Ô Quan Chưởng - Vết tích cuối cùng của Hoàng thành Thăng Long

1 Định vị chính xác tọa độ của Ô Quan Chưởng

Địa chỉ: ngã tư Hàng Chiếu – Đào Duy Từ, phía bắc Hồ Hoàn Kiếm

Nằm yên bình giữa lòng thủ đô, Ô Quan Chưởng là cửa dô duy nhất vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay, chứng minh đã từng có một Hoàng Thành Thăng Long uy nghiêm, đánh dấu một thời kỳ vàng son của dân tộc. Không chỉ ghi dấu ấn với mọi người về nét đẹp cổ kính, cửa ô này còn là ‘vị chứng nhân lịch sử’ tồn tại song hành cùng bao thay đổi của thủ đô Hà Nội. 

Xem thêm: Lung linh Phố Hàng Mã - Nơi ánh đèn chưa bao giờ tắt vào những dịp lễ, tết

2Bạn có thể đến tham quan Ô Quan Chưởng bằng những loại phương tiện nào là hợp lý nhất?

Là một trong những điểm tham quan tại Hà Nội nổi tiếng và thu hút đông đảo mọi người ghé đến, bởi thế nên có nhiều cách để bạn có thể đến Ô Quan Chưởng. Bạn có thể đến tham quan, khám phá cửa ô này bằng các loại phương tiện như xe máy, xe ô tô, taxi hoặc cả xe bus đều được cả.

Thông thường, mọi người thường lựa chọn xe máy là ‘bạn đồng hành’ trong suốt hành trình khám phá Hà Nội. Chỉ với vỏn vẹn từ 120.000 VNĐ thôi là bạn đã có thể thuê được một chiếc xe để vi vu khám phá khắp vùng đất thủ đô rồi. Theo kinh nghiệm đi Hà Nội tự túc của MIA.vn, xe máy cũng chính là phương tiện phù hợp nhất bởi đường xá tại Hà Nội tương đối đông đúc, thế nên đi xe máy sẽ tiện lợi hơn rất nhiều. 

Nếu xuất phát đi Ô Quan Chưởng bằng xe máy, bạn có thể đi theo lộ trình mà MIA.vn gợi ý ngay sau đây nhé: Cầu Giấy – Kim Mã – Nguyễn Thái Học – Điện Biên Phủ - Hàng Khay – Trần Quang Khải – Ô Quan Chưởng. Bên cạnh đó, bạn cũng có thể di chuyển theo cung đường Nguyễn Trãi – Tôn Đức Thắng – Chu Văn An – Trần Phú – Hoàng Diệu – Cửa Bắc – Yên Phụ - Trần Nhật Duật – Ô Quan Chưởng nếu xuất phát từ khu vực Hà Đông đều được cả.

Hoặc nếu bạn ngại cái nóng oi ả đặc trưng của vùng đất Hà thành hoặc không quen thuộc về đường xá, vậy thì taxi chính là ‘người trợ thủ’ đắc lực nhất giúp chuyến đi về thủ đô của bạn thêm phần dễ dàng và tiện lợi. Hiện nay ở Hà Nội có đông đảo các hãng taxi đang hoạt động, phổ biến nhất là taxi Mai Linh, Taxi Thăng Long, taxi Nội Bài, taxi Sao Hà Nội, Taxi Vạn Xuân, v.v. Bạn có thể liên hệ trực tiếp thông qua các số điện thoại của hãng hoặc đặt xe qua app (tùy hãng) đều được nhé.

Ngoài ra, hiện nay Hà Nội cũng đưa vào khai thác các tuyến xe bus đi đến Ô Quan Chưởng. Nếu bạn là người có quỹ thời gian dư dả và muốn trải nghiệm cảm giác được ngồi trên xe, ngắm nhìn cảnh phố phường Hà Nội tấp nập người qua kẻ lại trước khi dừng chân tại Ô Quan Chưởng, vậy thì xe bus chính là phương tiện hoàn hảo nhất.

Nếu có ý định đi đến Ô Quan Chưởng bằng xe bus, bạn có thể đón các tuyến xe như tuyến 03 (Bến xe Giáp Bát – Bến xe Gia Lâm), tuyến 11 (Công viên Thống Nhất – Học viên Nông Nghiệp), tuyến 14 (Bờ hồ - Cổ Nhuế), tuyến 22 (Bến xe Gia Lâm – KĐT Trung Văn), tuyến 19, tuyến 34 (Bến xe Mỹ Đình – Bến xe Gia Lâm), tuyến 40 (Công viên Thống Nhất – Văn Lâm) đều được cả. Giá cho mỗi chiều là 7.000 VNĐ / lượt.

3Ngược dòng thời gian, tìm hiểu về lịch sử xây dựng của Ô Quan Chưởng

Được xây dựng từ thời vua Lê Hiển Tông (1749), Ô Quan Chưởng nằm ở phía Đông Hoàng thành Thăng Long, cách bến sông Hồng ngày xưa tầm 80m. Trước kia, Ô Quan Chưởng là một trong năm cửa ô của kinh thành, và là cửa ô duy nhất còn tồn tại cho đến tận ngày nay. Trước kia, mọi người thường gọi Ô Quan Chưởng với cái tên khác là Đông Hà Môn, có nghĩa là cửa Đông Hà, bởi vì cửa ô nằm trên địa phận phường Đông Hà ngày trước. Trải qua nhiều thăng trầm lịch sử, ô Quan Chưởng vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay và đã trải qua hai lần tu sửa dưới thời vua Gia Long thứ 3 (1804) và Gia Long thứ 16 (1817). 

Vốn dĩ trước kia, Ô Quan Chưởng là nơi tấp nập khung cảnh người buôn kẻ bán với những mặt hàng được bày bán gồm chiếu cói cùng những sản phẩm xuất xứ từ vùng ven biển Ninh Bình, Nam Định, Thái Bình. Người dân vùng này đã đi theo đường sông để đưa các sản vật đến chốn kinh kỳ buôn bán. Bởi thế nên từ ngày xây dựng Ô Quan Chưởng, việc di chuyển, giao lưu buôn bán từ các vùng khác với kinh thành đã trở nên thuận lợi và dễ dàng hơn rất nhiều.

Thật ra, cái tên Ô Quan Chưởng gắn liền với công lao và sự hi sinh anh hùng của viên quan Chưởng Cơ, người quyết tâm chiến đấu chống Pháp đến giây phút cuối cùng khi quân đội nước này tấn công Hà Nội vào ngày 20 tháng 11 năm 1873. Theo sử sách ghi lại, khi chiếm được Hà Nội, thực dân Pháp đã phá hết các cửa ô cùng con đề và cả thành cổ Hà Nội với mục đích mở rộng thành phố. 

Tuy nhiên, khi đối diện với sự đấu tranh quyết liệt của dân chúng cùng cai tổng Đồng Xuân Đào Đăng Chiểu nên Ô Quan Chưởng đã được bảo vệ và tồn tại cho đến tận ngày nay, trở thành minh chứng khẳng định sự tồn tại của Hoàng thành Thăng Long ngày trước và là biểu tượng cho sự kiên cường, bất khuất của thế hệ người dân thủ đô.

4Ô Quan Chưởng – Minh chứng về một thời vàng son của đất Việt

4.1 Ô Quan Chưởng – Công trình với kiến trúc vọng lâu đặc trưng

Quả thật chẳng sai khi nói rằng Ô Quan Chưởng là một trong số ít những điểm tham quan tại Hà Nội vẫn còn giữ được trọn vẹn lối kiến trúc mang đậm dấu ấn của thời phong kiến ngày trước. Là công trình kiến trúc dựng cổng được thiết kế theo kiểu vọng lâu với hai tầng, Ô Quan Chưởng là minh chứng sinh động nhất của phong cách xây dựng ngày trước. 

Tầng dưới của Ô Quan Chưởng có ba cửa vòm với cửa chính ở giữa cao 3m, rộng gần 3m, trong khi hai cửa phụ hai bên mỗi cửa rộng 1,65m và cao 2,5m. Tầng trên có vọng lâu 4 mái, thu nhỏ dần vào vị trí giữa cửa, có đường đi chạy xung quanh, mé ngoài có lan can trang trí với các họa tiết lục lăng, tứ giác hoặc hoa thị.

Lối dẫn lên vọng lâu được xây ở hai bên phía ngoài cổng phụ, tỏng khi toàn bộ cửa có chiều rộng 20m, chiều dài 7m và xây bằng đá, gạch vồ loại lớn, tương tự loại gạch xây tường ở Văn Miếu – Quốc Tử Giám. Phía trên cửa chính dưới vọng lâu là một khung hình chữ nhật được đắp nổi ba chữ Hán bằng những mảnh sứ xanh “Đông Hà Môn” ở phía trước. 

4.2 Ô Quan Chưởng với tấm bia “Lệnh cấm trừ tệ” của Tổng đốc Hoàng Diệu và Tuần phủ Hoàng Văn Xứng

Ở phía bên trên tường trái cửa chính của Ô Quan Chưởng chính là tấm bia đá cỡ 0,8m khắc lệnh cấm người canh gác cửa ô không được sách nhiễu, làm khó dân chúng mỗi khi qua lại do chính Tổng đốc Hoàng Diệu và Tuần phủ Hoàng Văn Xứng sai người đặt lên vào năm 1881. Điều này đã chứng minh được tấm lòng yêu nước, thương dân và thấu hiểu cho dân của vị Tổng đốc năm nào.

5Những mẹo nhỏ khi tham quan Ô Quan Chưởng bạn nên lưu lại

Trong hành trình khám phá Ô Quan Chưởng, bạn cũng có thể linh hoạt kết hợp tham quan một loạt những địa điểm nổi tiếng nằm gần đó như Chợ Đồng Xuân, Hồ Hoàn Kiếm, Nhà cổ Mã Mây, Đền Bạch Mã, phố đi bộ Hà Nội, Nhà hát lớn Hà Nội, v.v.

Nếu có ý định mua sắm những món quà lưu niệm, vậy thì khu phố Hàng Ngang, Hàng Đào, Hàng Bạc hoặc những sạp hàng nơi chợ Đồng Xuân là điểm dừng chân hoàn hảo nhất. Đến đây, bạn sẽ có được đa dạng sự lựa chọn với nhiều mặt hàng phong phú từ quần áo, giày dép cho đến những món đồ thủ công, đồng hồ, trang sức bạc cùng các món đặc sản Hà Nội đặc trưng như ô mai nữa đó. Bạn nên đi mua sắm vào buổi chiều để có thể thoải mái lựa chọn và trả giá nhé, bởi nếu đi vào buổi sáng khi vừa mở sạp mà bạn chỉ hỏi nhưng không mua thì người bán sẽ kém vui đó.

Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, Ô Quan Chưởng vẫn tồn tại và hiên ngang đứng vững giữa lòng phố cổ Hà Nội. Nơi đây vừa là minh chứng chứng minh đã từng có một Hoàng thành Thăng Long tồn tại, vừa khẳng định tinh thần đấu tranh kiên cường, anh dũng bất khuất của dân tộc ta ngày trước. Nếu có dịp đến đây trong hành trình khám phá Hà Nội, bạn chắc chắn sẽ bị ấn tượng với kiến trúc cổ kính nơi Ô Quan Chưởng.