Củ Chi là một hệ thống phòng thủ ngầm tại huyện Củ Chi, cách TP.HCM 69 km về phía Tây Bắc. Hệ thống này do quân Việt Minh và Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam xây dựng trong thời kỳ Chiến tranh Đông Dương và Chiến tranh Việt Nam. Hệ thống bao gồm bệnh xá, phòng ở, nhà bếp, kho chứa, phòng làm việc và hệ thống đường hầm dài khoảng 250 km với các lỗ thông hơi tại các bụi cây. Địa đạo Củ Chi nằm ở điểm cuối Đường mòn Hồ Chí Minh và được ví như "mảnh đất thép" nhằm tôn vinh tinh thần kiên cường của quân dân Việt Nam.
Mặc dù là một dải đất hình chữ S nhỏ bé, Việt Nam với hơn 4000 năm lịch sử vẫn còn hàng ngàn di tích lịch sử, như một minh chứng về một tinh thần yêu nước, ý chí bất khuất và truyền thống bảo vệ đất nước của dân tộc Việt Nam. Ngoài 20 di tích lịch sử trên vẫn còn nhiều di tích đầy ý nghĩa trên khắp đất nước đang chờ bạn khám phá đấy.